Modern sanat akımlarının birer işkence yöntemi olarak kullanıldığını iddia eden İspanyol sanat tarihçisi Jose Milicua, İspanya iç savaşı döneminde inşa edilen ve insanın akıl sağlığını bozan hapishane koğuşlarının 'sürrealist' ve 'avangard' sanatçılar tarafından tasarlandığını ileri sürdü. İddialarını ressam Alponse Laurencic'in askeri mahkemelerde verdiği, 1939 yılına ait savunmalara dayanarak ileri süren Milicua, "Barcelona ve diğer şehirlerde inşa edilen bu işkence hücrelerinin asıl mimarları Kandinsky, Klee ve Itten gibi avangard sanatçılar ile sürrealist film yapımcısı Luis Bunuel ve Salvador Dali'dir" dedi.

Tek seçenek duvara bakmak

Jose Milicua'nın araştırmalarına göre, bu işkence hücrelerinin çoğu insana sıkıntı, bulantı ve çaresizlik hissi veren psikoteknik tarzda yapılmış. Ressam Laurencic'in mahkemedeki tutanaklarına göre, boyu 2, eni ise 1.5 metre olan hücrelerin duvarlarına soğuk ve zıt renklerle bezenmiş tuğla resimlerinin serpiştirildiği, duvarlardaki gerçeğe yakın gibi duran tesirli ve hareketli geometrik desenlerin tutukluları ileriye ve geriye doğru yürümekten alıkoyduğu söyleniyor.

Yine tutanağa göre mahkumlara bırakılan tek seçeneğin, üzerinde kavisli ve kafa karıştıran küp kalıplarından oluşmuş şekillerin yer aldığı desenler ile hacimsiz renklerin, kareler ve sarmal çizgilerin bulunduğu duvarlara bakmak olduğu belirtiliyor. Ayrıca hücrelerdeki aydınlatma baş döndüren bu desenlere sanki hareket ediyormuş etkisi verecek şekilde tasarlanmış.

KATRANLI HÜCRELER

Bazı hücrelerin katranla kaplandığını vurgulayan İspanyol sanat tarihçisi Milicua, "Böylece güneş doğduğunda sıcaklık normalden çok daha fazla artıyor ve mahkumlar üzerinde asfeksi denilen oksijensiz kalma ile nefes kesilmesi gibi etkilere yol açıyor" diyor. Askeri mahkemeye verdiği ifadesinde sürrealist ve avangard sanat teorilerinden yararlandığını söyleyen ressam Alponse Laurencic, İspanyol iç savaşı sırasında bir askeri liderin Valencia ve Barcelona'da bu işkence hücrelerini yapması için kendisini görevlendirdiğini de belirtiyor. Ayrıca 1939 yılında ressam Alponse Laurencic'i dava eden savcının iddianamesinde, İspanya'nın güneyinde yer alan Murcia kentindeki bir cezaevinde mahkumlara Salvador Dali ve Bunuel'in 'Un Chien Andallou' filminden alınmış bir göz küresi slaytının izlettirildiği ve bu slaytı izleyenlerin psikolojik çöküntüye uğradıkları kaydediliyor.