Irak'ta 24 yıl hüküm süren Saddam Hüseyin rejiminin referans noktalarını belirlemek için Baas Partisi ideolojisinin doğumu ve gelişimine bakmak gerekiyor.

Parti, 1930'larda Ortadoğu Arap dünyasında Batı hegemonyasının olumsuz etkisine yönelik başkaldırı düşüncesinin biçimlenmeye başladığı dönemde filiz verdi. Baas kelimesinin Arapça'da diriliş anlamına gelmesi de 'Araplar'ın yeniden doğuşu' düşüncesinin dilsel yansıması.

İlginç olan Baas Partisi'nin iktidara, ortaya çıktığı Suriye'de değil, ilk önce Irak'ta gelmiş olması. 1963'te Irak'ta Baas Partisi yönetimi ele geçirdikten hemen bir ay sonra da Mart Devrimi ile Suriye'de de Baas Rejimi hakim oldu.

Parti resmi olarak Baas Arap Sosyalist Partisi olarak anıldı. Batılı siyasal tarih uzmanlarına göre seküler bir Arap nasyonalist düşüncesinden doğan Baas ideolojisi, sosyalist ekonomik programla hızlı bir şekilde birleştirildi. "Arap birleşmesi, kolonilikten özgürlüğe geçiş ve sosyalizm" sloganları da hemen benimsendi.

Suriye'nin Baas rejiminin anavatanı olması, ABD'nin Ortadoğu'daki hesaplarını uygulamak için iyi bir gerekçe olarak görünüyor. Bölgedeki dikta rejimleri yıkma iddiasındaki Bush yönetiminin Irak'ta istediğini elde ettikten sonra ilk hedefinin Suriye olduğu söylentileri şimdiden yaygınlaşmaya başladı.

İngilizler'e karşı gösteri

İlk Baas düşüncesinin üç büyük yandaşı; başta Michel Eflaq (Suriyeli bir Hıristiyan), Zaki al-Arsuzi, Salah al-Din al-Bitar'dır. Batı felsefesini ve siyasal tarihini iyi okuyan bu üç kişi, 1930'larda Arap milliyetçiliğine ilişkin yeni düşüncelerini Suriye'de küçük toplulukların önünde açıklamaya başladılar. 1940'ların başlarında Eflaq ve Salah, İngilizler'in Irak'ta varlığına karşı bir gösteri düzenleyerek Şam'da ilk tepkilerini ortaya koydular.

Partinin resmi kuruluşu Şam'da 7 Nisan 1947'de yapılan kongre ile yapıldı. Baas Partisi'nin Irak kolu 1954 yılında kuruldu. Parti bundan kısa bir süre önce Akram al-Hurani'nin Arap Sosyalist Partisi'yle birleşmişti.

Baas Saddam'a dönüşüyor

Baas ideolojisi Irak'ta giderek Saddam Hüseyin'in inisiyatifinde bir siyasal yapıya dönüştü. 20 Haziran 1980'de Irak'ta ilk seçim yapıldı. Adayların tamamı Saddam tarafından seçilmişti.

Bu dönemde Saddam'ın Irak'ta hızlı bir şekilde iktidarı sağlamlaştırması Batı'dan, özellikle ABD'den destek aldığı kuşkusunu doğuruyor. Öyle ki seçimler öncesinde yapılan geniş propaganda faaliyetinde 2003'te Saddam'ı devirmek bahanesiyle BM kararı olmaksızın Irak'ta işgal hareketi başlatan ABD'nin etkili gazetelerinden Newyork Times'ta Saddam reklamlarına yer veriliyordu.

Enformasyon Bakanlığı Batı desteğiyle 1979 sonundan itibaren Saddam'ın özel medya merkezi olarak çalışmaya başlıyordu. Ortadoğu'da faaliyet gösteren bütün sivil kurumlarla ilişkiler kurulup propagandalar yapıldı. Her yerde üç-beş dilde yazılmış (Arapça, Fransızca, İngilizce, Almanca ve Japonca) Saddam promosyon malzemeleri, kitaplar, broşürler ve afişler dolaşıyordu. Saddam'ın resmi biyografisi 'Uzun Günler' yazıldı ve dağıtıldı. Saddam, Hammurabi, Asurbanipal, Hallac-ı Mansur ve Harun Reşit imajlarının bir bileşeni olarak sunuluyordu.

Saddam iktidarını 1980 seçimleriyle perçinleyince İran'a karşı Irak'ın gücünü hesaplamaya başladı. Bu Ortadoğu'yu sekiz yıl etkileyecek bir savaşın ilk kıvılcımlarıydı.

YARIN: 'SANATÇI' SADDAM

1. Bölüm: İdam mahkumluğundan devlet başkanlığına