Enflasyon mu toplumu bozdu, toplum mu enflasyonu?

Enflasyonun sosyal etkileri üzerine konuşma ihtiyacı hissediyor çokları. Milleti nasıl yozlaştırdığından dem vuruyor. Çok haklı ve yerinde bir serzeniş…

Ama bu serzeniş içinde bir devekuşu gizlenişi barındırıyor. Ne demek istediğimi açayım biraz.

Suçu enflasyona yıkarak toplumu kurtaramayız. Enflasyon mu toplumu bozdu, toplum mu enflasyonu, sorusundan saklanılamaz.

Ya da şöyle sormalı; enflasyon mu toplumu bozdu, yoksa toplum zaten bozuk muydu?

Önce sorunun ikinci biçimini tartışalım. “Toplum iyiydi de işte enflasyon oldu, böyle oldu” diye bir cevabı kabul etmesi kimseden beklenemez. Toplum iyiden iyiye bozulmuş ve enflasyon bunu görünür kılmış olabilir.

Ölümüne ifsat edilen bu toplum belki bugünlere kadar iyi bile dayandı. Bugün artık toplumu LGBT’ye, aile düşmanlarına, toplum düşmanlarına, Türkiye düşmanlarına teslim etmeme mücadelesini vermeyi yalnızca karakter olarak değil, politika olarak da benimsemek zamanı olabilir.

Sorunun ikinci biçiminin cevabı ise şöyle; enflasyon tek başına ekonomi politikalarının bir sonucu değildir. Olamaz. Enflasyonu bağımlı değişken olarak modellere koysak ekonomi politikaları tamamını açıklayamaz. Açıklıyorsa modelin kusurlu olduğunu varsaymak gerekir zaten. İşin tekniği böyledir.

Enflasyonda ekonomi üzerinde kontrol gücü olan herkesin katkısı var. Bugün sorumluluktan kaçan ve alt gelir grubu üzerinden sorunu çözmeyi benimseyen herkesin… Yani toplumun enflasyonu bozmadığı da söylenemez.

Türkiye ne yaşadı, diye dönüp bakınca ortodoks bir cinnet yaşadı demek geliyor içimden. Bir müptelanın geçirdiği atak gibi adeta.

Bugün faiz kararında şahin olmayı ekonominin ihtiyaçlarına göre değil, yaşamsal bir kavga bir meslek onuru falan gibi görüp davrananlardan anladığım bu.

İktisatçılar, piyasacılar, bankacılar, iş dünyası, olaydan habersiz hanehalkı hep beraber bir cinnet yaşandı buralarda.

Şimdi o cinnet içinden çıkarılıp vazife alanlardan faiz indirimi, piyasa dostu yaklaşım falan bekleniyor.

Türkiye yolunu çizmeyi başarabilir. Ama tüm kabuller Türkiye’nin kendi özgeliği içinde sorgulanıp en doğrusu bulunup mutabakat oluştuktan sonra. Öyle kamplar içinde değil, objektif bir delillendirmeyle.

Merkez Bankası bu cinnetin ortasında olup kenarındaymış gibi kaldı hep. Bağımlı veya bağımsız görünerek kenarda kaldı. Eylül ve Ekim itibariyle faiz artırımı yapmalarını beklediğimi bir yıldır yazdım, söyledim. TCMB Cuma günkü zorunlu karşılık kararıyla dolaylı yollardan faiz artırmaya devam etti. Kendine şahinlik yapıyor gibi geliyor. Herkesin cinneti bitti.

Piyasa artık acı hissetmeyecek bir boyuta geçmeye başladı.

Amerikan Merkez Bankası FED Başkanı Powell öyle bir faiz indirdi ki ekonomik olarak açıklanamaz. İnadına ekonomik olarak açıklama zahmetine girenler ileride olumsuz veriler geliştiğini gördüğü için böyle bir adım attığını değerlendirerek metafizik izahat getirdi.

Tek ekonomik açıklama; FED’in faizi sabit bıraktıkları Temmuz ayı kararında hatalı olduğu, olabilir. O yüzden ekonomik olarak açıklamaya çalışmak gereksiz bir gayrettir.

FED basbayağı siyasi bir karar verdi. Ekonomik parametrelere göre değil, Trump ile Kamala arasındaki TV münazarasının sonucuna göre karar verdi. Kamala televizyondaki bu programda üstün çıkmıştı. Trump-Biden münazarasının tam tersi gibi görünen bir fotoğraf ortaya çıkardı.

FED de durur mu, ona bir kılıç, bir kitap ve bir kaftan verme görevini ifa etti.