Emek neydi?

Soma"nın üzerinden yirmi üç gün geçti. Bir büyük faciayı daha hızlı bir şekilde geride bıraktık. Yaralar sarıldı mı, saklandı mı, bilmiyoruz. Bildiğimiz, genellikle, saklandığıdır.

Bazı olaylar bizi daha derinden etkiler. Soma faciası, benim için öyle oldu. Yıllar evvel o beldeye gitmiş, maden sahalarını gezmiş, madencilerle sohbet etmiştim. Aklımda, bir fotoğraf olarak, gözler değil, simsiyah eller kalmış. "Elleri var, elimize benzemez" gibi. Belki de şu dize, oralardan hatıra: "Ellerim bakıyor çok şükür bana." Evet, emeğin elleri.

Ölümlerin arkasından yazı yazmak, en kolayı. Zoru, ateşin düştüğü yerde yaşamak. Geride kalmak. Şunu da söylemiş olalım: Kimi yangınlar suyla sönmez. Hele maddi yardımla, hiç.

Nuri Pakdil, "üslûbu ağır bir zaman"dan bahseder. İşte o zamanın içinden geçiyoruz. Milletçe, şurup şişelerinde yazdığı gibi, ters çevrilip çalkalanmış gibiyiz. Neredeyse hiçbir olayı sağlıklı tartışma / değerlendirme imkânımız kalmadı. Önyargılar önümüzü, bağlılıklar sözümüzü kesiyor.

Yaklaşımımızda bir sıkıntı, bir eksiklik var. Sözgelimi, mütedeyyin camia olarak, emek ve çevre konularında yeterince hassas değiliz. Öyle ki, "çevre düzenlemesi" adı altında yapılan birçok iş bile çevre felaketine dönüşebiliyor.

Şunu da söylemeden geçmeyelim: Ben yaptım oldu, dedim oldu; bunlar kibirdir. Herkes her şeyi bilemez. Akademisyenler, münevverler, uzmanlar, bunun için vardır.

Ve emek. İnsanız; canımız fanidir, hakkımız bâki. Hemen ekleyelim: Adına "hakkaniyet" dediğimiz kavram, sadece maddiyatı çağrıştırıyorsa, yanlış bir yola girmişiz demektir. Bu yol, kimseyi iyi bir yere çıkarmaz, çıkarmamıştır.

Ekonomi, insanların değil, rakamların dünyasıdır. Buradan bakıp geldiğimiz yeri söylersek; insansız ekonomi. Yani insafsız. Sıcak para, soğuk aş. Kaybeden insan, kazanan kasa. Yapılan gökdelen, yıkılan hatır. Listeyi bu şekilde uzatabiliriz.

Asgari ücretin 840 lira olduğu bir ülkede yaşıyoruz. Türk-İş"in araştırmasına göre, mayıs ayında dört kişilik bir ailenin açlık sınırı bin 157 lira, yoksulluk sınırı 3 bin 770 lira olmuş. Taşeronlaşma, madencilik dahil, her sektörde hızla artıyor. Mevcut hükümet ise böyle konularda, birkaç ay önce iktidara gelmiş gibi konuşuyor, davranıyor. Doğruya nasıl "doğru" diyorsak, yanlışa da "yanlış" demeliyiz, diyebilmeliyiz. O halde diyelim: Yanlış.

Karşımızda, maden işçisinin iki odalı evi ile ocak sahibinin elli altı katlı gökdeleni var. Helal ile haram gibi. Tavrımız, elbette, iki göz odadan, emekten, bin lira maaş karşılığında yerin altına girenlerden yana olmalıdır. Tartışmasız.

Diyelim ve bitirelim: Emekçilerin haklarını sadece âfât zamanlarında hatırlamak, onları ihmal ettiğimizin de bir işareti sayılır.