Yılmaz YILDIZ İSTANBUL
Ekonomik kriz, terör ve savaşlar nedeniyle ticari hayatı durma noktasına gelen Doğu ve Güneydoğu illeri, komşu ülkelerle ticari ilişkileri geliştirmek amacıyla kurulması planlanan sınır ticaret merkezlerinin (STM) hayata geçmesini bekliyor. Bölgedeki işadamları Nisan ayında karara bağlanan ancak bürokrasinin ortadan kaldırılması için sekretaryası TOBB'a devredilen STM'lerin kuruluşunun hızlandırılmasını istediler.

10 Nisan 2003 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan kararneme ile kurulması kesinleşen STM'ler ile, özellikle komşu ülkelerle ticaretin ve alışverişin kolaylaştırılması, iki ülkenin karşılıklı yakınlaştırılması amaçlanıyor.

Bir diğer amaç da bu bölgede kurulacak depo antrepo ve satış merkezleri kanalıyla karşılıklı alışverişin daha da canlanmasına olanak sağlamak. Bu yasayla getirilen bir düzenleme de bu bölgeye yapılan satışın da ihracat sayılacak olması, dolayısıyla ticaret yapan firmaların KDV istisnasından yararlanacak olmaları.

Karadeniz bölgesine ilaç olur

Giresun Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İbrahim Yamak, son yıllarda sekteye uğrayan bavul ticaretinin ülke ekonomisinde büyük kayıplara neden olduğunu öne sürerek, özellikle Rusya ile bavul ticaretinin gelişmesi için iki ülke sınır illeri ve onlara mücavir olan bölgelerde karşılıklı alışveriş merkezleri kurulması gerektiğini belirtti.

Ekonomisini bavul ticareti üzerine kurmaya başlayan Doğu Karadeniz'in Rusya'nın engellemeleri nedeniyle olumsuz etkilendiğine dikkat çeken Yamak, "Sınır illeri ve onlara mücavir olan illerde karşılıklı alışveriş merkezleri kurulmalıdır. Eğer bu durum sağlanırsa, o bölgelerde bulunan insanların ekonomik gelirleri artacaktır" dedi.

Sınır ticareti nasıl sağlanacak?

Komşu ülkelerle ticaret kolaylaşacak

İki ülkenin yakınlaştırılması sağlanacak

Depo antrepo ve satış merkezleri kanalıyla karşılıklı alışveriş hızlanacak

Bu bölgelere yapılan satışlara ihracat yapılmış muamelesi yapılacak.

Ticaret yapan firmalar KDV istisnasından yararlanacak

Haksız rekabet ortadan kalkacak

Bölgedeki ticari hayat canlanacak

Sınır ticaret merkezleri, gümrük işlemlerinin yürütülmesinde 'Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi dışında' sayılacak.

Sınır ticaretine ilişkin gümrük işlemleri Gümrük Müsteşarlığı'nca belirlenecek.

İdari yönetimi ve işletilmesi kurulacak bir anonim şirket tarafından yapılacak.

Şirket, o yerin il özel idaresi, ticaret odası veya sanayi ve ticaret odası, esnaf ve sanatkarlar odası ile ilgili ihracatçı birliklerinin katılımıyla oluşturulacak.

Öngörülen uygulama kapsamında, sınır ticaret merkezinde faaliyet göstermek üzere mağazalar kurulacak.

İhracat ve ithalat, bu merkezlerin işleticisi durumunda olan ve bunun içindeki mağazalar tarafından yapılacak.

İthalatta o ilin ihtiyacı temel ölçüt olacak. İthalatta daha düşük bir vergi uygulanması da öngörülüyor.

20 il için büyük avantaj

Artvin, Ardahan, Ağrı, Kars, Iğdır, Van, Hakkari, Şırnak, Mardin, Şanlıurfa, Gaziantep, Kilis ve Hatay olmak üzere toplam 13 ilde sınır ticaret merkezi kurulacak. Ayrıca, bu illerin komşusu durumundaki Erzurum, Muş, Bitlis, Siirt, Diyarbakır, Batman ve Adıyaman da 'mücavir il' kapsamında uygulamadan yararlanacak.

Tasarı bugün komisyonda

Sınır ticaret merkezleri kurulması konusunda Bakanlar Kurulu'na yetki veren yasa tasarısı bugün Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülecek. Gümrük Kanunu'nda değişiklik yapan tasarı, Türkiye ile komşu ülkeler arasında coğrafi durum ve bölge ihtiyaçları dikkate alınarak yapılacak ticaret için sınır ticaret merkezleri kurulmasını öngörüyor.

ODALAR NE DÜŞÜNÜYOR?

