Yeni Şafak

USAID ve ABD’nin dış operasyonları

01:0010/02/2025, Pazartesi
G: 10/02/2025, Pazartesi
Turgay Yerlikaya

1961 yılında Kennedy tarafından kurulan USAID (U.S. Agency for International Development) ABD’nin ekonomik ve insani yardım amacıyla kurduğu ve dünyanın muhtelif yerlerinde görev yapan bir kuruluş. Son dönemde Trump ve Musk tarafından hedef alınan ve işlevine yönelik tartışmalara konu olan söz konusu kurum, ABD’nin sınır dışı siyasetini anlama adına çok şey söylemektedir. Son günlerde USAID’ın ABD’deki bazı medya platformlarına yönelik mali desteği üzerine yapılan tartışmalar dikkate alındığında,

1961 yılında Kennedy tarafından kurulan USAID (U.S. Agency for International Development) ABD’nin ekonomik ve insani yardım amacıyla kurduğu ve dünyanın muhtelif yerlerinde görev yapan bir kuruluş. Son dönemde Trump ve Musk tarafından hedef alınan ve işlevine yönelik tartışmalara konu olan söz konusu kurum, ABD’nin sınır dışı siyasetini anlama adına çok şey söylemektedir. Son günlerde USAID’ın ABD’deki bazı medya platformlarına yönelik mali desteği üzerine yapılan tartışmalar dikkate alındığında, Birleşik Devletlerin salt ülke dışında değil ABD sınırlarında da muhtelif operasyonları bu kurum üzerinden yönettiği söylenebilir. Öyle ki Musk, söz konusu kurumun birtakım çılgın insanlar tarafından yönetildiği ve bir suç örgütüne dönüştüğünü ifade etmiş ve USAID’in kapatılması gerektiğini söylemiştir.

USAID’ın kurumsallaşma süreci ve kendisine atfedilen önem anlaşıldığında, ABD’nin ulus aşırı siyaset modeli de anlaşılacaktır hiç kuşkusuz. Soğuk savaşın etkili olduğu günlerde ABD, tıpkı Türkiye’de ve Yunanistan’da olduğu gibi dünyanın muhtelif yerlerinde Sovyet etkisini asgari düzeye indirme motivasyonuyla çalışmalar yapmış ve ilgili ülkelerdeki salınımı ABD lehine şekillendirmeyi istemiştir.
2. Dünya savaşı sonrasında, demokrasiye geçiş bağlamındaki adımları destekleyen ABD, Truman Doktrini ve sonrasında Marshall Planı ile ABD’nin etki alanını genişletmiş ve olası bir Sovyet yayılmacılığının önüne geçmeye çalışmıştır. Bir yandan ekonomik yardımlar diğer yandan da istihbari alanı kontrolü altına alan ABD, etki alanı içerisindeki her aktörün otonomi kurmasını istememiş ve bu tür durumlarda da ilgili ülkelerin siyasetine müdahale etmiştir. Dünden bu güne askeri darbeler ve doğrudan müdahale gibi seçenekleri de siyasetinin merkezine yerleştiren ABD’nin, USAID ile kapsama alanını genişletme çabası oldukça önemliydi. Peki neden bugün Trump bugün USAID üzerinden farklı bir taktik izlemeye çalışıyor?

