Memurların en fazla merak ettiği emekliliğe ilişkin 9 sorunun cevabı

Bugünkü yazımızda memur, memur emeklileri ile dul ve yetimlerinin en fazla merak ettikleri konuları soru ve cevap yoluyla 9 sorunun cevabı ışığında açıklamaya çalışacağız.

01.05.2002'de SSK’dan emekli oldum ve vakıf üniversitesinde çalışıyordum, emekli aylığımı aldım. 26.04.2017 tarihinde bir devlet üniversitesine geçtim, emekli aylığımı alamayacağım bildirildi, kesilmesi için dilekçe verdim, kesildi. 30. 05.2019 tarihinde yaş haddinden emekli oldum fakat aynı kurumda sözleşmeli olarak çalışmaya başladım. Sorum şu: 1.Sözleşmeli olduğum için emekli aylığımı tekrar bağlatabilir miyim? 2. İki yıldır alamadığım emekli aylığımı toplu olarak alabilir miyim?

5335 sayılı Kanun'un 30'uncu maddesinde; “…Herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik veya yaşlılık aylığı alanlar bu aylıkları kesilmeksizin; genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, döner sermayeler, fonlar, belediyeler, il özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, sosyal güvenlik kurumları, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarda herhangi bir kadro, pozisyon veya görevde çalıştırılamaz ve görev yapamazlar” hükmüne yer verilmiştir.

Bu hüküm gereğince devlet üniversitesinde çalışmaya başladığınız tarih itibarıyla emekli maaşınızın kesilmesi gerekmektedir. Yaş haddinden emekli olmanızın da sonucu değiştirmeyeceğini ifade edebiliriz.

10.09.1968 doğumluyum. Sigortalılık başlangıcım 01.02.2002 yılıdır. 5300 günüm var. Askerliğimi 1994 yılında yaptım. Askerliğimi borçlanmam halinde emeklilik yaşım 60’dan geriye gelir mi?

08/9/1999 tarihinden önce ilk defa sigortalı olarak işe girilmiş ve askerlik de ilk defa işe girildiği tarihten önce yapılmış olsaydı borçlanma durumunda, kademeli emeklilik yaşı geçiş düzenlemelerine göre emeklilik yaşınız düşecekti. Ancak, sigortalı olarak işe 1.02.2002 tarihinde başladığınız için 60 yaşa tabi olmanız gerekmektedir.

Eşim 7 yıllık memur iken vefat etti. Halen Bağ-Kur’lu olarak çalışıyorum. Emekli Sandığı’ndan dul aylığı alabilir miyim?

5510 sayılı Kanun’a göre eşinizin beş yıldan fazla hizmeti olduğu için, Bağ-Kur’a (4/b) tabi çalışmanız, Emekli Sandığı'ndan dul aylığı almanıza engel değildir. Ayrıca, sigortalı (4/a) olarak çalışsanız dahi eşinizden dul aylığı alabilirsiniz.

5510 sayılı Kanun sonrasında devlet memurlarının emekli ikramiyemin hesaplanmasında bir düşüş veya ikramiye tutarının ödenmemesi gibi bir durum söz konusu mudur?

5510 sayılı Kanun sonrasında memurların emekli maaş hesabında önemli değişiklikler olmuştur. Yani prime esas kazançlar emekli aylığı bağlanmasında esas alınmaktadır. Ancak, emekli ikramiyeleri 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu’ndaki usul ve esaslara göre ödenmeye devam edilmektedir. Tamamen kaldırılması söz konusu değildir.

6 yıllık devlet memuru iken vefat eden babamdan tarafıma yetim aylığı bağlandı. 657 sayılı Kanun’un 4/b maddesine göre sözleşmeli çalışmaya başlamam halinde yetim aylığım kesilir mi?

5510 sayılı Kanun hükümlerine göre çalışmaya başladığınız tarihi takip eden aybaşından itibaren aylığınız kesilir.

Şu an bir kamu kurumda memur olarak görev yapıyorum daha önce kamu sektöründeki 4/a’lı (SSK) hizmetler için Emekli Sandığı tarafından ikramiye ödenir mi?

