Sayıştay Başkanlığı'ndan temsil, tören ve ağırlama giderleri ile ilgili kritik karar!

Daha önceki yazılarımızda kamu kurum ve kuruluşlarının temsil harcamalarına çeki düzen verilmesi gerektiğini ifade etmiştik. Sayıştay Başkanlığı bu konuda birçok kamu görevlisinin canını acıtacak şekilde kararlar vermeye başladı. Ancak, gelişen zaman içerisinde bu konuda köklü bir düzenleme de yapılmadı. Bu kararlardan birisini paylaşarak bu konuda yapılması gerekenleri açıklamaya çalışacağız.

Belediye meclis üyelerine hediye edilen kol saati temsil harcaması kapsamına girer mi?

Sayıştay 8. Dairesi'nin 24.12.2020 tarihli ve Karar No. 191, 9 No.'lu ilamında temsil, tören ve ağırlama giderleriyle ilgili önemli bir karara imza atmıştır. Bu kararda özetle şu ifadelere yer verilmiştir; belediye başkanı tarafından görev süreleri sona eren belediye meclis üyelerine hediye edilen kol saatlerinin bedelinin mevzuata aykırı olarak belediye bütçesinden karşılanması sonucu kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasına ilişkin olarak;

3152 sayılı İçişleri Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 11’inci maddesiyle İçişleri Bakanlığı'na verilen yetkiye istinaden İçişleri Bakanlığı’nın 25.04.1984 gün ve 27302 sayılı onayı ile yürürlüğe konulan, “Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi”nin; “Genel Kural” başlıklı 3’üncü maddesinde; temsil-ağırlama ve tören giderlerinin konu, kapsam ve miktarının tayini belediye başkanının takdirine tabidir. …”

“Temsil Giderleri başlıklı 4’üncü maddesinde; temsil giderleri görevle ilgili olmak şartıyla; beldede başarılı çalışmaları görülenler için toplantılar düzenlemek, kupa ve benzeri teşvik uygulamalarında bulunmak, gerçek ve tüzel kişilere plaket, ödül ve hediye vermek, çiçek göndermek, beldede göreve başlayan veya ayrılan protokole dahil kişiler için toplantılar düzenlemek ve hediye vermek için yapılır.”

“Ağırlama giderleri” başlıklı 5’inci maddesinde; ağırlama, beldenin misafiri durumunda olan;

-Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, Başbakan ve Bakanlar Kurulu üyeleri, Hükümet Merkezi veya diğer illerin protokolüne dahil kişiler,

-Yabancı ülke temsilcileri veya konuklar, sanat, bilim, kültür ve spor dallarında temayüz etmiş kişiler, basın mensupları,

-Beldenin kalkınmasında katkısı olanlar veya olacağı anlaşılanlar ile bu kişilerin eşleri ve refakatindeki görevliler için geleneklere ve davetin şumulüne göre, ağırlama, konuklama, konutlandırma ve bu işlerle ilgili olarak hazırlıkların gerektirdiği giderlerle ziyafet, kokteyl, hediye, çiçek, bahşiş ve taşıma giderleri şeklinde yapılır.”

“Tören Giderleri” başlıklı 9’uncu maddesinde; aşağıda belirtilen törenlerin gerektirdiği giderlerin tümü veya bir kısmı, tören komitesinin kararı ile ödenebilir.

- Resmi ve dini bayramlar ile anma günleri, beldenin kurtuluş günleri, festival ve fuarlar, beldenin sosyal, ekonomik ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunacak temel atma ve açılış günleri, milli mücadeleye ait önemli günler.”

“Diğer Tören Giderleri” başlıklı 10’uncu maddesinde ise; yukarıda maddelerde belirtilen giderler dışında kalan ve yapılması belde için de gerekli olan veya mahalli örf, adet ve sosyal yaşantı için de gerekli sayılan etkinlik ve törenler için (nişan, nikah, ölüm gibi) harcama yapılabilir” hükümlerine yer verilmiştir.

