16 Haziran 1961 günü Devlet Demiryolları Fabrikaları ve Cer Dairelerinin yönetici ve mühendislerinden 20 kadarı Ankara’ da bir toplantıya çağrıldılar.Toplantıya başkanlık eden Genel Müdür YardımcısıEmin Bozoğlu, Ulaştırma Bakanlığından alınan bir yazıyı okudu.Yazıda“Ordunun binek ihtiyacını karşılayacak bir otomobil tipinin geliştirilmesi”görevinin TCDD İşletmesine verildiği ve bu amaçla1.400.000.-TLödenek ayrıldığı belirtiliyordu.Tanınan süre4.5 aydı.**Bu başarı nasıl gerçekleşti?Başarı o tarihlerdeTCDD’ninonarım
16 Haziran 1961 günü Devlet Demiryolları Fabrikaları ve Cer Dairelerinin yönetici ve mühendislerinden 20 kadarı Ankara’ da bir toplantıya çağrıldılar.
Toplantıya başkanlık eden Genel Müdür Yardımcısı
Emin Bozoğlu
, Ulaştırma Bakanlığından alınan bir yazıyı okudu.
Yazıda
“Ordunun binek ihtiyacını karşılayacak bir otomobil tipinin geliştirilmesi”
görevinin TCDD İşletmesine verildiği ve bu amaçla
1.400.000
.-
TL
ödenek ayrıldığı belirtiliyordu.
Tanınan süre
4.5 aydı.
**
Bu başarı nasıl gerçekleşti?
Başarı o tarihlerde
TCDD’nin
onarım amacıyla kurulmuş fakat geniş ölçüde yedek parça imal eden
Ankara, Eskişehir, Sivas ve Adapazarı
’ndaki fabrikaları ile önemli bir teknik potansiyeli ve
yetişmiş işçisinden mühendisine
kadar güçlü bir teknik kadrosunun bulunmasının sonucu idi.
Zamana karşı yapılan bu yarışta, görev alan mühendisler proje süresince hafta sonları da dahil her gün,
en az 12’ şer saat
çalıştılar.
Bazı geceler sökülmüş bir
otomobil sedirinin üzerinde birkaç saat kestirmek
suretiyle işbaşında kalmaktan kaçınmayacak ölçüde davaya gönül verdiler.
**
Çalışmalar için en uygun yerin, (bugünkü
TÜLOMSAŞ
) Eskişehir Demiryolu Fabrikalarında dökümhane olarak yapılıp kullanılmayan bir bina olduğu sonucuna varıldı.
Önce otomobilin ana hatları saptandı.
Ayarlı direksiyon önerisi kabul edilmedi
.
İki yıl sonra
Cadillac
bunu bir yenilik olarak getiriyordu.
Siyah renkteki
2 numaralı Devrim’
in son kat boyası ancak 28 Ekim akşamı vurulabildi.
Pasta ve cilası Ankara’ya sevk edilirken gece trende yapıldı.
**
Buharlı lokomotiflerle çekilen trende bacadan sıçraması muhtemel kıvılcımlardan ötürü güvenlik önlemi olarak
benzin depoları boşaltıldı
.
Tren sabaha karşı Ankara’ ya ulaştı.
İki Devrim Otomobili
Sıhhiye semtinde bulunan Ankara Demiryolu Fabrikası’na indirildi.
Manevra imkanı sağlamak için depolarına yalnızca
birkaç litre benzin kondu
. Asıl ikmal sabahleyin Sıhhiye’ deki Mobil Benzin İstasyonundan yapılacak, sonra da
Meclis’e
gidilecekti.
**
29 Ekim 1961 sabahı,
Devrimler
motosikletli oldukça kalabalık bir trafik ekibinden oluşan eskortun arasında yola çıktı.
Çıktı ama eskorttakilerin benzin alma işinden haberleri yoktu.
Meclis’in önüne gelindiğinde durum anlaşıldı, acele getirilen benzin 1. Arabaya kondu.
2 numaraya konacağı sırada Cemal Paşa Meclis’in önüne gelmiş ve Anıtkabir’e gitmek üzere 2 numaralı Devrim Otomobiline binmişti.
Yola çıkıldı.
Fakat 100 metre kadar sonra motor öksürerek durdu.
Cemal Paşa’nın
“Ne oluyor?” sorusuna direksiyondaki Yüksek Mühendis Rıfat Serdaroğlu
“Paşam, benzin bitti.”
cevabını verdi.
Paşa’dan özür dilenilerek 1 numaralı Devrim’ e geçmesi rica edildi.
Buna uyan Cemal Paşa Anıtkabir’ e bu otomobil ile gitti.
İnerken ünlü
“Batı kafasıyla otomobil yaptınız ama doğu kafasıyla benzin ikmalini unuttunuz ”
sözlerini söyledi.
**
Ertesi gün bütün gazetelerin söz birliği etmişçesine
“100 metre gidip bozuldu”
başlığını attıkları 2 numaralı
Devrim
, aynı gün Hipodrom’daki geçit törenine katılıyor, ne bundan, ne de
Cemal Paşa’nın
Anıtkabir’ e bir başka Devrim otomobili ile gittiğinden söz ediliyor; yalnızca
haber, yorum ve fıkralarda
harcanan bunca paranın boşa gittiğinden dem vuruluyordu.
Oysa aynı yıl Tarım Bakanlığı bütçesine konmuş bulunan
“At neslinin ıslahı”
için 25 Milyon TL ödenek ve sonucundan kimse söz etmiyordu.
**
1961 yılında 4 adet üretilen
Devrim Otomobillerinden
sadece birisi günümüze ulaştı.
Eskişehir’de kurulu Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A.Ş.
TÜLOMSAŞ’ın
bahçesinde, özel olarak yapılan camlı garajda muhafaza edilen Devrim Otomobili halen çalışır durumda.
Not 1;
Bu yazıdaki bilgiler Tülomsaş’a ait
devrim arabası.com
sitesinden derlendi.
**
İlk milli ve yerli arabamızın
hem acıklı hem de güldürücü trajikomik
hikayesidir bu.
60 yıl sonra
bu hafta Kocaeli’nin Gebze ilçesindeki Bilişim Vadisi’nde tasarımı yapılan ve görücüye çıkan
kırmızı ve beyaz
renkli yerli ve milli otomobilimize içerden çok güçlü bir destek geldi ve çok beğenildi.
Üretimi
Bursa’da yapılacak yerli ve milli otomobilimiz memleketimize ve milletimize hayırlı olsun.
#Emin Bozoğlu
#TÜLOMSAŞ
#Devrim
