Sağlıklı, zengin ve onurlu yaşamanın sırları

Şimdi eğer elin daralırsa

Ey yiğit başkasına bundan yakınma

Sevenin işitir tutmaz elinden

Sevmeyenler güler durmadan

Koldaşın, arkadaşın ya da kardeşinin yanında

Değerin kalmaz, bunun acısından yaralanır gönlün

Böyle diyor ve uyarıyor Yusuf Has Hacip darda kalmış, sıkıntısına çare arayanları, eşine dostuna bel bağlayanları.

**

Çalışanlara nasıl davranılacağını hala öğrenemeyenlere de şöyle diyor;

Yine iyi davran çalışanlara

Yemesini içmesini, giyimini sağla,

Gücüne denk yükle onların yükünü

Bunu sorar senden Tanrı’nın gücü

Fazla zahmet çektirme onlara

Tanrı senin hasmın olur sonra

Tanrı kulu hepsi onların da

Güç kullanıp cehennemi boylama

Büyük sensin onlar senden küçük

Küçüğe büyükten gelir bağış

Büyük olunca gönlünü büyük tut

Büyüğe yaraşır oğul küçüklük

Ne der işit sana akıllı

Buna göre davran ey bilgili

Eğer oldunsa halkın büyüğü

Özveriyle küçük tut dilini, gönlünü

Kendini unutma yolunu şaşırma

Gelecek kuta selamet yolunu kapatma

**

İktisat, kanaat ve ticaretle ilgili de şöyle diyor;

Gelirin giderine yakın olsun

Giderin fazlaysa hemen gelirine bakın

Alışverişte yumuşak davran

Böyle yaparsan açık olur yolun

İyi insanlara katıl, karıl

İnsan ol ve insanlar arasında yaşa

Ortak işe girme, mal yatırma

Pişman olup kızıl rengini sarartma

**

Ev almak isteyenlere tavsiyesi de şöyle;

Evini barkını büyük yola tutma yakın

Zararı dokunur sana, bunu iyi düşün

Beye komşu olma ya da taşan ırmağa

Ey dürüst kalpli, hisara yakın durma

Bu üç komşuluktan sana yarar yok

Bundan gelecek zararı giderecek yok

Ev almak istersen komşusunu sor

Yer almak istersen suyunu sor

**

Toplum içinde nasıl davranılacağını da şöyle öğütlüyor;

Kötüye katılma selametle yürü

Tavrını doğru tut, dolaş Arap atı gibi

Var olanla yetin, bey adını al

Hırsına hâkim ol, sevinçle salın

Sözü düşünerek söyleyen üzülmez

Gününü boşa geçirmeyen pişman olmaz

Kibirlenme fazla, tatsız olma sen

Cimri olma fazla, sövgü alırsın sen

Ne der işit gönlü alçak kişi

İnsanlığa insanlık gösteren kişi

Eğer iyi adını alayım dersen

Eli açık ol, çok çaba göster buna

Özgür insanı kul etmek istersen gerçekten

Eli açık ol, paylaştır malını, karşılığını görürsün

Başım göğe ersin dersen eğer

Bütün işlerini dikkat ve bilgiyle gör

Adının dünyaya yayılmasını istersen

Yolculara iyi davran, dünyayı dolaşır adın

Huzurlu ve rahat yaşayayım dersen sen

Gafleti bırak ey iyi huylu insan

**

Bedenin isteklerine boyun eğmenin tehlikelerini de şöyle anlatıyor;

Kulluk edeyim dersen Tanrı’ya

Bedenine isteklerini verme, kapat kapıyı

Bütün iyiliklere ulaşayım dersen

Bedenine hâkim ol, hevesine uyma

Bu bedenine arzusunu verme

Sahibinin başını yer istediği olursa

Ona iyilik yaparsan o kötülük yapar

Kötülük yaparsan çaresiz boynunu eğer

**

Her yaştan insana sağlığını nasıl koruyacağını şöyle anlatıyor;

Boğazdan girer hastalık, boğazı gözetmeli

Yemeği ölçülü ye, daima az yiyip içmeli

Sıcaklık artarsa hemen soğuk içmeli

Soğukluk olursa sıcakla dengelemeli

Bahar yıllarındaysan gençse yaşın

Soğuk şeyler iç, ısıtır kanın

Yaşın kırkı geçtiyse, güz mevsiminde

Sıcak şeylerle vücudunu düzenle

Yaşın altmışsa kış zamanında

Soğuk şeylerle arkadaş olma

Hastalıksız, esenlikle yaşamak istersen

Az atlı otu ye, yaşa bey soyu

Rahat ve uzun yaşamak için

Dil adlı eti ye, yaşa ey düzgün

**

Türklerin İslamiyet’i kabul etmesinden sonra yazılmış ilk eserlerden biri Kutadgu Bilig.

Türkçeye “Mutluluk veren bilgi” olarak çevrilmiş.

İslam öncesi Orta Asya Türk kültürünün ayrıntılarını yansıtan çok değerli bir eser.

Yusuf Has Hacip 950 yıl önce yazdığı Kutadgu Bilig adlı eserinde ihmal ve gözardı ettiğimiz, işimize gelmediğinde bazen yok saydığımız, toplumun menfaatlerini unutup, kısa vadeli menfaatlerimize daldığımız gerçekleri hatırlatmış.

İnsan olmanın, insan kalmanın, insan kalabilmenin yollarını tarif etmiş.

Neden ?

Çünkü insanoğlunun arzu ve istekleri, aklı ve öfkesi sınırsız.

Dünyayı güzelleştirme gücü de kendisinde, çirkinleştirme ve yok etme gücü de.

Salgınla birlikte dünya çok hızlı bir dönemece girdi.

Aklımızı, bilgimizi, gücümüzü yaşadığımız toplumun menfaati için kullanmamızın tam vakti.