Hoş, güzel ülkemiz Türkiye’de adına “özgürlükçülük” denilen liberal yave de ne idüğü belirsiz bir ucube olarak dolaşıyor aramızda ama açık konuşmak gerekirse hukuk mekanizması tarafından kapatılan Roblox nam oyunun açılmasını arzu etmek özgürlükçülük değil de mezhebi genişlik olarak adlandırılabilir olsa olsa.
Derdimi anlatacağım ama öncesinde bir şey söylemem gerekir. Erişime kapatılan Instagram’ın açılmasını talep etmekle Roblox’un açılmasını talep etmek başka, bambaşka şeylerdir. Çünkü Instagram, olanca lanetli taraflarına rağmen hiç olmazsa çocuklar konusunda bazı temel süreçleri kabul edip işletiyor kendince. Dolasıyla, Türkiye’nin haklı taleplerini karşılamadan Instagram’ın erişime açılmasını isteyen insana olsa olsa “vay bihaber şaşkın” der geçerim. Ama iş Roblox’a gelince orada bir durmak icap ediyor.
Gelin biraz hukuk konuşalım önce.
Türkiye anayasasının çocuklarla ilgili meşhur “Devlet, her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları koruyucu tedbirler alır” maddesini hatırlayalım önce. Ardından, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 3. maddesini hatırlayalım: “Kamusal ya da özel sosyal yardım kuruluşları, mahkemeler, idari makamlar veya yasama organları tarafından yapılan ve çocukları ilgilendiren bütün faaliyetlerde çocuğun yararı temel düşüncedir.”
“Çocuklarının yararını gözetmeyen devlete devlet denir mi?” sorusu da burada bir dursun.
Gelelim Roblox’a. Doğrusu bu ya, böyle şeylerden haberdar olma konusunda özel bir dikkat işletirim her zaman. Ama Roblox’u sadece ismen birliyordum bir iki gün öncesine kadar. Hatta “Roblox yasaklandı” haberine önce “yahu oyun yasaklanır mı?” diye tepki verdiğim de doğrudur. Ancak “neymiş lan bu Roblox?” diye meselenin peşine düşünce kurduğum cümle şuna döndü: “Devlet niye daha önce kapatmamış bu lanetli yeri?”
Şöyle: Roblox, parlak olmayan ticaretini iyileştirmek için tehlikeli bir yola girerek çocukları yetişkinlerle harmanlayan bir stratejiye dönüyor üç yıl kadar önce. Böylelikle, ağırlıklı kullanıcısı çocuklar olan platforma çocuklara hiç de uygun olmayan içerikler yüklenmeye ve geliştirilmeye başlıyor. Bu da maalesef kısa zamanda çocuklarımıza musallat olmak isteyen bilcümle sapkının Roblox’u keşfetmesini sağlıyor.
Şöyle yani: Diyelim 11 yaşında, her şeyden habersiz oyun oynayan bir erkek çocuğa çengel atan 40 yaşında bir sapkın, Roblox’ta çocuk taklidi yaparak önce çocukla ünsiyet kuruyor, ardından da onu sohbet odalarına çekerek istismar zeminine sokuyor. Bu, istismar meselesinde böyleyken uyuşturucu meselesinde de böyle işliyor. Terör örgütü propagandası meselesinde de böyle işliyor.
Diğer yandan, Roblox’un çocuklara uygun olmayan içerikleri paylaşmaya başlamasının bir dünya yan etkisinden de söz ediyor uzmanlar. Korku, gerilim, şiddet ya da cinsellik dolu içerikler çocuklarımızın ruh hallerine ciddi zararlar veriyor.
Bu da burada bir dursun.
Roblox’un niçin kapatıldığını duyuran Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, gönderisini şöyle bitirmiş: “Toplumsal yapımıza dinamit koymaya yönelik girişimlere, çocukların istismarına, şiddete teşvik edilmesine, her biri birer cevher olan evlatlarımızın gelişimini olumsuz yönde etkileyecek faaliyetlere asla müsaade edilmeyecektir.”
Mesele bu kadar ve bundan ibaretken, “çocuğun üstün yararı” ilkesini gözeterek hareket etmek “olması gereken” davranışken “Roblox’u niye kapattınız, özgürlük düşmanları” diye bağıran mezhebi genişlere tekrar gelebiliriz şimdi.
Bir çocuğun fiziki olarak istismara ve şiddete maruz kalmasıyla sanal ortamda istismara ya da şiddete maruz kalması aynı şeydir. Bu bir.
Çocuk taklidi yapan bir sapkının bir çocuğumuzu bile, sadece bir tekini bile ağına düşürmesi dünyanın bütün oyunlarını kapatmaya yeter de artar gerekçedir. Bu iki.
Bu meselenin “aileler de bilinçli olacak, çocuklarını kontrol edecek” yaklaşımıyla hiç ilgisi yoktur. Nice “acayip bilinçli” ailenin çocuğu sanal ya da fiziki olarak istismara uğramış, dijital bağımlılık başta olmak üzere pek çok bağımlılığın pençesine düşmüştür. Burada “çocuğun üstün yararı” ilkesi gözetilerek tedbiri en yukarıdan almak gerekir. Bu üç.
Zaman zaman “kırık dökük ilerlediğinden” şikâyet ettiğimiz hukuk düzenimiz Roblox’u yasaklamakla tam olarak adaleti tecelli ettirmiştir. “Roblox’u kapatamazsınız, özgürlük düşmanları sizi” diye ses yükselten insanların çocukları da dahil olmak üzere tüm çocuklarımızı o lanetli kuyudan kurtarmıştır. Gerekirse benzeri bütün oyunları yasaklamak için hukuk işlemeye devam etmelidir. Bu da dört.
Ne ahlak satıyorum ne ahlakçılık yapıyorum. Sadece reşit olmayan, korunması şart olan, her ne sebeple olursa olsun istismar edilmesinin önüne geçilmesi gereken çocuklarımızdan yana tavır alıyorum. “Evlat nöbeti” diyebileceğimiz bir nöbete davet ediyorum herkesi.
Yazmazsam eksik kalacak. Özgürlükçülük niçin bir ucubedir memleketimizde biliyor musunuz? Şimdi ben “60 yaşında sakallı bir hacı amca, 22 yaşında bir kızı nikahına aldı” yalanını yazsam “özgürlükçüler” kıyameti koparır mesela. Ancak dünün magazin haberleri arasında yer alan “60 yaşındaki Kaya Çilingiroğlu, 22 yaşındaki sevgilisiyle öpüşürken görüntülendi” gerçeği hiçbir özgürlükçüyü alakadar etmez. Küresel kültür endüstrisi neyi özgürlük olarak tanımlıyorsa ona “özgürlük” demekle “özgürlükçü” olunmaz vesselam.
