Yeni Şafak

Erzurum Kongresi ve Millet Ruhu

21:0023/07/2014, Çarşamba
G: 12/09/2019, Perşembe
Şaban Abak

Bilindiği gibi Erzurum Kongresi 95 yıl önce 23 Temmuz 1919"da toplandı. Bağdat"ın, Şam"ın, Kudüs"ün, İzmir ve Bursa"nın işgalinden sonra İstanbul"un da işgale uğraması üzerine Anadolu"da yaşanan ölüm kalım atmosferini düşününce böyle bir kongre düzenleyerek milleti göreve çağırmanın büyük bir hizmet olduğu daha açık görülecektir.Bu vesileyle Kongre kararının alınmasında büyük tarihi değeri bulunan bir yazışmayı; Erzurum ile Trabzon arasındaki ünlü yazışmayı burada bir kere daha anmak istiyorum.30

Bilindiği gibi Erzurum Kongresi 95 yıl önce 23 Temmuz 1919"da toplandı. Bağdat"ın, Şam"ın, Kudüs"ün, İzmir ve Bursa"nın işgalinden sonra İstanbul"un da işgale uğraması üzerine Anadolu"da yaşanan ölüm kalım atmosferini düşününce böyle bir kongre düzenleyerek milleti göreve çağırmanın büyük bir hizmet olduğu daha açık görülecektir.

Bu vesileyle Kongre kararının alınmasında büyük tarihi değeri bulunan bir yazışmayı; Erzurum ile Trabzon arasındaki ünlü yazışmayı burada bir kere daha anmak istiyorum.

30 Mayıs 1919"da Erzurum Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti, Erzurum"daki bütün aydınların, bilginlerin, hocaların, memur ve subayların katılımıyla bir toplantı yapıyor. Bu toplantıda hergün bir şehri; bir limanı işgal edilen vatanımızın savunması için alınması gereken tedbirler konuşuluyor. Bu amaçla bir kongrenin toplanması fikri benimseniyor ve bu karar da bir telgrafla Trabzon"a bildiriliyor. O telgrafın bir bölümünü paylaşıyorum:

"Trabzon Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti"ne,

Irkî, dinî ve tarihî birliklerinin yanı sıra kaderleri de ortak olan Trabzon ve Doğu Vilayetlerinin, işbirliği etmeleri gereken tarihi an gelmiştir. Trabzon"un bizlersiz, biz iç vilayetlerimizin de Trabzon"suz yaşaması imkânsızdır. Aramızda oluşacak işbirliğinin, mübarek vatanımıza göz koyan muhterislere karşı koyabileceği inancındayız. Bu amaçla Trabzon"lu kardeşlerimize kardeşlik ve yardım eli uzatmaya ve kaderdaşımız olan diğer beş vilayetle beraber işbirliği etmeye ve duruma göre birlikte tavır almaya davet ediyoruz. Bu amaçla Erzurum"da toplanacak olan kongreye sizin de katılmanızı teklif ediyoruz. Bu husustaki fikir ve görüşünüzün zaman kaybetmeden bildirilmesini önemle temenni ederiz.

30 Mayıs 1335 (1919)

Erzurum Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti"

Bu telgraf, Trabzon"da büyük heyecanla karşılanmış ve aynı gün olumlu cevap yazılmıştır. Zaten o sırada Trabzon"da çevre illerden gelen delegelerin de katılımıyla bir kongre yapılmaktadır ve burada oybirliğiyle alınan bir kararda, daha geniş katılımlı bir kongrenin Erzurum"da yapılması dile getirilmektedir. Trabzon"dan gelen cevabî telgrafta bu bilgiye yer veriliyor ve özetle, biz varız, Sivas, Diyarbakır, Van, Bitlis ve Mamüretülaziz (Elazığ) vilayetlerini de durumdan haberdar ettik, siz tarihi belirleyip diğer vilayetlere de yazı yazarak davet ederseniz hepimiz katılacağız, deniliyor.

