"Sharon başbakan" ne demek?

İsrail''de beklenen oldu ve Ariel Sharon seçimde büyük başarı gösterdi. Seçmenlerin yüzde 62''sinin oy kullandığı seçimde, Sharon oyların yüzde 62,5''unu alırken, rakibi Ehud Barak yüzde 37,5 oy ile epey gerilerde kaldı. Barak İşçi Partisi liderliğinden çekileceğini açıkladı; başbakanlığı seçimle elde eden Likud lideri Sharon''un ise, genel seçim yapılmadığı için mevcut Knesset içerisinden bir ''ulusal uzlaşma'' hükümeti çıkarması bekleniyor.

72 yaşındaki Ariel Sharon İsrail''de olduğu kadar dünyada da tanınan bir kişilik. Adını, yaklaşık yarım asır önce (1953 ekim), adamlarıyla birlikte Kibbele köyüne düzenlediği baskınla duyurmuştu ilk kez. Çoğu kadın ve çocuk olmak üzere 69 Filistinli, Sharon''un başında bulunduğu ''101 nolu birlik'' tarafından katledildi. 20 yıl kadar önce, Lübnan''daki Sabra ve Şatila mülteci kamplarına düzenen saldırılardan sonra, Amerikan Time dergisi, kendisini ''Beyrut kasabı'' ilân etti. Sharon''un son çıkışı ise belleklerde taze: Geçen yılın eylül ayında, yanında beşbin asker ve taraftarı olduğu halde, Müslümanların kutsal bildiği Mescid-i Aksa bölgesine gitti Sharon ve yüzlerce Filistinli ile onlarca İsrailli''nin canına mal olan ayaklanmayı o kışkırttı.

Sharon''un başbakanlığa gelişi, bölgedeki hassas dengeleri değiştirecek, yıllar öncesinden başlatılmış, nâzik dengeler üzerine oturan Arap-İsrail barış çabalarını boşa çıkartacak bir gelişme. İsrailli seçmen, Sharon''u tercih ederek barış sürecine inanmadığını açığa vurmuş oldu. ABD''nin yeni başkanı Bush, Sharon''u tebrik ettiği mesajında kendisiyle yakın mesâi içine gireceğini de belirtiyor; oysa, Sharon, ABD''nin bölgede en titizlendiği konuda yıllar öncesine dönüşü temsil ediyor.

Bazıları, Sharon ile her anlamda ''fundamentalist'' Menahem Begin arasında paralellik kurma taraflısı. Başbakanlığa geldiğinde, bilinen fikirleri ve kanlı geçmişi (İrgun çetesindendi) yüzünden, Begin, Ortadoğu''da yeni bir savaş beklentisine yol açmıştı. Oysa, Mısır''la yakınlaşma, Enver Sedat''ın Kudüs ziyareti, Camp David mutabakatı Begin eliyle gerçekleşti. Uluslararası ihtilâflarda en olumlu sonucu en keskin müzakerecilerin sağladığına dair bir önkabul de var. Beklenen, Barak ve kendinden öncekilerin direndikleri noktalarda Sharon''un esneklik göstermesi...

Bu, büyük bir ihtimalle, boş bir beklenti. Sorumluluk koltuğuna oturmadan önce sergiledikleri sert tavır yüzünden benzer bir misyon önce Benjamin Netanyahu''ya, ardından Ehud Barak''a da yakıştırılmıştı; sonucu gördük. Barak''ın Kudüs''ün statüsünü görüşmeye hazır olduğunu açıklaması onu tasfiye edip Sharon''u işbaşına getiren süreci başlattı. Yeni başbakan, Barak''ın bıraktığı yerden işe başlamayacak; seçim kampanyası sırasında, görevini, "Barak''ın verdiklerini geri almak" olarak açıklamış bir politikacı o. Sharon''un, barış müzakerelerinin tıkandığı noktayı açmak gibi bir derdi herhalde olmayacak.

Sharon''u seleflerinden (hatta Begin''den de) ayıran, Filistinliler söz konusu olduğunda herkesin onun ellerine bakacak kadar ''kanlı'' bir geçmişi temsil etmesi. Harem-i Şerif bölgesinde görünmesi bile Filistinliler''i galeyana getirmeye yetmiş bir politikacının, Filistin halkının temsilcileriyle müzakere yürütebilmesini akıl almıyor. Sharon''a oy veren İsrailliler de ''barış süreci'' ile ilgili kuşkuları sebebiyle böyle davrandıklarını belli ettiler; daha önce bir kaç kez öldüğü ilân edilmiş ''barış süreci'', bu kez gerçekten ölümcül bir darbe almışa benziyor.

Bir süreden beri İsrail ile stratejik işbirliği içerisine girmiş bulunan Türkiye''nin manevra alanını da daraltacak bir gelişme Sharon''un başbakanlığa gelişi... Türkiye, gerçek ne olursa olsun, ''Arap-İsrail barış süreci''ne olumlu katkısı bulunacağı gerekçesini de kullanıyordu İsrail ile başlattığı stratejik işbirliği için; oysa, Sharon''un ipleri elinde tuttuğu, barış sürecinden uzaklaşan bir İsrail, o gerekçeyi kullanılamaz hale getirecektir. İsrail ile stratejik birlikteliğini sürdürmesi, Türkiye''yi, bölgesel denklemler içinde küçük bir paranteze dönüştürme istidadı taşıyor. Avrupa Birliği defterini kapatmış, barıştan uzaklaşan İsrail''le al takke ver külâh olan Türkiye, günümüz dünyasında bir ''anormallik örneği'' haline dönüşebilir.

Sharon''un işbaşına gelmesi, en az bölge ülkeleri ve Filistinliler kadar, Türkiye''yi de önündeki seçenekleri yeniden gözden geçirmeye zorluyor.