2024 enflasyonu. Başarı mı başarısızlık mı?

2024 yılının neredeyse tamamını enflasyon gündemi ile geçirdik. Merkez Bankası’nın yıl sonu hedeflerini revize etmesi, aylık enflasyonun ana eğilimindeki gelişmeler, hizmet enflasyonundaki katılık ve eğitim ile konut grubunun etkileri de dahil olmak üzere hemen hemen her konuyu detaylı bir şekilde tüm toplum olarak analiz ettik. Merkez Bankası’nın politika faizini %50’ye kadar çıkardığı ve 8 ay gibi uzun bir süre bu seviyede tuttuğu bununla birlikte diğer sıkılaştırıcı politika araçlarını devreye alarak sıkılaştırmanın dozunu artırdığı bir dönem yaşadık. Ve nihayet bu yılın enflasyon oranını gördük.

TÜİK’in açıkladığı Aralık ayı enflasyon verilerine göre; aylık enflasyon %1,03 olurken yıllık enflasyon ise %44,38 olarak gerçekleşti. Yapılan anketlerdeki genel beklenti aylık %1,6’lık ve yıllık %45,28 seviyesinde bir enflasyona işaret ettiği için açıklanan son enflasyon verisinin beklentilerin altında kalmasını olumlu olarak nitelendirebiliriz.

Yıllık enflasyonun alt kırılımlarına baktığımızda en yüksek artışın eğitim, konut ve lokanta/oteller kalemlerinde olduğunu görüyoruz. (2025’te uzun bir süre konut grubu enflasyonunu konuşacağımızı daha önce yazmıştım.)

Peki 2024 yıl sonu için gerçekleşen %44,38’lik enflasyon “başarılı” olarak değerlendirilebilir mi? Açıkçası bu sorunun cevabı nereden baktığınıza göre değişir. Merkez Bankası’nın yılın ilk Enflasyon Raporu’ndaki 2024 yıl son hedefi %36’ydı. Sonra bu oranı önce %38 sonra da %44 olarak revize etti. O dönemlerde yazdığım yazılarda %36 ve %38’lik oranların gerçekçi olmadığını ben de kayda geçirmiş ve eleştirmiştim. Bu açıdan bakarsanız “başarılı” demek kolay değil. Ancak %38’lik hedefe Mart ayında ulaşılacağına dair Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan’ın sözlü yönlendirmesini dikkate alırsak böylesi yüksek enflasyonist bir dönemde 3 aylık gecikmenin de oldukça normal olduğunu kabul etmek gerekiyor. Yani “başarılı” diyemesek bile “başarısız” demenin de haksızlık olduğunu söyleyebiliriz.

Öte yandan bir önceki yıl, yıllık enflasyon %64,77 iken 12 ay sonrası enflasyon beklentisi Aralık 2023’te %41,2’den bu Aralık ayında %27,1’e geriledi. Aynı dönemde reel sektörün enflasyon beklentisinin ise %57,9’dan %47,6’ya ve yine hanehalkının beklentisinin de %76,8’den %63,1’e gerilediğini görüyoruz. Enflasyon beklentilerinin çıpalanması konusunda oldukça önemli bir yol kat edildiği aşikar. Bence enflasyonla mücadelede kazanılan en büyük başarı konunun algısal tarafı olan beklentilerdeki düşüşün tesis edilmiş olmasıdır. Zira beklentilerin daha aşağı seviyelerde çıpalanıyor olması fiyatlama davranışlarını dengeleyerek enflasyonla mücadelede işleri kolaylaştırıyor. Burada ise oldukça önemli bir “başarı” var.

Dahası hem enflasyon düşüşünde hem de enflasyon beklentilerinin çıpalanmasında ciddi mesafe katedilirken büyüme ve istihdam tarafında çok ciddi bir sorun yaşanmamış olmasını da not etmek gerekiyor. Bu konuda dönem dönem açıklama yapan ve Orta Vadeli Program açıklanırken konuya değinen Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın “büyüme potansiyelimizin dezenflasyon süreciyle uyumlu şekilde yükseltilmesi” ifadesi büyük önem taşıyor. Yani ekonomi yönetimi sırf enflasyonu hızlı düşürme isteğiyle büyümeden ciddi oranda taviz vermeden aynı zamanda dengeli bir büyüme oranı ve kompozisyonu da hedefliyor. Yine bu konuda Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in “Türkiye enflasyonla mücadele ederken büyüme sorunu yaşamıyor” şeklindeki açıklamalarını da unutmamak gerekiyor.