Bu yıl cari denge fazla verecek

2025 yılına ilişkin ekonomik göstergelere dair tahminim soruldu. Göstergelerden birisi de cari dengede açık beklentisiydi. Ben ise açık değil, cari fazla verisi tahminimi belirttim.

Biraz sonra dönüş oldu. Yanlışlıkla mı pozitif veri beyan ettiniz diye soruldu. Beni mahcup etmemek için hata varsa düzeltmek istediklerinden. Hata yok, fazla bekliyorum, dedim.

Türkiye’nin cari açık sorununu geride bırakacak kadar yıllara sari yapısal dönüşüm gerçekleştirdiğini görebiliyorum. Enerji tarafında herkes bu dediğimi teyit edebilir. Yenilenebilir enerjiden yararlanma düzeyi ihtiyacın yarısına kadar ulaştı.

Türkiye’nin ithal enerji faturasının yarıya düşürülmesi demek bu.

En önemli kalem elbette enerji. Cari açığın müsebbibinin bir yönüyle ihracat kabiliyetindeki sınırlılıklar ve diğer yönüyle enerji ithalatı olduğunu biliyoruz.

Ama üzerinde durmak istediğim konu enerji değil. Meselenin başarısı geride kalan veya gölgelenen diğer tarafına odaklanmak istiyorum. Çünkü ben Kalkınma Ajansları ve KOSGEB tarafından yapılan işleri de görüyorum.

Enerji verimliliği odaklı, istihdam artırıcı, ithal ikameci, ihracata dönük yüksek teknoloji içeren endüstri dönüşümüne on yıllardır teşvik, destek ve hibeler verdiler.

Kendilerini fazla ön plana çıkarmadıklarının farkındayım.

Ama mesela KOSGEB’i Türkiye’nin en kusursuz ve en büyük faizsiz finans yani İslami finans kurumları arasında görüyorum. KOBİ’leri büyük yapmak ve uluslararası rekabette alan kazandırmak için çok çalıştı. Proje bazlı hibeler sundu. Yeni girişimlerin kurulması için ön açtı.

Enerji tarafında ithalat azaltıcı yapısal işler karşısında bu kurumlar ihracat artırıcı yapısal işler yaptılar. Böylece zaten cari açığını kapatan bir Türkiye ortaya çıktı.

Bu işler banka temelli sistemlerde yapılamaz. Bankalar ülkelerin stratejik hedeflerine değil, kendi amaçlarına göre kredi politikası geliştirirler. Amaçları da kâr etmektir.

Bu tartışma kapitalizmin açmazlarına ilişkin görülebilir. Hele de devlet kapitalizmi tartışmaları Trump’la beraber yeniden yükselmeye hazırlanırken. Fakat meselenin finans kapitalizme dair olduğunun altını çizmek isterim.

Zaten cari açık da finans kapitalizmin bastonudur ve iki mesele yan yana tartışılmalıdır. Cari açık siyasal batıcılığın tüm yapısını üzerine inşa ettiği ekonomik malzemesidir.

Şimdi uzun yıllardır doğruları yapmaya devam ederken cari dengenin lehe döndüğünü topyekun yetide mani olan dalgalanmaların sebepleri ortadan kalkıyor.

Daha önce Suriye ve cari denge ilişkisini yazmıştım. Biraz veri de verebilirim.

Suriye’de iç karışıklıklardan önceki son yıl olan 2010’da sürekli artan bir trend sonunda 1 milyar 844 milyon dolar ihracat rakamına ulaşılmış. Bu rakam Suriye’nin toplam 14,4 milyar dolarlık ithalatının %12,8’ine tekabül etmiş. Aynı yıl Türkiye’nin 114 milyar dolar civarı ihracat yaptığı göz önüne alındığında ihracatının %1,6’sını Suriye’ye yaptığı görülüyor.

Suriye’nin pazar olarak denkleme dönüşünün bu rakamların çok fevkinde olacağı Suriye’nin altyapı ihtiyaçlarının karşılanması gerekleri dikkate alındığında anlaşılabilir.

Bu ilişki Türkiye’yi cari fazlaya yaklaştırır. Trump Ukrayna-Rusya Savaşı’na son verme kararlılığını korursa cari fazla öngörüm sanırım şaşırtıcı olmaktan iyice çıkar.

Evet, bu sorun artık bitiyor. Ortodoksiye rağmen… Enflasyonist etki yapıyor o ayrı mesele. İş mi, enflasyon mu, denklemi arasında siyasal batıcıların Türkiye’ye dair kırılganlık senaryolarının başkahramanı olan cari açık gündemden çıkıyor.

Cari fazla demek yüksek katma değerli yatırımların otofinansmanı demek. Büyük atılım başlayacak.

“Girişimci okul okumamıştan olur,” çağı bitecek.