TÜFE, Yİ-ÜFE ve rafa kalkan dezenflasyonist beklenti

Haziran ayı enflasyon rakamları açıklandı. TÜİK’in hesaplamalarına göre Haziran’da TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) aylık %1,94 ve yıllık %17,53 artış gösterdi. Diğer yandan Yİ-ÜFE (Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi) de artış göstermeye devam ediyor. Son veriye göre Yİ-ÜFE aylık %4,01 ve yıllık %42,89 artış göstermiş. Verilere göz attıktan sonra kısaca analizine bakalım.

Bana göre son TÜFE ve Yİ-ÜFE verilerinin birbirleriyle doğrudan ilişkili iki tane çok önemli sonucu var. İlki ikisi arasındaki farkın daha da açılmasının önümüzdeki dönemde fiyatlama hareketlerine baskı yapmaya devam edeceği. İkincisi Merkez Bankası’nın Nisan ayında açıkladığı ve Para Kurulu Politikası (PPK) metinlerinde atıf yaptığı Enflasyon Raporu’nda altını çizdiği tahmin patikasının gözden geçirilmesi gerektiği. Hatırlayacağınız üzere söz konusu raporda enflasyonun Nisan’da zirve yapacağı ve sonrasında dezenflasyonist sürecin başlayacağı tahmini paylaşılmıştı. Bu durumda; PPK metnindeki “…politika faizi, güçlü dezenflasyonist etkiyi muhafaza edecek şekilde, enflasyonun üzerinde bir düzeyde oluşturulmaya devam edilecektir.” ifadesini de göz önüne alarak önümüzdeki dönemde para politikası tarafında işlerin biraz daha zorlaşacağını öngörmek mümkün.

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de bir süreden bu yana gıda fiyatları artmaya devam ediyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü küresel gıda fiyat endeksine göre; geçtiğiniz Mayıs ayında gıda fiyatları küresel düzeyde geçen yılın aynı dönemine kıyasla %39,7 artış göstermiş durumda. Bu son 11 yılın en yüksek artışına karşılık geliyor. Benzeri şekilde Türkiye’de de gıda fiyat hareketleri enflasyon üzerinde baskı oluşturmaya devam ediyor. Aşağıda bir grafik ile durumu izah etmeye çalıştım.

Grafiğin içinde gördüğünüz kırmızı alan son 18 yılın ortalamalarına göre gıda fiyatlarındaki dezenflasyonist dönemi gösteriyor. Yani biz her yıl Ocak-Haziran Döneminde gıda fiyatlarında dezenflasyonist bir dönem görüyoruz. Hatta Nisan-Haziran arası gıdada deflasyon görüyoruz. Ancak bu yıl işler biraz daha sorunlu görünüyor. Mesela Haziran ayına ilişkin 18 yıllık ortalamalara göre gıda enflasyonu (-)%1,61. Oysa bu yıl Haziran ayında aynı rakam (+)%0,78. Bu durumda oluşan baskıyı grafikteki siyah kesikli çizgi ile kırmızı çizgiyi kıyaslayarak daha rahat görüyoruz.

Özetle; içinde bulunduğumuz aylarda gıda enflasyonu tarafında beklediğimiz olumlu katkı gelmeyince işler biraz daha zorlaşmış görünüyor. Bu durum diğer değişkenlerle beraber Nisan ayı Enflasyon Raporu’ndaki tahmin patikasından belirgin bir şekilde sapmaya neden olmuş durumda.