Gaziantep Ticaret Odası
TOBB'un hayata geçirmesini bekliyoruz

Karkamış sınır kapısında kurulması planlanan STM ile ilgili girişim ve görüşmelerin devam ettiğini bildiren Gaziantep Ticaret Odası Genel Sekreteri Mesut Ölçal, STM'nin kurulmasıyla bölge ekonomisinin canlılık kazanacağını söyledi. Hükümetin bu merkezlerin kurulmasında bürokrasiyi ortadan kaldırmak için TOBB'u devreye soktuğunu belirten Ölçal, projenin bir an önce hayata geçirilmesi gerektiğini ifade etti.

Sınır ticaretinin son yıllarda azalan bir şekilde devam ettiğini aktaran Ölçal, Suriye'ye 2003 yılı Ocak-Nisan döneminde 5.8 milyon dolarlık bir ihracat yaptıklarını bildirerek, "STM'in devreye girmesiyle bu rakam daha da artacaktır" dedi.

Geçtiğimiz günlerde Silopi'de bir toplantı yapıldığını ve Gaziantep, Bağdat, Musul gibi illerin ticaret odaları başkanlarının biraraya geldiğini belirten Ölçal, "Ön görüşmeler yapıldı. Bundan sonraki toplantının Gaziantepte olması hususunda karar verildi. Önümüzdeki dönemde belirsizliklerin kalkması ile alışverişin daha artacağı kanatindeyiz. Şu an da TOBB'un yaptığı bir örnek var İpsala'da. TOBB'un bu yapılandırmayı hızlandırmasını bekliyoruz" diye konuştu.

Mardin Ticaret ve Sanayi Odası
Yüzde 100 bir canlılık getirir

Mardin Ticaret ve Sanayi Odası Genel Sekreteri Çetin Sasa, kararnamenin yürürlüğe girdiğini ancak vergi muafiyeti ve merkezlerin kuruluşuyla ilgili teferruatlar gibi konularda bazı belirsizlikler bulunduğunu söyledi. Dışişleri ve Gümrük müsteşarlıklarına detayların belirlenmesi için acele etmeleri çağrısında bulunan Sasa, "Sadece bir sınır ticaret merkezi kurulacak, ortakları bunlar olacak deniliyor. Detayları hükümetin, müsteşarlığın biran önce belirlemesi lazım" dedi.

STM'in kuruluşunu bölge ekonomisinin kurtuluşu için önemli bir adım olarak nitelendiren Sasa, "Gözardı edilmemesi lazım. En az yüzde 100 bir canlılık getirir. Mardin'de Nusaybin sınır kapısına kurulacak. Temennimiz, Irak'taki belirsizliğin sona erip Habur kapısının biran önce açılmasıdır.

Şırnak Ticaret ve Sanayi Odası:
'Irak'taki belirsizlik STM'yi etkilemez'

Şırnak Ticaret ve Sanayi Odası Genel Sekreteri Kasım Kadırhan, Irak'taki belirsizliğin Habur kapısına kurulması planlanan ticaret merkezini etkilemeyeceğini söyledi. Son bir aydır giriş çıkış yapan bin aracın bölgeyi bir nebze olsun rahatlattığını anlatan Kadırhan, asıl gelişmenin STM'lerle yaşanacağını vurguladı.

Trakya da dahil olmak istiyor

Edirne Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Alamut, Trakya'nın sınır ticaret merkezleri kurulacak iller dışında tutulmasından duyduğu rahatsızlığı dile getirdi. Trakya'nın kapsam dışı tutulmasını eleştiren Alamut, "İpsala'daki oluşum gümrük tesislerinin rehabilitasyonundan ibaret. Trakya, 7 tane sınır kapısı olmasına rağmen, STM ve sınır ticareti kapsamına alınmadı. Balkanlar'da 203 milyar dolarlık bir ticaret potansiyelinden Türkiye yüzde 50 olarak faydalanır ama maalesef Trakya'ya veya Edirne'ye böyle bir imtiyaz verilmedi" diye konuştu. Alamut bölge milletvekillerini göreve davet ederek Trakya'nın da kapsama alınmasını istedi.

5 Mart 2001 tarihinde Türkiye, Yunanistan ve Bulgaristan'ın ortaklaşa imzaladıkları bir kararla 3 ülkenin de faydalanabileceği, 3 ülkenin de sınırlarını kapsayacak bir serbest ticaret bölgesinin kurulmasının kararlaştırıldığını hatırlatan Alamut, şöyle konuştu: "Bu karar askıda duruyor. Yunanistan AB üyesi, Bulgaristan, serbest dolaşım hakkı aldı. Bu işe en çok ihtiyacı olan Türkiye, bunu bile yapmadılar."