Kovid-19 ülkelerin gelir grubunu değiştirdi mi?

Kovid-19, küresel ekonomiyi önemli ölçüde olumsuz etkiledi. 2020 yılında küresel ekonominin yüzde 3,3 oranında daralması nedeniyle, bazı ülkelerde kişi başı gelir azaldı ve dolayısıyla ülkelerin bulunduğu gelir grubu değişti.

Bu değişimin hangi ülkelerde ne ölçüde gerçekleştiğini Dünya Bankası her yıl yaptığı çalışma ile açıklıyor.

Dünya Bankası her yıl olduğu gibi bu yıl da 1 Temmuz tarihinde ülkelerin kişi başı gelire göre hangi gelir grubunda yer aldığını, hangi ülke ya da ülkelerin bir alt gruba düştüğünü ve bir üst gruba çıktığını açıkladı.

Güncellenen gelir eşikleri ile Dünya Bankası kişi başı geliri 1,046 doların altında olan ülkeleri düşük gelirli ülkeler, kişi başı geliri 1,046-12,695 dolar arasında olan ülkeleri orta gelirli ülkeler ve kişi başı geliri 12,695 dolardan yüksek olan ülkeleri ise yüksek gelirli ülkeler olarak sınıflandırılmıştır. Yani ülkeler gelirlerine göre üç temel gelir grubunda yer alıyor.

Bununla beraber, orta gelir grubu için belirlenen kişi başı gelir (1,046-12,695) bandı çok geniş olduğu için kişi başı geliri 1,046-4,095 dolar arasında olan ülkeler alt orta gelirli ülkeler ve kişi başı geliri 4,096-12,695 dolar arasında olan ülkeler ise üst orta gelirli ülkeler olarak sınıflandırılmakta.

Orta gelir grubu için belirlenen kişi başı gelir (1,046-12,695) aralığının geniş olması nedeniyle, bu grupta yer alan ülke sayısı fazla oluyor.

Bu yıl yapılan ülke sınıflandırılmasına göre bazı ülkelerin kişi başı geliri azaldığı için bir alt gruba düşerken, bazı ülkelerin de kişi başı geliri arttığı için bir üst gelir grubuna çıktığı görülüyor.

Haiti ve Tacikistan artan kişi başı gelir ile düşük gelirli ülke grubundan alt orta gelirli ülkeler grubuna çıkmış. Moldova da alt orta gelir grubundan üst orta gelir grubuna yükselmiş.

Kişi başı gelirin düşmesi nedeniyle bazı ülkelerin bir alt gelir grubuna düştüğü görülmekte. İran’ın kişi başı geliri 5,240 dolardan 2,870 dolara düşerek üst orta gelirden alt orta gelir grubuna düşmüş. Kovid-19 salgınında inşaat, perakende ve turizmle ilgili sektörlerin birkaç ay boyunca kısıtlanması ve ekonomik faaliyetlerin etkilenmesiyle Panama’da kişi başı gelir 14,950 dolardan 11,880 dolara düşmüş ve ülke yüksek gelirli ülkeler grubundan üst orta gelir grubuna düşmüş.

Diğer yandan, Mauritius, Romanya ve Samoa gibi ülkeler de kişi başı gelirleri ülke gelir gruplarının yapıldığı sınıflandırma eşiklerine çok yakın olması nedeniyle, yüksek gelir grubundan üst orta gelir grubuna düştüler. Dolayısıyla, bu ülkeler daha düşük gelir grubunda sınıflandırıldılar.

Türkiye ise bulunduğu üst orta gelir grubunda grubu değişmeyen ülkeler arasında yer alıyor.

Kovid19 nedeniyle tüm dünyada yaşanan ekonomik daralmanın, ülkelerin GSYH’sinde ve kişi başı gelirinde önemli değişikliklere neden olduğu görülüyor. Kovid-19 özellikle ekonomik kırılganlıklar yaşayan birçok ülkede bu kırılganlıkları daha da derinleştirerek kişi başı geliri düşürmüş.

Bu nedenle, küresel ekonomide aşılama ile başlayan yeni normalleşme ile ülkeler bir yandan kaybettikleri geliri tazmin etmeye diğer yandan da ekonomilerindeki hızla toparlanma ile kişi başı gelirlerini arttırmaya başlayacaklar. Böylelikle aşılama ve normalleşmenin ülkelerin hem bir üst gelir grubuna yükselmesine hem de ülkeler arasında var olan gelir farklılıklarının azalmasına önemli katkı yapacağı açıktır.

Bu bakımdan 2021 yılının ekonomik büyüme, GSYH ve kişi başı gelir açısından kritik bir yıl olduğunu söylemek gerekir.