Anayasa'nın "Kanunla yasaklanmış herhangi bir dilde yayın yapılamaz" hükmünü içeren 10. maddesi kaldırıldı. Haber alma ve dernek kurma özgürlüğünün sınırları genişletilirken, bu konularda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kuralları ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararları esas alındı.

TBMM Genel Kurulu, Anayasa değişikliği teklifinin maddeleri üzerindeki görüşmelerin ikinci gününde 10. maddenin oylamasına MHP'li milletvekilerinin büyük çoğunluğunun katılmadığı gözlenirken, katılanların da ret oyu verdikleri ifade ediliyor.

Kabul edilen 10. madde ile Anayasa'nın 28. maddesindeki "Kanunla yasaklanmış olan herhangi bir dilde yayın yapılamaz" şeklindeki ikinci fıkrasının Anayasa'dan çıkarılmasını öngörüyor.

TBMM Genel Kurulu'nda Anayasa değişikliği teklifinin kitle haberleşme araçlarından yararlanmayla ilgili sınırlamaların yeniden düzenlenmesine ilişkin 11. maddesi 442 oyla kabul edildi.

Teklifin 11. maddesi, Anayasa'nın 31'inci maddesinin ikinci fıkrasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi uyarınca değiştirilmesini öngörüyor. Yeni düzenlemeye göre 31. maddenin ikinci fıkrası şu şekilde değiştirildi: "Kanun, milli güvenlik, kamu düzeni, genel ahlak ve sağlığın korunması sebepleri dışında, halkın bu araçlarla haber almasını, düşünce ve kanaatlere ulaşmasını ve kamuoyunun serbestçe oluşmasını engelleyici kayıtlar koyamaz."

TBMM Genel Kurulu'nda Anayasa değişikliği teklifinin dernek kurma özgürlüğüne ilişkin 12. maddesi 9'a karşılık 447 oyla kabul edildi.

Teklifin 12. maddesi, Anayasa'nın dernek kurma özgürlüğüne ilişkin 34. maddesinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) uyarınca yeniden düzenlenmesini öngörüyor. Buna göre, "Herkes (gerçek ve tüzel kişiler), önceden izin almaksızın dernek kurma ve bunlara üye olma ya da üyelikten çıkma" özgürlüğüne sahip olacak.

Dernek kurma özgürlüğü ancak "milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlak ile başkalarının hürriyetinin korunması sebepleriyle ve kanunla" sınırlanabilecek. Yeni düzenleme dernek kapatma veya faaliyetten alıkoymanın kanunda belirtilen hallerde hakim kararıyla yapılabileceğini, acil durumlarda bu konuda verilen yetkili merci kararının da öngörülen sürelerde hakim onayı aranmasını hükme bağlıyor. Bu hükümler vakıflar için de uygulanacak.

Gösteri hakkı ve adil yargılama

Anayasa değişikliği teklifinin, "önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı"na ilişkin 13. maddesi 447 oyla kabul edildi. Değişiklikle, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne uygun hale getiriliyor. Teklifin 13. maddesi, Anayasa'nın 34. maddesinde değişiklik öngörüyor. Yapılan değişiklikle, herkes önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahip olacak.

Toplantı ve yürüyüş hakkı, ancak milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve ahlak ile başkalarının hak ve hürriyetlerinin korunması amacıyla kanunla sınırlanabilecek. Değişikliği teklifinin "adil yargılanma" hakkına ilişkin 14. maddesi de 437 oyla kabul edildi.

İdam kılpayı geçti

En tartışmalı madde olan idam cezasıyla ilgili değişiklik, DYP ve MHP'nin karşı oylarına rağmen 2 oy farkıyla kabul edildi. Çoğunluğunu MHP ve DYP'lilerin oluşturduğu 65 milletvekilinin red oyu kullandığı oylamada, 8 çekimser, 10 boş 368 de kabul oyu kullanıldı. Değişiklikle "Savaş, yakın savaş tehdidi ve terör suçları halleri dışında ölüm cezası verilemez" hükmü Anayasa'ya eklendi. Teklifinin 16, 17 ve 18. maddeleri de kabul edildi. 16. madde ile bireylerin yargı ve idari makamlar önünde haklarını araya bilmeleri kolaylaştırılırken, 17. maddeyle de evlilikte eşler arasındaki eşitlik anayasal düzenlemeye alınıyor. Son olarak devlet ve kamu tüzel kişilerinin kamu yararına taşınmaz mallara bedelini ödeyerek sahip olmasını öngören 18. madde kabul edildi.