USAID NEDEN TRUMP’IN HEDEFİNDE

Soğuk savaş ve sonrasında Gayri Safi Milli Hasılasının zaman zaman yüzde 3’üne karşılık gelen dış yardımlar ve ABD’nin birçok sınır dışı operasyonuna da kaynak temin eden USAID gibi yapılar neden Trump’ın hedefinde? Trump’ın göreve gelir gelmez, dış yardımların önemli ölçüde azaltılması gerektiğine yönelik kararnamesi ile başlayan tartışma, Trump’ın bu tür kuruluşlara atfettiği önemle de ilgili aslında. Fakat daha da önemli bir husus var Trump’ın bu kararı alma motivasyonunda. Trump’a göre bu tür dış yardım motivasyonlu kuruluşlar, ikili ilişkileri olumsuz etkilemekte ve barışı zedeleyerek istikrarsızlığa neden olmaktadır. Seçim öncesi Trump’ın “Önce Amerika” sloganını da destekleyen bu tutum, ABD’nin yeni dönemde dış yardım bürokrasisini önemli ölçüde tasfiye edeceği ve bu kaynakları içe aktaracağını göstermektedir. Trump’ın bu kararını eleştirenlere göre en önemli detay, ABD’nin çekildiği etki alanlarını Çin’in doldurma ihtimali ve ABD’nin gücünün zayıflaması. Demokratlar ve Cumhuriyetçiler arasında temel bir tartışma konusu olan bu alanda, Trump’ın radikal adımlar atması kuvvetle muhtemel.


DIŞ YARDIM MI DIŞ MÜDAHALE Mİ?

Trump’ın USAID başta olmak üzere benzer işlevi olan kurumlara yönelik siyaseti, sadece ekonomik sorunları gözeten ve ABD’yi önceleyen bir siyasetin sonucu mu? ABD dünyanın farklı yerlerine etki etme anlayışından vaz mı geçecek yoksa Trump bu müdahaleyi farklı koşullara mı bağlayacak? Aslında Trump’ın temel motivasyonu herhangi bir kurumun özerk biçimde hareket etmemesini temin etmek ve her şeyi kontrol altında tutmak. Diğer bir nedeni ise Cumhuriyetçi seçmenin dış yardımlar konusundaki eleştirel tavrına yönelik popülist adımlar atmak.

Fakat tüm bu tartışmaların gösterdiği asıl nokta, ABD’nin dış yardımlar üzerinden kendi etki alanını nasıl genişlettiği ve muhtelif ülkelere ne ölçüde müdahale ettiği gerçeğinin kabul edilmesidir. Nitekim Trump bir yandan içeride USAID’in fonladığı New York Times gibi kurumları hedef göstermekte diğer yandan ABD’nin Küba başta olmak üzere muhtelif yerlerindeki operasyonlarını ifşalamaktadır. Rusya’nın etki alanındaki bölgelerde desteklenen renkli devrimler süreci, Türkiye başta olmak üzere dünyanın muhtelif yerlerinde fonlanan medya platformları artık bu ifşalarla daha da anlamlı bir tartışma zeminine oturacaktır.

Tüm bu göstergeler üzerinden bakıldığında, devasa bir kaynağın hangi saiklerle bu kurumlar üzerinden yönetildiği gerçeğini görmüş oluruz. USAID’in Küba’daki hükümeti yıkmak amacıyla fon sağladığı yönündeki ifşaların yanı sıra ABD içindeki bazı medya organlarının desteklenmesinin anlaşıldığı bu günlerde, daha fazla tartışma yapmaya ihtiyaç var. USAID üzerinden oluşan gündemin önümüzdeki günlerde, ABD siyasetinin dünden bu güne zaman zaman yardım kuruluşları zaman da sivil toplum örgütü görünümlü muhtelif kurumlar üzerinden dünyadaki müdahalelerine ilişkin çok daha fazla ayrıntıyı ortaya çıkaracağı aşikar.

#ABD
#USAID
#Turgay Yerlikaya
Yorumlar

Merhaba, sitemizde paylaştığınız yorumlar, diğer kullanıcılar için değerli bir kaynak oluşturur. Lütfen diğer kullanıcılara ve farklı görüşlere saygı gösterin. Kaba, saldırgan, aşağılayıcı veya ayrımcı dil kullanmayın.

https://lh3.googleusercontent.com/a/AGNmyxb7oegFOf-NRB3JajWYH71bgjB7QZljz9eciEUq=s96-c
halil431668881

içerideki besleme ler düşünsün baba...

1 a önce
Kapat

Günün en önemli haberlerini e-posta olarak almak için tıklayın. Buradan üye olun.

Üye olarak Albayrak Medya Grubu sitelerinden elektronik iletişime izin vermiş ve Kullanım Koşullarını ve Gizlilik Pollitikasını kabul etmiş olursunuz.