İdam cezası meselesi

Miting alanlarında veya mahkeme kapılarında zaman zaman kalabalıkların “idam, idam!” diye bağrıştığı işitiliyor.

İdam cezası cezaların en ağırı...

Ömür boyu hapiste bile hükümlünün bir gün kurtulacağına ilişkin bir umut taşıdığı düşünülebilir.

Ama ölüm, her şeyin bittiği, umudun, umutsuzluğun, hayatın bittiği yerdir. Ölüm hayatın bittiği yerde başlar. Daha ötesi yoktur.

Ceza olarak tam da kısasın bulunduğu yerde durur.

Eğer kasıtla, taammüden bir cana kıyılmışsa, fıkıhta, onun yakınlarının kısas isteme hakkı vardır.

Kamu aleyhine işlenen suçlarda da yerine göre idam cezası uygulamak hakkaniyete uygundur. Çünkü bu bağlamdaki fiillerde de insan hayatına son verme veya kamu düzenini bozma gibi fiillerle sonuçlanabilir eylem...

Ama bizi kişisel olaylardaki idam cezası ilgilendiriyor.

Şunu vurgulamam lazım:

Cezanın hakça olabilmesi için, yönetimin evleviyetle cezayı gerektiren o fiilin işlenme ortamını ortadan kaldırması gerekir. Yani ortada hırsızlığı veya herhangi bir suçu teşvik edici ortam yürürlükteyken o fiili ika eden kişiler cezalandırılıyorsa, burada hakça bir durumun tecelli ettiği söylenemez.

Gelir dağılımdaki dengesizlik ortadayken, yani bir tarafta aşırı zenginler fink atarken, bir yanda da karnını doyurmakta aciz bırakılan insanlar yaşıyorsa, orada hırsızın elini kesmeye hükmetmek hakça bir ceza olmaz. Başka bir söyleyişle her ceza her yerde, her hukuk düzeninde aynı sonucu doğurmaz. İlkin hırsızlık yapmayı önleyici toplumsal, iktisadi bir düzen öngörülmüş olmalı ki, buna rağmen hırsızlık yapılıyorsa ceza müstahak sayılsın.

İmdi, bundan önceki Ceza Yasası'nda idam cezası yürürlükteydi. O hüküm kaldırıldı. Kaldırılması da isabetli oldu. O hükmün kaldırılması AB öyle istediği için isabetli oldu demiyorum. Şundan dolayı isabetliydi: idam cezası, hem kamu alanında hem de kişisel haklar düzleminde kamu marifetiyle infaz ediliyordu. İdam cezasını gerektiren fiilden mağdur olmuş kişilerin onayı alınmıyordu. Oysa ceza son tahlilde kamu vicdanının tatmin edilmesini gerektirir. Zarar verenle zarar gören bir biçimde uzlaşıyorsa, burada, kamu vicdanının tatmin olduğu varsayılır.

Suçun münhasıran kamuyu ilgilendiren alanda vuku bulması halinde dava baştan sona kamu davası olarak başlar ve sonuçlanır. Ama fiilin özel kişileri ilgilendirdiği noktalarda mağdurun onayını ve rızasını istihsal etmenin çaresini bulmak gerekir.

Eski yasa, değindiğimiz bu hususları dikkate almadan ceffel kalem idam cezasını uyguluyordu.

Şimdi kimileri idam cezasının yeniden yürürlüğe konulmasını talep ediyor. Eğer eski hükümler aynıyla yürürlüğe konulacaksa onun adil bir uygulama olmadığını hatırlamak gerekiyor.

İdam cezası bir de geçmişe dönük olsun diye talep ediliyorsa, yasa bu cezayı öngörse bile, onun geriye dönük olarak uygulanması hiçbir suretle imkân dâhilinde değildir. Hukuken boş taleptir...