Trump 2.0

Donald Trump Amerikan siyasi tarihinde daha önce yalnızca bir defa 19. yüzyılın sonunda gerçekleşen bir başarıyı tekrarlayarak üst üste olmayan iki dönem başkanlığa seçildi. 2020 seçimlerinden sonra bir dönemlik başkanlar arasına katılacağı ve siyasi kariyerinin bittiği varsayılan Trump, Cumhuriyetçi tabanından aldığı güç ve Demokratların stratejik hataları sayesinde ikinci defa başkanlığa yürüdü. Birçok açıdan ‘ilklerin başkanı’ olan Trump hüküm giymiş ilk başkanı olarak Amerikan siyasi tarihine geçti. Pazartesi günkü yemin töreninin hemen sonrasında birçok başkanlık kararnamesine imza atan Trump, ikinci döneminde çok büyük değişiklikleri hayata geçirme konusundaki ciddiyetiyle ilgili herhangi bir şüphe bırakmadı.

Trump’ın ilk dönemi bütün ülke ve hatta kendisi için bile sürpriz bir başarının sonunda gelen bir başkanlıktı. Cumhuriyetçi Parti’nin dağınıklığını fırsata çeviren ve 16 civarındaki adayı tek tek saf dışı bırakarak partinin adaylığını kazanan Trump tam bir ihtilal lideri gibiydi. Seçim zaferinin üzerine düşen seçimlere Rus müdahalesi meselesinin gölgelediği başkanlığı sırasında Cumhuriyetçi Parti içinden, ana akım medyadan, Kongre’den ve Washington bürokrasisinden tam bir direniş gördü. İlk döneminde bakanlıkları büyük oranda geleneksel Cumhuriyetçi kadrolara emanet etmek zorunda kalan Trump bakanların ezici çoğunluğuyla uzun vadeli çalışamadı. Sürekli kriz ve skandallarla dolu ilk döneminde MAGA ajandasını ne partisine ne de ülkeye tam olarak kabul ettirebilen Trump, Covid-19 pandemisini hızlı aşı üretilmesinin ötesinde iyi yönetemeyince ikinci kez seçilme şansını tehlikeye attı. Anayasa Mahkemesi atamaları belki de en kalıcı başarıları arasında yer aldı ancak bu muhafazakarları tatmin etse de kürtaj meselesini adeta başına bela eden bir sonuç üretti.

Pandemi sürecinin kötü yönetilmesi yüzbinlerce Amerikan vatandaşının hayatına mal olunca seçmen Biden’a teveccüh etti. Demokratların ideal adayı olmayan ancak bütün grupları birleştirici bir isim olarak öne çıkan Biden, geçici bir lider olma sözü vermişti. 6 Ocak olayları ve başka konularda açılan davaların Trump’ı bitireceğini düşünen Cumhuriyetçiler ve Demokratlar Trump sonrası döneme hazırlanırken Trump siyasi mağduru oynama konusunda mahir davrandı. Dava süreçlerindeki tereddütler ve mahkeme süreçlerinin uzaması, davaların siyasi olduğu ve Trump’ın mağduriyeti algısını güçlendirdi. Trump’ın adaylığı ciddileşince, Biden geçici aday olma sözünden vazgeçerek aday olmaya karar verince Demokratların yeni bir aday çıkarmak için ön seçim süreci işletme şansı da kalmadı. Adaylıktan çekilmeye zorlanan Biden, Trump’a karşı çok kötü bir tartışma performansı sonrası uzun zamandır basından gizlenen yaşlılık kaynaklı performans sorunlarının ortaya dökülmesine yol açmış oldu. Biden farklı bir Demokrat adayın önünü zamanında açmadığı gibi enflasyon, sınır güvenliği, Ukrayna’ya yardım ve Gazze meselelerindeki kötü yönetimiyle de Trump’ın eline büyük kozlar verdi.

