Güzellik

Bu konuda estetik teorilerinin dışında bir şeyler söylemek istiyorum.

Bu dünya imtihan yeridir. Cenab-ı Hak insanoğluna onu hak yola götürecek hasletler vermiş, peygamberler göndermiş, kitaplar indirmiştir. Bu çerçevede neyin iyi neyin kötü, neyin helal neyin haram, neyin güzel neyin çirkin olduğu çok açık olarak belirlenmiştir. Ne var ki insan nefsi aynı zamanda kötülüğe de eğilimlidir; çıkarcıdır, nankördür, cahildir. Bunun yanında şeytan insanı yoldan çıkarmak için türlü oyunlar oynar; insanın nefsi ve şeytan ile mücadelesi imtihanın esaslarındandır.

Bu imtihan ise esrarını koruyan bir husustur. Belki biz, “ortalama insan” yani evsatu’n-nas bu imtihanı tam olarak kavrayamayız; onu peygamberler, Cenab-ı Hakk’ın veli kulları bilir. Yine de ümitvar olmalıyız. Tövbe ve dua yolu açıktır. Biz iyilik, doğruluk, merhamet, şefkat, ibadet peşinde olalım, bakarsın Cenab-ı Hak bize de bir hakikat kapısı açar.

İşte o zaman eşyanın, hayatın, dünyanın ve bu arada güzelliğin mânasını da kavrayabiliriz.

Bu soyutlamanın dışında somut olarak bize ihsan edilen şeyler var. İnsanoğlu “emaneti” yüklendiği için ona pek çok şey ihsan edilmiştir. Karanlık ile aydınlık, soğuk ile sıcak, iyilik ile kötülük, açlık ile tokluk yan yanadır.

Mesela su, dünyadaki tüm canlılar için en mühim varlıktır. Bu sebeple onu “aziz” biliriz. Su hayatın kaynağıdır. Bitkiler, hayvanlar ve insan suya muhtaçtır. O sebeple suya hürmet edilmeli, su sevilmeli, israf edilmemeli, kirletilmemelidir. Burada güzel ile faydalı bir araya gelmektedir.

Kuruyan tabiatın her bahar gökten inen su ile yeniden can bulması, bitkilerin yeşermesi, çiçek açması, meyve vermesi; hayvanların ve insanların yavrulaması, beslenmesi, çokluk bir su kaynağı yanına yerleşmesi, orada bir medenî hayat kurması su sebebi iledir.

Türlü çiçeklerle bezenmiş bir çayır, yapraklarının yeşilini parlatan ağaçlar, o çiçekten bu çiçeğe konan kelebekler, arılar, öten kuşlar; bütün bunların yanı başında tertemiz suyu ile şırıldayan bir dere, derede oynaşan alabalıklar, hafif ve serin esen rüzgar, masmavi gökyüzü, bu mavilik içinde yüzen bembeyaz bulutlar bizim için güzel bir manzara teşkil eder.

Yaratılışımızın içinde bulunan temizlik, saflık ve güzelliği algılama kabiliyeti ile bu manzara karşısında ferahlarız. İçimiz sevinç, enerji, şükür ve dua ile dolar.

Bu gördüklerimiz Cenab-ı Hakk’ın bize okumayı emrettiği “Kainat Katibı”ndan bir sahifedir.

Bütün bu güzellikleri yaratan biz insanlara ihsan eden Cenab-ı Hakk’a gözyaşlarına boğularak teşekkür etmek ve hemen oracıkta secdeye kapanmak isteriz. İşte insanın iyilikle dolduğu bir an. Bu anların sayısını çoğaltmalı. Her zaman bu güzel manzara bize nasip olmaz. Bazen yokluk ve yoksulluk içinde kalırız. O zaman dahi Cenab-ı Hakk’a şükretmekten geri durmamalıyız. Büyükler “Lütfun da hoş, kahrında hoş” diyebilmişlerdir.

Hz. Peygamber “tefekkür” için Hira Mağarası’nda inzivaya çekildiğinde, Kur’an-ı Kerim’e göre bu ona “sevdirilmiş”tir.

Burada bizim pek de kavrayamayacağımız, irade meselesi ile ilgili bir incelik var.

Ama şunu anlayabiliriz: Masum güzel bir çocuk, bir çiçek, bir ağaç, bir dağ, insan elinden çıkma bir eşya, kendimize eş olarak kabul ettiğimiz kadın, çocuklarımız, arkadaşlarımız velhasıl “güzel” olarak kabul ettiğimiz her şey muhakkak ve mutlaka bize “güzel” gösterilmiştir.

Âşık Veysel bunu “aşk”a bağlıyor ki, haklıdır.

“Güzelliğin on par’etmez

Bu bendeki aşk olmasa.”

Demek ki “güzellik”in temelinde “aşk ile bakmak”, “aşk ile görmek” var.

Mesele “aşk” bahsine intikal edince şairin dediği gibi “sabaha kadar konuşsak” mevzuyu bitiremeyiz.

“Aşk” daha ziyade mutasavvıfların alanına giriyor. Tasavvuf ehlinin “güzellik” bahsinde kullandığı hadisler de var. Onları tekrar etmek istemiyorum. Benim burada tekrar-be-tekrar üzerinde durmak istediğim şey: Dua ve şükür’dür.

Dua insanoğlunun Cenab-ı Hakk’a en fazla yakın olduğu noktadır. Biz duaya devam edelim.

Cenab-ı Hakk’ın bizi güzellikler içinde bulundurmasını dileyelim.

Şurasını aklımızdan çıkarmayalım: Cenab-ı Hak arzu etmedikçe, izin vermedikçe yeryüzünde bir yaprak bile kıpırdayamaz.