Bunun üzerine yine aynı gün Erzurum"dan Trabzon"a bir teşekkür ve bilgilendirme telgrafı gönderiliyor.

O gün vatanımızı bölmeye, parçalamaya, önce işgal edip ardından peşkeş çekmeye yeltenen düşmanlar, bugün de benzer oyunlar oynamaktadırlar. Ancak milletimiz, bu kirli oyunları geçmişte "millet ruhu" ile bozmuştur. Bugün de herhangi bir işgal yahut bölme teşebbüsüne karşı en büyük savunma gücümüz işte bu millet ruhudur. Nedir millet ruhu, millet olmak ne demektir, bunun üzerinde düşünmemiz lazım.

Bakın Erzurum"dan Trabzon"a 30 Mayıs 1919"da çekilen ikinci telgrafta ne deniliyor, bugünkü ifade ile aktaracağım.

"Trabzon Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti"ne,

Teklifiniz burada büyük hürmetle karşılandı. Artık kaderlerimiz gibi amaçlarımız ve çalışmalarımız da birdir. Doğu vilayetleri olarak İslam"ın mukaddesatının ve hukukunun savunulmasını ve korunmasını millî ve tarihî bir görev biliyoruz. Bu görev bugün, kan, tarih ve din bakımlarından yekvücut olan Türk ve Kürt"e düşmektedir. Bu sebeple teklifinize tamamen katılmış olduk ve Genel Kongre esaslarını hazırlamaya başladık. Diğer vilayetlere yazdığımız yazıya cevapların gelmesinden sonra kongrenin toplanması için durum bildirilecektir. Gelecekten emin olarak samimi saygılarımızı teşekkürlerimize ekleriz."

Erzurumlular olarak Milli Mücadeleyi başlatan insanlar olmakla övünüyoruz, övünmeliyiz de. Ancak o günkü bütün çalışmaların işte bu son telgrafta da açık tarifini gördüğümüz şekilde yüksek bir millet şuuru ile yapıldığını, başarıdaki asıl payın bu birlik ruhu olduğunu akıldan çıkarmamalıyız.

Ordu"dan Artvin"e, Elazığ"dan Van ve Bitlis"e kadar bütün bölgeden Kongre"ye katılan ve esarete düşmemek için milletin bizzat idareyi ele almasına karar veren o kahramanlık ruhunu saygıyla anmalı ve yaşatmalıyız.

Bu telgrafın orijinalindeki "Kan, tarih ve din iştirakiyle yekvücut olan Türk ve Kürt" ifadesi, o gün olduğu gibi bugün ve gelecekte de karşılaşabileceğimiz her saldırıyı bertaraf etmemizi mümkün kılacak en temel dayanağımızdır. İşte bu tarif, gerçek anlamda "millet"in tarifidir. Millet, bir ırk ya da bir aşiret demek değildir. Aksine millet; dini, tarihi, vatanı ve hatta kanı da "müşterek" olan büyük bir toplumun ve üst bir kimliğin adıdır.

Türküyle, Kürdüyle, Gürcüsüyle, Çerkesiyle bütün Müslümanlar olarak "bir millet" olduğumuzu; hem de bir büyük millet olduğumuzu akıldan çıkarmamalıyız.

1919"da Şark Vilayetlerinin en temel gücü işte bu millet ruhuydu. Bugün de muhtaç olduğumuz ruh budur.

Yorumlar

Merhaba, sitemizde paylaştığınız yorumlar, diğer kullanıcılar için değerli bir kaynak oluşturur. Lütfen diğer kullanıcılara ve farklı görüşlere saygı gösterin. Kaba, saldırgan, aşağılayıcı veya ayrımcı dil kullanmayın.

Henüz yorum bulunmuyor

İlk yorumu siz yapın.

Kapat

Günün en önemli haberlerini e-posta olarak almak için tıklayın. Buradan üye olun.

Üye olarak Albayrak Medya Grubu sitelerinden elektronik iletişime izin vermiş ve Kullanım Koşullarını ve Gizlilik Pollitikasını kabul etmiş olursunuz.