Küresel ekonomide kısır döngü riski

2020 yılının Mart ayından bu yana Covid19 pandemisi ile mücadele ediyoruz. Dünya üzerindeki tüm ülke ekonomilerin ağır hasar aldığı bir dönemdeyiz. Başlarda çok kısa süreceği ve en geç 2020’nin sonbaharında biteceği öngörülen pandemi tahminlerden çok daha uzun bir zaman bizimle beraber olacak gibi görünüyor. Bu da önemli riskleri beraberinde getiriyor.

AŞI RAHATLATTI AMA…

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin önemli bir kısmında pandemi ile mücadele için en önemli etken olan aşı konusunda ciddi ilerleme var. Bu kategorideki ülkeler vatandaşlarını aşılamaya devam ediyor. Ancak bu tek başına yeterli değil. Zira aşıya yeterli miktarda ya da hiç erişememiş ülkelerde yaşayanların hareketliliği ya da o ülkelere gidenlerin virüsü veya varyantlarını taşıması riskleri artırıyor. Dahası pandemi ile mücadele için geliştirilen aşıların varyantlar konusundaki etkinliği meselesi önümüzdeki dönemin en önemli konusu olacağa benziyor. Hal böyle olunca da üretilen aşılar ve devam eden aşılamalar bir yandan belirgin bir rahatlık sağlarken diğer yandan varyantlar konusu tedirginliği devam ettiriyor.

EKONOMİLER AÇILDI AMA YA YİNE KAPANIRSA?

Aşıyı üreten veya ona erişen ülkeler hızlı bir şekilde ekonomilerini açtılar. Bunda Covid19’a bağlı azalan vaka ve ölüm sayıları büyük rol oynadı. Öte yandan son dönemde başta İngiltere olmak üzere aşıya çok önceden erişmiş ülkeler de dahil olmak üzere pek çok yerden vaka sayısında artış haberleri geliyor.

Hala uçuşları kısıtlayan, sınır kapılarını kapatan ve insan hareketliliğini en aza indirmeye çalışan ülkeler var. Yani Covid19’a bağlı vaka ve ölüm sayılarındaki dalgalanmalar aşıya rağmen belirsizliği artırıyor. Belirsizlik arttıkça da para ve maliye politikası yapmak da giderek zorlaşıyor.

ENFLASYON, İSTİHDAM, BÜYÜME

Covid19 pandemisinin en önemli ekonomik sonuçlarından birisi ülkelerdeki enflasyon rakamlarında görülüyor. Başta gıda ve emtia fiyatları olmak üzere küresel olarak enflasyonun ciddi bir problem haline geldiğini görüyoruz. Hal böyle olunca da merkez bankalarının işleri zorlaşıyor. Çünkü merkez bankaları bir yandan fiyat istikrarını sağlamak zorunda iken diğer yandan pandeminin etkisi ile küçülen ekonomileri desteklemek durumunda.

Özellikle bizim gibi gelişmekte olan ekonomilerde durum çok daha belirgin. Yani merkez bankaları bir yandan ekonomiyi desteklemeli diğer yandan da enflasyonla mücadele etmeli. Ancak bunun için bilinen bir reçete yok. Böylesi bir konjonktürü sadece para politikaları ile yönetmek mümkün değil. Maliye politikası araçlarının her zamankinden daha önemli olduğu bir dönemdeyiz.

KISIR DÖNGÜDEN ÇIKIŞ

Covid19 pandemisi ve ABD Merkez Bankası FED’in politikaları gelişmekte olan ekonomileri zorlamaya devam ediyor. Önce kapanan sonra da açılan ekonomilerdeki riskler belirgin bir şekilde ortada duruyor. Söz konusu açılıp kapanmaların oluşturduğu kısır döngünün ekonomilerde oluşturduğu ağır tahribattan kurtulmanın yolu para politikası ile maliye politikası arasında etkin koordinasyondan geçiyor.