Trump ilk döneminden farklı olarak toplumun hemen her kesiminde daha fazla desteğe sahip bir biçimde iktidara geliyor. Trump’ın kabinesi ve yakın ekibi çok daha hazırlıklı, Cumhuriyetçiler Kongre’nin iki kanadına da hâkim, ana akım medya Trump’ı çok daha fazla kabullenmiş durumda, sosyal medyayı yöneten teknoloji devlerinin CEO'ları Trump’a yakınlaşmak için yarışıyor, Demokratların direniş için ilk dönem kadar enerjisi yok, Washington bürokrasisinin de Trump’ın istediklerini yapmayıp onu geçici görme gibi bir lüksü kalmadı. 2026 ara seçimlerine kadar bu dinamikleri tersine döndürecek şekilde işler ters gitmezse, Trump’ın önümüzdeki iki yıl MAGA ajandasını hayata geçirme konusunda önünde çok daha az engel olacak.

Hem yemin töreni konuşmasının sertliği hem de ilk günden imzaladığı başkanlık kararnamelerinin kapsamı, Trump’ın ne ağırdan alacağına ne de karşı tarafa yaranmaya çalışacağına işaret ediyor. Anayasal güvence altında olan doğuştan vatandaşlık hakkına bile savaş açan Trump, Meksika sınırında ulusal acil durum ilan ederek geniş çaplı sınır dışı etme operasyonlarının önünü açtı. Paris İklim Anlaşması’ndan ve Dünya Sağlık Örgütü üyeliğinden çekilerek ilk döneminde olduğu gibi uluslararası anlaşmaların bağlayıcılığını kabul etmeyen Trump’ın Kanada ve Meksika’ya %25 ek vergi koyması da ekonomik korumacılık dönemini tekrar getirmek istediğine işaret ediyor.

Trump ilk döneminde yaptığı ancak Biden’ın geri döndürdüğü her adımı tekrar atmak ve daha da ileri gitmek istiyor. Panama Kanalı’nın kontrolünü geri almak konusunda ciddi olduğunu gösteren Trump’ın Grönland’ı satın almak için de bastırması uluslararası sistemin temel değerlerini derinden sarsacak nitelikte. Suriye’den çekilme ihtimali yüksek olan Trump’ın Filistin meselesinde de İsrail’in istediği şekilde adımlar atmak istemesi mümkün. İlk döneminde İran ve Çin’e baskı uygulayarak anlaşmanın yollarını arayan Trump benzer politikalara dönmek isteyecektir. Dünya liderlerinin Trump’ın geçici olmadığını görmelerinin avantajını kullanarak Ukrayna’da savaşı bitirmeye çalışacak olan Washington’ın bir süre sonra jeopolitik realitelerle yüzleşmek zorunda kalması kuvvetle muhtemel.

Trump’ın özgüvenli ve siyasi kredisi yüksek bir şekilde ikinci başkanlık dönemine başlıyor olması hem içerde hem de dışarda sonuç almasını kolaylaştıracaktır. Bununla birlikte siyasi kredisini çabuk tüketir ve büyük bir kriz anında yönetim becerisi gösteremezse bugünlerde yüksek seviyelerde seyreden popülaritesini ve görev onay oranını koruyamayabilir. Trump’a karşı tekrar güçlü bir direniş oluşması için önce Demokratların toparlanması ve gerçek bir lider etrafında birleşmeleri gerekecektir. Bunun da hızlı gerçekleşmesi pek mümkün görünmüyor. Trump 2026’ya kadar siyasi kredisini tüketmediği ve Kongre’nin her iki kanadının da Cumhuriyetçilerde kalması durumunda özgüven patlaması yaşayarak üçüncü dönem başkanlık yapmak için anayasa değişikliği tartışması dahi başlatabilir. Bu ihtimal elbette çok zayıf ancak Trump’ın bugüne kadar Amerikan siyasetine hediye ettiği ilklere bir yenisini eklemek istemesi şaşırtıcı olmayacaktır.