Memur ve işçinin 2020’de fazla mesai ücreti arasındaki 19 kat fark düzelecek mi?

2020 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi’nin K Cetveli’nde fazla çalışma ücreti verilecek personel ile bunlara yapılacak ödeme tutarları ile süreleri belirlenmiştir. Bu yazımızda 2020 yılında fazla çalışma ücreti ödenecek personel ile bunlara yapılan ödeme tutarlarını açıklayacağız. Yine memurlarla işçilere ödenen fazla çalışma ücretini kıyaslamaya çalışacağız.

657 sayılı Kanun’un 178’inci maddesi uyarınca fazla çalışma karşılığında saat başına yapılacak ödeme 2,26 Türk Lirası’dır. (Özel kanunlarındaki hükümler uyarınca bütçe kanunlarıyla belirlenmesi gereken fazla çalışma ücretleri için bu saat ücreti esas alınır.)

4857 sayılı İş Kanunu’nun 41, 42, 43 ve 44’üncü maddesinde işçilere yapılacak fazla çalışma ücretinin ve şartlarının detaylarına yer verilmiştir. Bu çerçevede her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenmekte ve yıllık fazla çalışmanın süresi 270 saatten fazla olamamaktadır. Ayrıca, toplu sözleşmeyle yüzde elli rakamı daha da arttırılabilmektedir. Nitekim 2019-2021 yıllarını kapsayan toplu sözleşmede kamu işçisine % 75 oranında fazla mesai ödenmesi öngörülmektedir. Aşağıda yer alan açıklamalarda da görüleceği üzere, memurlara yapılan sembolik fazla çalışma ücreti ile işçilere yapılan fazla çalışma ücreti arasında uçurum vardır. Brüt 6000 TL alan bir işçinin fazla çalışması halinde saat başına 6000/30 = 200/8=25+25*75/100 = 43,75 TL fazla çalışma ücreti ödenecektir. Aynı durumdaki bir memur ise saat başına 2,26 TL fazla mesai alabilecektir. İşçi ve memurun fazla mesaisi arasında en az 19 kat fark olduğu görülecektir.

Bakanlıklar özel kalem müdürlüklerinde 657 sayılı Kanun’a tabi fiilen çalışan personele (makam şoförleri dahil) ayda 90 saati geçmemek üzere makam onayına istinaden saat başına yapılacak ödeme 2,39 Türk Lirası’dır. 90*2,39 = 215,1 TL’yi geçemeyecektir. Özel kalem müdürlüklerinde ise çalışacak personel için sayı sınırı yoktur.

Her bir makam için aylık toplam 450 saati geçmemek üzere Kurul Başkanı (Bakanlıklar), Genel Müdür ve daha üst birim yöneticileri, Strateji Geliştirme Başkanı, Vali, General ve Amiral rütbesini haiz olmak kaydıyla Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, kuvvet komutanlıkları ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı’ndaki Daire Başkanı ve daha üst birimlerin yöneticileri, Rektör, Büyükşehir ve İl Belediye Başkanları ile birlikte çalışan personele ayda 90 saati geçmemek üzere makam onayına istinaden saat başına yapılacak ödeme 2,39 Türk Lirası’dır. Azami ödenecek tutar ise 90*2,39 = 215,1 TL’dir.

Bakanlıklar ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı ile 2005 yılında katma bütçeli genel müdürlük iken 2006 yılında genel veya özel bütçe kapsamına alınan Genel Müdürlüklerin merkez teşkilatlarına ait kadrolarda görev yapan şoförlere ayda 60 saati geçmemek üzere makam onayına istinaden saat başına yapılacak ödeme 2,39 Türk Lirası’dır. Azami ödenecek tutar ise 60*2,39 = 143,4 TL’dir.

