Kitlelerin afyonu olarak futbol ve futbol paganizmi

Futbol, kitlelerin afyonudur!

Evet, Marx'a, Marx'ın “din, kitlelerin afyonudur” aforizmasına gönderme yapıyorum burada.

Marx, “

” cümlesinden önce, “

” diyordu!

Türkiye'nin ezberci, sığ Marksistleri, bunu bilmezler; bilenleri de âmentüleri / ezberleri altüst olmasın diye zikretmezler!

İşte, böyle bir ülke Türkiye!

Peki, Marx, din'i neden afyon olarak nitelendiriyordu acaba?

Bu soru, başka bir yazının konusu ama şu kadarını söylemem gerekiyor burada:

Birincisi,

, 19. yüzyılın sonunda düşünce devrimlerini, siyasî devrimleri ve iktisadî devrimleri tamamlamış Avrupa'ya söyleyeceği hiç bir şey olmayan, uyumlana uyumlana yalnızca Kilise'yi ayakta tutmak için ayartılan

İkincisi, bununla ilintili olarak,

En iyi dinler tarihçisi

de böyle görüyordu Marx'ı.

Kapitalizm, Batı toplumlarında alt sınıfları paçavraya çevirmiş, insanlığından etmiş, Kilise de bu duruma müdahale etmek yerine, kapitalist sisteme eklemlenmişti!

Mesele budur. Şimdilik bu kadarı kâfî.

Yaklaşık 15 yıl önce bu sütunda, ''

'' başlıklı, 10 yazı yazmıştım. Ve tabiî bir taraftan, bazı ''tren''lerin taarruzlarına maruz kalırken; öte taraftan da, bu yazılardan ötürü Yazarlar Birliği'nin ''yılın fikir yazarı'' ödülünü filan almıştım!

İşin ödül-mödül faslı önemli değil. Asıl önemli olan, hasbelkader söylediklerimin ömrü, anlamı ve bulduğu karşılık: Bugün yeni-paganizmin, hem kıtalar dolaştığını, her yere ulaştığını, herkese bulaştığını, dâhilî ve hâricî, zâhirî ve bâtınî bütün sınırları aştığını, sınır-tanımazlaştığını görüyorum; hem de artık belli başlı sosyal bilimciler tarafından da kabullenildiğini ve kullanılmaya başlandığını...

Ayrıca

arasında kurduğum

de artık bir gerçeğe dönüştü: Nerede bir

görülüyorsa, orada hemen bir

beliriveriyor.

Bunun en son ve en ürpertici örneği,

biçiminde karşımıza çıkıyor artık: Takımın biri diğerini yeniyor; diğer takımın taraftarları / paganları ve barbarları kontrolden çıkıyor, sapıtıyor, her tarafı ateşe vererek terör havası estiriyor; önüne gelen insana, binaya, arabaya saldırmaya başlıyor, öküz gibi, deli dana gibi!

Nedir bu peki? Elbette ki, paganlaşmanın ve barbarlaşmanın yeni bir yüzle hortlaması ve zıvanadan çıkması.

İnsan, mabud'suz da, mabed'siz de yapamıyor; hakîkîsini yitirdiği zaman sahtesini icat etmekte gecikmiyor!

Paganizm, kökeni Grekler'e kadar giden,

özetleyen,

biçimi.

Kadim medeniyetlerde rastladığımız, yıldızlara, aya, güneşe, tabiata vesaire tapınma biçimleri, aslında Batı uygarlığındaki paganizm biçimleriyle kıyaslandığında oldukça masumane ve dolaylı paganizm biçimleri: Çünkü orada

ve dolayısıyla beşerüstü, ilâhî bir güç arayışının ''vasıtaları''...

,

: Tanrı fikri yitirilince, insan tanrılaştırıldı: İnsanın aklı, yetileri, hayalleri, yapıp ettikleri...

İşte örnekleri:

romanın yükselişe geçişiyle birlikte,

, dahası,

söylemişti.

, ''

'' olduğunu ilan etmişti.

, sanayi devriminin mimarları mühendislerini, ''

'' olarak tarif etmişti.

, devâsâ ilk

olarak ilan etmişti.

Film yıldızları, müzik starları, futbolcular, ayartıcılıklarıyla, entrikalarıyla, kıskançlıklarıyla, hayat tarzlarıyla, seküler mabetleriyle Greklerin tanrılarını aratmıyorlar artık!

Son yarım asırda futbol, artan bir hızla yeni bir paganizm ve barbarlaşma biçimine dönüştü.

aynı anda karşılaşıyoruz:

: kapitalizme; kurulu düzene; hayattaki haksızlıklara, gündelik hayatta yenilen siyasî, sosyal ve ekonomik ''kazıklar''a...

da, ''örtük'' kapitalist düzeneklerle gerçekleşiyor yine: Örneğin futbol oyunu, belirgin kurallarıyla, sahada herkesin eşit olmasıyla, suç işleyenin anında cezalandırılmasıyla vesaire futbol seyircisine

sunuyor.

Temposu yüksek bir drama sahneleniyor stadyumda ve herkes tarafından yaşanıyor bu drama: Hem statta, hem de televizyon ekranında.

Seyircinin hayatında karşılığı olmayan ama seyirciyi, stadyumda, özellikle de televizyon futboluyla ekranda,

boşaltan, ayartan ''örtük'' kapitalist mekanizmalarla işletilen ve

dönüşen bir drama var karşımızda.

Bir de oyun bitince başlayan başka bir drama var, trajediye dönüşen: Stattan boşalan seyirci, statta yaşanan seküler boşalmayla / arınmayla yetinmiyor; bağırmaya-çağırmaya, vurmaya-kırmaya, önüne gelen her şeye saldırmaya başlıyor! Bu da yeni barbarlık biçimi.

Burada

karşılaşıyoruz: Birincisi, anlattığım bu

.

İkincisi ise

: Fanatik, içeride yaşadığı dramanın sahte coşkusuyla konuşma yetilerini yitiriyor: Anlamsız sözcüklerden oluşan yeni bir Esperanto dili kuruyor: Bağırıp-çağırıyor yalnızca. Ne dediği önemli değil.

Muhtemelen, “yeni-paganizm ve yeni-barbarlık çağına hoş geldiniz” diyor, belki de!