Kuran-ı Kerim'i okumaya başlarken sıklıkla duyulan mahreç kavramı arapça bir kelimedir. Mahreç, Arapça'da "çıkış yeri" anlamına gelir. Kuran-ı Kerim okuyuşunda ise mahreç harflerin çıkış yerlerini, telaffuzunu ifade eden bir kavramdır. "Mahreç nedir?" sorusunun ayrıntılı yanıtı ve Arapça mahreçlerle ilgili detaylar haberimizde.
Mahreç, yaşantımızda sık kullanılan kelimelerden birisi olarak karşımıza çıkar. Hem sosyal medyada hem de gündelik yaşantıda kullanılan mahreç kelimesi, uzun yıllardan beri dilimizdedir. Türk Dil Kurumu'na (TDK) göre farklı anlamları olan mahreç kelimesi, Türkçe'de tek başına ya da çeşitli cümleler eşliğinde kullanılabilir. Mahreç kelimesi ne demek, TDK'ya göre anlamı nedir sorularının cevabı haberimizde.
MAHREÇ NE DEMEK?
Ses yolunda harflerin çıktığı yerleri ifade eden kıraat ve lugat terimi ifade eder.
Mahreç kelimesi, dilimizde oldukça kullanılan kelimelerden birisidir.
Mahreç, Arapça dilinden Türkçe'mize geçmiştir.
TDK'ye göre mahreç kelimesi anlamı şu şekildedir:
- Çıkış yeri, çıkak
- Boğumlanma noktası
- Payda
KURAN-I KERİM HARFLERİNİN MAHREÇLERİ
أ (Hemze): Boğazın sonunda göğse bitişik olan yerden çıkar. Açık kuvvetlici söylenir, ince okunur.
ب (Be): İki dudağı birbirine vurarak kuvvetlice söylenip çıkarılır. Okunuşu ince, açık ve serttir.
ت (Te): Dilin ucunu yukarı dişlerin ortasına vurmak sûretiyle çıkarılıp söylenir. İnce ve kuvvetli basılarak okunur.
ث (Se): Dilin ucunu üst dişlerden biraz dışarı çıkarmakla söylenir.. İnce, peltek ve yumuşak okunur.
ج (Cim): Dilin ortasını üst damağa vurmakla söylenip çıkartılır. Okunuşu ince, açık ve serttir.
ح (Ha): Boğazın ortasından, boğaz hafif sıkılarak çıkarılır. İnce ve yumuşak okunur.
خ (Hı): Boğazın evvelinden, boğaz hırıldatarak çıkarılır. Kalın ve yumuşak söylenerek okunur.
د (Dal): Dilin ucu, üstteki ön dişlerin ortasına vurularak çıkarılır. Söylenişi sert, açık ve ince okunur.
ذ (Zel): Dilin ucunu, üst dişlerin başlarından biraz dışarı çıkarmak sûretiyle çıkarılır. Açık ince ve peltek okunur.
ر (Ra): Dilin ucunun biraz arkasını üst ön dişlerin dibine vurarak çıkarılır. Kaidesine göre bâzen ince, bazen kalın okunur.
ز (Ze): Dil ucu ön dişlerin uçlarına değerek çıkarılır. Açık, ince ve yumuşak okunur.
س (Sîn): Dil ucu iki alt ön dişlerin ortasından başlarına yakın yere vurmak sûretiyle çıkarılır; ince ve yumuşak okunur.
ش (Şın): Dil ortasını damağa dayamak sûretiyle çıkarılır. İnce ve yumuşak söylemekle okunur.
ص (Sat): Dilin ucuyla ön dişlerin yarısından çıkarılır. Kalın ve yumuşak telâffuz edilip okunur.
ض Dat: Dilin yan tarafını sağ veya soldaki üst yan dişlere vurarak telâffuz edilir. (okunur, söylenir)
ط (Tı): Dil ucu üst ön dişlerin etlerine yakın olan yere vurulmak sûretiyle çıkarılır. Kalın, kuvvetlice ve açık okunur.
ظ (Zı): Dil, ucu üst ön dişlerin başlarından biraz dışarı çıkmak sûretiyle çıkarılır. Açık, yumuşak ve kalın okunur.
ع (Ayın): Boğazın ortasından, boğaz hafif sıkılarak çıkarılır. İnce ve açık okunur.
غ (Gayin): Boğaz evvelinden çıkarılır. Kalın, açık ve yumuşak okunur.
ف (Fe): Ön dişlerin ucu ile alt dudağın içinden çıkarılır. İnce ve yumuşak okunup, telâffuz edilir.
ق (Kaf): Dil kökünün damağa vurmasıyla çıkarılır. Kalın ve sert okunur.
ك (Kef): Kafın çıktığı yerin az daha aşağısından çıkarılır. İnce ve kuvvetlice telâffuz edilip okunur.
ل (Lâm): Dad’ın çıkış yerinden itibaren dilin uç tarafını damağa vurarak çıkarılır. İnce ve açık okunur.
م (Mim): Dudak içleri birbirini hafifce vurularak çıkarılır. İnce okunur.
ن (Nûn): Dilin ucu ile üst dişlerin dibine yakın olan damaktan çıkarılır. Söylenişi incedir.
و (Vav): Dudakların öne doğru toparlanmasıyla çıkarılır. Yumuşak ve ince okunur.
ه (He): Boğazın sonunda göğse bitişik olan karın boşluğundan çıkarılır. İnce ve yumuşakca söylenip okunur.
لا (Lâm-elif): Lâm ile elif birleşmesinden meydana gelmiştir.
ى (Ye): Dilin ortasını üst damağa vurarak çıkarılır. İnce, yumuşak telâffuz edilir
ARAPÇA ALFABE MAHREÇLERİ
Arap harflerinin doğru telaffuzu için ses çıkış noktaları tek tek belirlenmiş ve bu ses çıkış noktalarına”mahreç” adı verilmiştir. Arap harflerinin mahreçleri Kuran'ı Kerim'in doğru okunması ve doğru telaffuzu açısından hassas bir konudur.
Kuran-ı Kerim'i doğru ve güzel okumak için Din İşleri Kurulu tarafından hazırlanan web sitesi üzerinden harflerin mahreçlerini sesli olarak dinleyebilirsiniz.
ARAPÇA MAHREÇLERİ İZLE (DİYANET)
Arapça harflerin mahreçlerini Din İşleri Kurulu tarafından hazırlanan videoda izleyebilirsiniz.
HARFLERİN MAHREÇLERİ KAÇ TANEDİR?
Mahreçler 17tanedir.
17 MAHREÇ NEREDEN ÇIKAR?
Beş yerden çıkar:
1- Cevf (Ağız boşluğu): Burada bir mahreç vardır.
2- Halk(Boğaz): Üç mahreci vardır.
3- Lisan (Dil):On mahreci vardır.
4- Şefeh (Dudaklar) :İki mahreci vardır.
5- Hayşum(Geniz): Bir mahreci vardır.