Gençlik ve Spor Bakanlığına (Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü) bağlı yurtlar ile üniversitelere bağlı yurtlarda görev yapan personelden gerçekleştirdikleri fazla çalışma karşılığında kendilerine izin verilme imkanı bulunmayanlara, yıllık olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca tespit edilecek azami fazla çalışma saatleri içinde kalınmak şartıyla ve her bir personel için ayda 90 saati aşmamak üzere saat başına yapılacak ödeme 2,26 Türk Lirası’dır. Azami ödenecek tutar ise 90*2,26 = 203,4 TL’dir.

Anadolu Üniversitesi dışındaki diğer yükseköğretim kurumları kadrolarında görev yapan personelden, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’nce düzenlenen akademik danışmanlık ve yüzyüze eğitim hizmetlerinin yürütülmesine yardımcı olmak üzere normal çalışma saatleri dışında görevlendirilen ve fiilen görev yapanlara, Anadolu Üniversitesi’nin talebi üzerine yıllık olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca tespit edilecek azami fazla çalışma saatleri içinde kalınmak ve Anadolu Üniversitesi tarafından açıköğretim programı uygulayan yükseköğretim kurumlarına aktarılan öğrenci katkı paylarından ödenmek şartıyla ve her bir personel için ayda 60 saati aşmamak üzere saat başına yapılacak ödeme 3,90 Türk Lirası’dır. Azami ödenecek tutar ise 60*3,90 = 234 TL’dir.

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü’nde çalışan (110 kişiyi geçmemek üzere) personelden fazla çalışma karşılığında kendilerine izin verilme imkanı bulunmayanlara, yıllık olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca tespit edilecek olan azami fazla çalışma saatleri içinde kalınmak şartıyla ve her bir personel için ayda 60 saati aşmamak üzere saat başına yapılacak ödeme 2,26 Türk Lirası’dır. Azami ödenecek tutar ise 60*2,26 = 135,6 TL’dir.

2547 sayılı Kanun’un 45’inci maddesinin (d) bendi hükmü uyarınca, mesleki ve teknik eğitim bölgesinde yer alan meslek yüksekokulları ile ilişkilendirilen mesleki ve teknik orta öğretim kurumlarında görev yapan Milli Eğitim Bakanlığı idari personeline (yardımcı hizmetler sınıfı personeli dahil), yasal çalışma saatinin bitiminden sonra fiilen yaptıkları fazla çalışma süreleri için ayda 100 saati geçmemek üzere saat başına yapılacak ödeme 3,90 Türk Lirası’dır. Azami ödenecek tutar ise 100*3,90 = 390 TL’dir.

5253 sayılı Dernekler Kanunu uyarınca kurulan derneklerin denetimi amacıyla mülki idare amirlerince görevlendirilen 657 sayılı Kanun’a tabi personelden fazla çalışma karşılığında kendilerine izin verilme imkanı bulunmayanlara, İçişleri Bakanlığı’nın talebi üzerine yıllık olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca tespit edilecek olan azami fazla çalışma saatleri içinde kalınmak şartıyla ve her bir personel için ayda 90 saati aşmamak üzere saat başına yapılacak ödeme 2,26 Türk Lirası’dır. Azami ödenecek tutar ise 90*2,26 = 203,4 TL’dir.

Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı her dereceli okullar ile kurumların atölye ve birimlerinde döner sermaye işleri üzerinde işin gereği olarak, olağan çalışma saatleri dışında fiilen çalışanlara (3/6/1938 tarihli ve 3423 sayılı Kanun uyarınca ödeme yapılanlar ile şoförler ve yardımcı hizmetler sınıfı personeli hariç); öğretim günlerinde günde 3 saati, resmi ve dini bayram günleri haricindeki tatillerde günde 8 saati, uygulama oteli bulunan otelcilik ve turizm meslek liselerinde ise tatillerde günde 8 saati geçmemek kaydıyla, okul ve kurum döner sermaye hasılatından, beher iş saati için ödenecek fazla çalışma ücretleri 9,30 Türk Lirası’nı geçmemek üzere okul ve kurum müdürlerince, personelin üretime katkıları ve işçilik payı göz önünde bulundurularak tespit edilir.