Temsil harcamasında belediye başkanlarının takdir yetkisi kısıtlıdır

Konu hakkında sorumlular tarafından gönderilen savunmalarda; Yönergenin 3’üncü maddesi ile temsil, ağırlama ve tören giderlerinin konu, kapsam ve miktarının tayininin belediye başkanının takdirine bırakıldığı belirtilmişse de, bu yetki sınırsız olmayıp, kamu yararı ve hizmetin gerekleri ile sınırlı olarak kullanılmalıdır. Çünkü, bu yetki, sorumluların iddia ettiği gibi salt belediye başkanının takdirine bağlı bir yetki olsa idi, yönergenin 2’nci maddesinde; “Bu yönerge, belediye idaresinin başı ve temsilcisi olan belediye başkanının bu sıfatının gereği olarak yapacağı temsil, ağırlama ve tören giderleri konusunda uyacağı kuralları kapsar.” şeklinde belediye başkanının takdir yetkisini kısıtlayıcı bir hükme yer verilmezdi.

Savunmalarda ayrıca, yapılan harcamanın yönergenin 5’inci maddesinde yer alan “Beldenin kalkınmasında katkısı olanlar veya olacağı anlaşılanlar” hükmüne binaen gerçekleştirildiği belirtilmişse de, yönergede ağırlama giderlerinin; “beldenin misafiri durumunda bulunan” ve maddede tadadi olarak sayılan kişiler için yapılacağı belirtildiğinden, beldenin misafiri durumunda bulunmayan ve maddede sayılan kişiler arasında yer almayan belediye meclis üyelerine hediye edilen kol saatleri için yapılan ödemenin, ağırlama gideri olarak da değerlendirilmesi mümkün değildir.

Yine, yapılan incelemede, bahsi geçen harcamanın, yönergenin sırasıyla 4’üncü, 9’uncu ve 10’uncu maddelerinde düzenlenmiş bulunan “temsil, tören ve diğer tören giderleri” kapsamında değerlendirilmesi de mümkün bulunmamaktadır.

Kaldı ki, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun belediyenin “görev ve sorumlulukları” ile “yetki ve imtiyazlarının” düzenlendiği 14 ve 15’inci maddelerinde, görev süresi sona eren belediye meclisi üyelerine belediye bütçesinden hediye alınması vb. mahiyette bir harcamaya yer verilmemiştir.

Sonuç itibarıyla, belediye başkanı tarafından görev süreleri sona eren belediye meclisi üyelerine hediye edilen saatlerin belediye bütçesinden karşılanması suretiyle gerçekleştirilen harcamanın ne 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda, ne de Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi'nde tanımlanmış bulunan giderler kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmadığından, yapılan harcama nedeniyle mevzuata aykırı davranıldığı açıktır.

Bu itibarla, görev süreleri sona eren belediye meclis üyelerine verilen kol saatlerinin bedelinin, belediye başkanınca kullanılan takdir yetkisi doğrultusunda, mevzuata aykırı olarak belediye bütçesinden karşılanması nedeniyle oluşan kamu zararının belediye başkanı ve diğer ilgililere ödettirilmesine karar verilmiştir.

Temsil, ağırlama ve tören giderlerinde neler yapılmalıdır?

Sonuç olarak, Sayıştay Başkanlığı'nın bu konularda çok sayıda kararı olmasına rağmen denetimle bu sorunun önüne geçilemeyeceği anlaşılmaktadır. Görüleceği üzere, Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi oldukça eski tarihli bir yönerge olup, adeta belediye başkanlarını harcama yapmaya teşvik etmektedir. Eğer bir de belediyenin mali sıkıntısı yoksa tamamen başkanın vicdanına kaldık demektir. Bu nedenle ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durum ile bu konularda Sayıştay Başkanlığı'nın vermiş olduğu tazmin kararları da dikkate alınarak mevzuatın yeniden düzenlenmesi ve bu ödemelere sıkı tedbirler getirilmesi gerekmektedir.

Ayrıca, bu konuda Sayıştay Başkanlığı'nın karşılaşılan sorunlar çerçevesinde hazırlayacağı kapsamlı bir rapor ise daha ufuk açıcı olacaktır. Yoksa Sayıştay karar verir, birileri okur, belediye başkanları da beni vatandaş seçti, istediğim gibi harcarım anlayışına kapılır gider. Belki daha sonra seçilmez ama olan ülke kaynaklarına olur. Özetle temsil, ağırlama ve tanıtım giderlerinde ülke olarak çok iyi sınav vermediğimizi ve mevzuatla açık kapıları sıkı sıkıya kapatıp kimseleri suçlamamak gerektiğini düşünüyorum.