Cumhuriyetin kuruluşunu başlatan 19 Mayıs Samsun yolculuğu 1927'ye kadar hiç gündeme gelmiyor. 1935'te kabul edilen ulusal bayramlar kanununda yer almıyor. 1938'de bayram ilan ediliyor. İlk resmi bayram olduğu 1939'u Mustafa Kemal Paşa göremiyor...Murat Bardakçı’nınBir Devlet Operasyonu 19 Mayısisimli kitabının yayınlanmasıyla önemli bir tarihin kapısı biraz daha aralandı. Pek çok tartışmayı da alevlendirdi. Kitabı satın alırken kasada sıra bekleyen bir hanımefendi elimde kitapları görünce ‘kitabı
Geçen hafta Türk Kahvesi programda Murat Bardakçı’yı konuk ettim. İlk sorduğum soru bu oldu. Sohbetin ilerleyen dakikalarında anlaşıldı ki bu tepkiler resmi tarih yazımını tek ‘gerçek’ kabul edenlerden geliyor. Çünkü kitap, iki taraf için de ezber bozuyor. Sevdiğine güzelleme yapmıyor, kimseye sövmüyor, kendi fikrini ispatın peşine düşmüyor. Belgeye, dönem koşullarına bakıyor, hatıratları ve tanıklıkları resmi belgelerle birleştiriyor.
…
Osmanlı devletinde karışıklıkların çıktığı ve devlet hakimiyetinin zayıfladığı bölgelere tehlike anlarında geniş yetkilerle müfettiş göndermek idari bir gelenek. Bu gelenekten hareketle Mustafa Kemal Paşa’yı gönderen ordu müfettişi kararnamesindeki önemli isimler aynı zamanda yeni bir rejimin kuruluşunu da sağlıyor.
Olayın arka planında ki olaylar zincirini şöyle özetliyor…
Mondoros mütarekesi ve İzmir’in işgali bu süreci hızlandırıyor.a
Mustafa Kemal Paşa 19 Mayıs 1919 Samsun’a çıkıyor, 3 Temmuz 1919 Erzurum’a geçiyor. 8 Temmuz’da ise saray görevine son verildiği telgrafını alıyor. Bu süreçte kilit adamlarından bir diğeri ise Kazım Karabekir Paşa. M.Bardakçı’nın kitabı da ağırlıklı olarak O’nun muhafaza ettiği, evinin bahçesinde gömülü bulunan Samsun Evrakına dayanıyor.