Türkiye'nin en önemli sorununun 'kimlik' olduğunu tespit için gerekmezdi; ancak, Ankara 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin adında 'Alevi-Bektaşi' sıfatları bulunduğu için bir derneği kapatmaya karar vermesi olayı, bu gerçeği, bir kez daha hatırlattı. Kişiler farklı kimliklerinin kişiliklerinin bir boyutu olarak görüp tanınmasını istedikçe, ülkedeki 'tekçi' sistemin yetersizliği iyice sırıtıyor.

Mahkemenin kararını 'hukuki' açıdan tartışmak gereksiz; çünkü yargıçlar kadar yargılananlar da, 'Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı' dışındaki her türlü kimliğin, başta anayasa olmak üzere ülkenin yasal mevzuatı tarafından, uygun bulunmadığını biliyor. Yasalar, genel kimlik dışında özel kimliklere geçit vermiyor.

Devletin güçlü, verdiği kimliğin anlam taşıdığı geçmişte, 'farklı kimlik sahipleri' bu durumlarını gizlemeyi yeğlerlerdi. Komşularımızın, ya da aynı sıraları paylaştığımız okul arkadaşlarımızın hangi farklı etnik veya dini kimlik taşıdıklarını, kendileri renk vermediği için, bilmezdik. Lozan Antlaşması'yla tanınan 'azınlık' kimliği ise, muhtemelen Osmanlı döneminden devralınan bir alışkanlıkla, sanki özellikle vurgulanırdı. Kendileri vurgulamasa bile, Moşe veya Hırant'ın 'bizden farklı' olduklarını anlamak için fazla çaba göstermek gerekmezdi.

Şimdi ise durum farklı. 'Tek kimlik' dayatan merkez zayıfladığı ve bu sebeple farklı kimlikler değer taşımaya başladığı için, daha önce kendilerini gizlemeyi yeğleyenler, artık yeni taleplerle toplumun (daha doğrusu devletin) karşısındalar. Bugüne kadar 'Anadolu kültür derneği' veya 'Hacıbektaş derneği' gibi anonim adlar taşıyan örgütlenmeler, 'Alevi-Bektaşi' özel adlarının tanınmasını istiyorlar. Oysa, bu tür istemler, kaçınılmaz olarak, anayasa ve yasalar duvarına çarpıyor.

Bu durum, sadece toplumun belli bir rengi için söz konusu değil. Alevi çevreler dışında etnik köken veya dini-mezhebi özellik, hatta cemaat bağları sebebiyle kendilerini 'farklı' hissedenler de, mevcut yasal çerçevenin zorlamasıyla, bu farklılıklarının ülke için bir zenginliğe dönüşmesini sağlayamıyorlar. Herhangi bir ülkede, –bu ülkenin demokratik bir Batı ülkesi olması şart değil, demokratik olmayan Doğu ülkelerinde de– değişikliklerin, farklılıkların vurgulanmasına ses çıkartılmazken, bizde, genelin dışında görünme istemi en azından yadırganıyor. Bunu 'vatana ihanet' olarak gören ve gösterenler de var.

Oysa, 'farklılık', 'değişik olmak' illâ bölücülük anlamına gelmez. 'Çeşitlilik içerisinde uyum' ya da 'farklılıklarla birlikte ortak kader', birlik ve beraberliğin, aynı geleceği eşitçe paylaşmanın formulü bile sayılabilir. Geçen dönemler için belki anlamlı olabilecek 'tekçi yaklaşım', günümüz dünyasında, devletler için artık bir zaaf sebebidir.

Batı dayattığı veya Avrupa Birliği üyelik statüsü gerektirdiği için değil, vatandaşlar farklılıklarını idrak ve bu durumun tanınmasını talep ettikleri için, Türkiye, 'kimlik' konusundaki taassubundan vazgeçmek zorunda. Etnik köken, dini-mezhebi-cemaatsal bağlar farklı olsa bile, toplum, o farkların vurgulandığı bir ortamda birlik ve bütünlüğünü koruyabilir. "Koruyamaz" endişesinde olanlar, Türkiye'nin özendiği ülkelerdeki durumu yakından değerlendirmeliler.

'Kimlik' tartışmasına yeni bir boyut katan 'Alevi-Bektaşi' dernekleriyle ilgili mahkeme kararı, ülkemizdeki yasal ortamın çağın şartlarına ters düştüğünü bir kez daha açığa vurdu. Farklı kimlikleri kabul edip herbirine eşit haklar tanıyan yeni bir anayasal çerçeveye ve yasaların da o çerçeveye uygun bir anlayışla elden geçirilmesine ihtiyaç var. 'Alevi' olmak nasıl bir 'suç' değilse, 'Alevi' kimlikli vatandaşların o kimliklerini daha adında vurgulayan örgütler çatısı altında toplanmaları da 'suç' olmamalı.

Görev, Meclis'e düşüyor.

FEHMİ KORU

Künye

Temsilcilikler

ReklamTarifesi

AboneFormu

MesajFormu