Koronavirüs pandemisi ve petrol savaşları

Koronavirüs pandemisi nedeniyle üretimdeki azalmaya bağlı olarak petrol talebindeki düşüş petrol fiyatlarının da düşmesine neden oldu. Daha önce, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), Rusya ve diğer petrol üreticisi ülkeler (OPEC +) arasında üretim kesintisi anlaşması imzalanmıştı.

1 Nisan tarihi itibariyle sona eren bu kesinti anlaşmasının ardından, koronavirüs pandemisi nedeniyle fiyatların daha da düşmemesi için Rusya’ya yeni kesinti teklifi yapıldı. Ancak, Rusya’nın yeni kesinti yapma teklifini kabul etmemesi nedeniyle brent petrol 18 yılın en düşük seviyesine indi.

Rusya’nın bu teklifi kabul etmemesinin birçok sebebi olsa da, esas mesele küresel petrol piyasasındaki pazar payını ABD’li kaya petrolü üreticilerine ve doğalgaz üreticilerine kaptırmama isteğidir.

Rusya ve OPEC ülkeleri arasında başlayan üretim kısıtlaması talebi ile ilgili olası uzun süreli anlaşmazlık, birçok petrol üreticisini etkilediği gibi dünyanın en büyük petrol ve gaz üreticisi olan ABD’yi daha çok etkilemektedir.

Rusya ve OPEC üyesi Suudi Arabistan arasındaki olası anlaşmazlık ve fiyatlardaki düşüş trendi ile Rusya ve Suudi Arabistan düşük fiyatlarda mevcut rezervlerini piyasaya sürerek, sahip oldukları pazarları kaybetmemek için bir süre daha dayanabiliyorlar. Ancak bu durum ABD için geçerli değil. Çünkü daha yüksek maliyetle kaya petrolü ve kaya gazı üreten birçok ABD şirketi bu maliyetlerde petrol ve gaz çıkaramaz da satamaz da.

Hatta geçen hafta ABD kaya petrolü üreticilerinin iflas haberleri gelmeye başladı. Bu fiyatlar birçok kaya gazı ve petrolü üreten firmanın piyasadan çekilmesini de beraberinde getirecektir.

Bu nedenle Trump'ın, geçen hafta Putin ile görüşen Suudi Arabistan Veliaht Prens Muhammed bin Selman’dan, petrol üretiminde yaklaşık 10 milyon varil veya daha fazla miktarda kesinti bekliyorum demesi bile brent petrol fiyatının 32 dolara kadar yükselmesine yetti.

Bu fiyat artışı, petrol ve doğalgaz üreticisi olan birçok ABD şirketinde başlayan iflas kararlarının biraz yavaşlamasına ve ABD’nin rahatlamasına neden oldu.

Dünyada günlük ortalama 90 milyon varil petrol üretimi yapılıyor. Günlük 90 milyon varil petrolün yüzde 15’ini ABD, yüzde 12’sini Rusya ve yüzde 30-35’ini OPEC ülkeleri ve bu ülkelerin içerisinde en fazla Suudi Arabistan üretiyor.

Suudi Arabistan’da günlük üretim, OPEC ülkelerinin hemen hemen yüzde 30’una eşit ve bu da yaklaşık olarak Rusya’nın günlük petrol üretimine denk gelmektedir.

Bu tabloda ABD, en fazla üretim yapan ülke konumunda. Bu nedenle Rusya ve OPEC ülkeleri üretimi kıstıklarında ABD, üretimini arttırıyor ve ABD’nin başta Rusya’nın sahip olduğu pazarları ele geçirme durumu var.

Dolayısıyla düşük fiyat ile ABD’nin kaya gazı üretiminden çekilme ihtimali, Rusya’nın uzun vadede Avrupa piyasasındaki hakimiyetini sürdürmek için petrolde düşük fiyatta ısrar etmesine neden olabilir.

Rusya ve Suudi Arabistan yüksek rezervlere sahip olmaları nedeniyle düşük petrol fiyatlarına daha uzun süre dayanabilecek durumda. Ancak yüksek oranlarda petrol gelirlerine bağımlı Irak, Nijerya, Cezayir, İran ve Libya gibi ülkelerin belirli bir sürenin üzerinde düşük petrol fiyatlarına dayanmaları gerçekten çok zor.

Koronavirüs pandemisi özellikle petrol gelirlerine bağımlı olan birçok ülkenin de ekonomik olarak çökmesine neden olabilir.

Bu nedenle bugün gözler, OPEC, Rusya ve diğer petrol üreticisi ülkeler (OPEC + ) arasında gerçekleşecek petrol üretim kesintisi toplantısında.