Kandillerde namaz ve oruç

Sevgili Peygamberimizin (s.a.), vazifesini yerine getirmek için gerekli bulunan hürriyeti elde edeceği Medine (daha önceki adı Yesrib) şehrine hicretinden (göçmesinden) günümüze kadar binden fazla yıl geçti, bugün (yazıyı yazdığım perşembe günü) itibariyle 2 Receb 1446 hicrî yıla ulaşmış olduk.

Hicrî yılbaşından başlayacak olursak Muharrem ayının dinî ve tarihî yönlerden özellikleri var, bu sebeple oruçlar tutuluyor, anma toplantıları ve başkaca merasimler yapılıyor. Yapılanların dinde yerinin bulunup bulunmadığı konusu da hep tartışılıyor. Bu yazımızda yalnızca Muharrem ayının belli günlerini değil, özel olarak ibadet ve merasim yapılan diğer mübarek gün ve geceleri (bu arada Regâib kandilinde olduğumuz için kandilleri) ele almak, incelemek, dindeki yerlerini ortaya koymak istiyoruz.

Din yalnızca kurallardan ibaret değildir; onu yaşayan, hayatına uygulayan insan ferdi ve toplumunun anlayışı, duyguları, âdetleri ve bunların sosyal ve kültürel hayata yansımaları ile din hayatı canlılık ve zenginlik kazanmakta, ancak bu arada bazı bid’atler de oluşmaktadır.

Bid’at, “inanç, ibadet ve kural olarak dinde olmayan bir şeyi uydurmak ve ona yamamak, dinde varmış gibi bilmek, inanmak ve yapmaktır”. Mesela bir kimse, “Berat, Regâib, Kadir… gecelerinde şu kadar namaz kılmak gerekir, bu geceye mahsus şöyle bir ibadet vardır” derse ve bunu yaparsa bid’at gerçekleşmiş olur.

“Bid’atin ne zararı var, yapılan meşru ve faydalı bir şey ise varsın yapılsın!” denemez. Çünkü din, Allah tarafından tamamlanmış, Peygamberimiz tarafından da tam olarak tebliğ edilmiş, insanlara bildirilmiştir. Onda olmayan bir inanç, ibadet veya kuralı ona eklemek dini bozmak ve değiştirmek demektir ve bu caiz olmaz.

Bir Müslüman, yasaklanan yerler ve zamanlar dışında, Allah rızası için istediği kadar namaz kılabilir, oruç tutabilir, zikir yapabilir, sadaka verebilir... Ama bunlardan birini -İslam’da böyle olmadığı halde- “Şu yerde, şu zamanda, şu kadar yapmak farzdır, vaciptir, sünnettir, sevaptır, gereklidir...” diyerek, bilerek, bildirerek yaparsa bid’at işlemiş, dinde olmayanı ona eklemiş olur ve işte bu caiz değildir.

Belli gecelere mahsus nafile/sünnet namazlar var mıdır?

Ramazan'da, yatsıdan sonra kılınan teravih namazı vardır, sünnettir, Peygamberimiz kılmış, ümmeti de bu sünneti devam ettirmiştir. Bunun dışında belli bir geceye mahsus namaz yoktur. Beş vakit farz ve sünnet, bu namazlardan önce ve sonra kılınsın diye Peygamberimiz tarafından kılınmış, tavsiye edilmiş namazların dışında gecenin yarısından sonra kılınan teheccüd namazı vardır; ancak bu namaz belli bir geceye ait değildir. Mescidi selamlama (tahiyyetü’l-mescid) isimli iki rek’atlık bir nafile namaz vardır; belli bir gün veya geceye ait değildir. Şu halde Berat, Regâib, Mi’rac, Kadir gecelerine mahsus belli bir namaz yoktur.

Belli günlere ait oruçlar var mıdır?

Ramazan'da tutulan ve farz olan oruç dışında Peygamberimizin tuttuğu ve tavsiye ettiği başlıca oruçlar şunlardır:

* Ramazan'ı takip eden Şevval ayı içinde altı günlük oruç.

* Zilhicce ayının on gününde tutulan oruç. Hac edenler arafe günü oruç tutmazlar. İki bayram günü ile -Kurban Bayramı’nın, içinde tekbir getirilen- teşrik günleri de oruç tutulmaz.

* Muharrem ayının dokuz, on ve on birinci günlerinde tutulan oruç.

Peygamberimiz Muharrem’in onuncu günü aile reisinin evde ziyafet vermesini de tavsiye etmiştir.

* Şaban ayının çoğunu oruçlu geçirmek. Zilkade, Zilhicce, Muharrem ve Recep'ten ibaret olan “haram aylarda” çokça oruç tutmak.

* Her pazartesi ve perşembe günleri tutulan oruç.

* Her ayın “ak günler” diye anılan on üç, on dört ve on beşinci günlerinde tutulan oruç.

* Devamlı olarak bir gün tutmayıp bir gün tutulan (gün aşırı tutulan) oruç.

Farz ve vacip namazlar ile yukarıda sıralanan nafile namaz ve oruçlardan başka -belli zaman ve mekânlara bağlanmış, Hz. Peygamber tarafından tavsiye edilmiş ve/veya kılınmış bir oruç ve namaz yoktur.