Kamuda 4/a’lı (SSK) olarak çalışılan sürelere emeklilik ikramiyesi ödenebilmesi için kamudaki sigortalı görevinden ayrıldığı tarih itibariyle kıdem tazminatını almamış ve kıdem tazminatı ödemesine müstehak olması şartıyla emekli ikramiyesi ödenmektedir.

Devlet memurunun Emekli Sandığı hizmeti ile iç içe geçen 4/a (SSK) hizmetinden hangisi geçerlidir?

657 sayılı Kanun’a göre devlet memurlarının ticari kazanç getirici faaliyetlerde bulunması yasak olmasına rağmen bazen bu kurala uyulmadığı ve memurların aylıksız izinde iken sigortalı bir işte çalıştığı görülmektedir. Bu gibi durumlarda hem Emekli Sandığı hizmeti hem de SSK (4/a) hizmeti olabilmektedir. İşte bu gibi durumlarda 4/c’ye (Emekli Sandığı) tabi hizmet süreler geçerli olup, 4/a (SSK) hizmetlerinin iptal edilmesi gerekmektedir. Aynı durum Bağ-Kur hizmeti için de geçerlidir.

Eşimden 4/a’dan (SSK) dul aylığı alıyorum. Babamdan Emekli Sandığı yetim aylığı almam mümkün müdür?

4/a’dan (SSK) dul aylığı alan kadınlar, Emekli Sandığı’ndan babasından dolayı yetim aylığı alabilirler. 5510 sayılı Kanun’a tabi olarak dul ve yetim aylığı almış olsaydınız, sadece tercih yapabilirdiniz. Yani, hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından aylık bağlanacaktır.

5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 15.10.2008 tarihinden önce 4/c’li sigortalı olanlar için halen yürürlükte olan 5434 sayılı Kanun’un 71’inci maddesinde; “İştirakçi karı veya koca eşinden 30 yaş veya daha büyük ise ölümünde eşine yarı nispetinde aylık bağlanır. Ancak evlenme akdi en az 10 yıl evvel yapılmış veya çocukları olmuş ise bu indirme yapılmaz. Emekli olduktan sonra evlenenler hakkında dahi aynı hükümler uygulanır” hükmüne yer verilmiştir.

Bu hüküm gereğince evli eşler arasında 30 yaş ve üzerinde yaş farkı varsa bağlanacak dul aylığı yarı yarıya düşmektedir. Evli çiftler arasındaki yaş farkı 30 ve daha fazla olsa dahi vefat etmeden önce çocuk olmuşsa veya evlenme vefattan 10 yıl önce olmuşsa dul aylığında herhangi bir azalma söz konusu olmamaktadır. Yani kanun koyucu bazı istisnalara yer vererek iyi niyetli evlilikleri korumuştur.

Bazı uyanıklar yaşlı emeklilerle evlenerek onların vefat ettikten sonra bağlanacak dul aylıklarını almak istemektedirler. Ya da bazı yaşlılar öldüklerinde emekli aylıklarının birilerine kalmalarını istemektedirler. Örneğin 80 yaşındaki emekli bir kadın, genç ve fakir 30 yaşındaki bir erkekle evlenerek öldükten sonra dul aylığının genç erkeğe bağlanmasını sağlamak istemektedir. Ya da yaşlı bir erkek genç bir bayanla aynı amaçla ya da kendisine bakması karşılığında evlenebilmektedir. İşte sistem bu tür uyanıklıkların ya da kötü niyetlilerin önüne geçmek için bağlanacak dul aylığını yarı yarıya indirmektedir. Yani % 75 oranında bağlanacak dul aylığı % 37,5 oranında bağlanmaktadır.

Şu hususu da belirtmek gerekir ki, bu düzenleme 5434 sayılı Kanun’un ilk halinde de mevcut olup, 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihine kadar mevcudiyetini korumuştur. Ancak, SSK ve Bağ-Kur mevzuatında benzer düzenleme yoktur. 5510 sayılı Kanun'da da böyle bir düzenleme bulunmamaktadır