Oyun kuracak güçlü Türkiye için etkin bir insan kaynakları stratejisi şart

Dünyada bir yanda büyük yıkımlar yaşanırken diğer yandan da yeni bir düzen kuruluyor. Yeni düzende Ülke olarak etkinlik sağlamak için en stratejik kaynaklar arasında yer alan insan kaynağının fonksiyonunu açıklamaya çalışacağız.

Bu minvalde ayrım yapmadan ülkelerin veya kurumların en stratejik unsuru insan kaynağıdır diyebiliriz. Çünkü diğer kaynakların tamamının etkinliği insan kaynağının etkin kullanılmasına bağlıdır. Bu süreçte insan kaynağının etkin kullanılmasında askeri veya sivil ayrımına gidilmesinin de farkı yoktur.

Bu nedenle askeri veya sivil alanda etkin bir insan kaynağı politikası uygulayan kurumlar için başarı en tabii sonuçtur. Güçlü Türkiye için kamu kesiminde uygulanacak insan kaynakları politikasında neler olması gerektiğini açıklamaya çalışacağız.

Dünya yeniden şekillenirken etken veya edilgenliğin temelinde nitelikli insan kaynağının fonksiyonu yadsınamaz. Sadece nitelikli insan kaynağının olması da yetmez. Önemli olan nitelikli insan kaynağını etkili bir şekilde kullanabilmektedir.

Bu çerçeveden bakıldığında nitelikli insan kaynağını etkili kullanmadan istenen hedefe varmak mümkün değildir. Nitekim yaşanan süreç bu durumu doğrulamaktadır. Bunun içindir ki kamu veya özel kesimin başarısında etkili kullanılan insan kaynağı nihayetinde ülke olarak oluşan yeni dünya düzeninde yerimizin seviyesini de belirleyecektir.

Kalkınma planlarında genel olarak yüksek verimlilikle kaliteli hizmet sunan insan kaynağına sahip, objektif ölçütlerin ve liyakat ilkelerinin hâkim olduğu, değişen koşullara uyum sağlayan kamu personel sisteminin oluşturulmasının temel amaç olduğu belirtiliyor. Bu klişe sözün gerçeklerle arasındaki makas ne kadar daralırsa ülkenin gücü o nispette artacaktır. Aksi durumda da tersi olacaktır.

Kamu veya özel sektörde hiçbir kurum liyakat ilkelerinden sapmak için yola çıkmaz. Sorulduğu takdirde de liyakat ilkesine uymayan kurum yok gibidir. Bu yaklaşımın kendine göre doğru tarafları da yok değildir. Bunun sebebi ise liyakat kavramının izafileşmesidir. Yani bana göre liyakat ona göre liyakat tanımına girilirse baştan yanlış yola sapılmış demektir. Genel kabul görmüş liyakat ilkesi açıktır ve kişilere göre de değişmez. Aksi durum bahane üretmenin yoludur.

Topluma kaliteli hizmet sunan, değişen koşullara uyum yeteneği yüksek ve daha verimli bir kamu personel sistemi oluşturulması temel amaç olarak kabul edilmiştir.

Amaç böyle olsa da bu amaca ulaşmak için yapılacaklar da bu amaç kadar önemlidir. Kişilerden bağımsız olarak sistem kurmak ise bu konunun temel taşıdır.

Bunun yanında nitelikli insan kaynağının kullanımındaki beceri de başarıya giden yolda hedefe ulaşmak için oldukça önemlidir. Yani doğru adamın doğru işte istihdam edilmesi hedefe varmada kritik rol oynayacaktır. İşe göre adam mı yoksa adama göre iş mi ikileminde doğru tercih değişen dünyada oyun kurucu olmanın anahtarıdır.

Ne kadar acıdır ki nitelikli insan kaynağı israfında kamu maalesef çoğu zaman bir değirmen rolü oynamaktadır.

Kalkınma planlarında kamuda insan kaynaklarına yönelik politika ve tedbirlere baktığımızda genel olarak aşağıdaki tedbirleri görürüz.

Görüleceği üzere kalkınma planlarında, yaklaşık olarak bu tür politika ve tedbirlerin olduğunu görüyoruz. Bu tedbirlere uymanın oranı ise Ülke olarak dünyada oynayacağımız rolü belirleyecektir. Nihayetinde kamu bürokrasisinin becerisi ya düzene uyan ya da düzen kuran olmamıza sebep olacaktır.

Yine kalkınma planlarında kamuda istihdam türleri arasındaki farklılıkların giderilmesi, liyakate dayalı ve objektif işe alma ve terfi sisteminin oluşturulması, kısmi zamanlı çalışma imkânlarının geliştirilmesi, performans değerlendirme sisteminin oluşturulması, kurumlar arası ve kurumların merkez-taşra örgütleri arasında personel dağılımının dengeli hale getirilmesi, kamu çalışanlarının kariyer planlaması ve hizmet içi eğitim faaliyetlerine erişiminin artırılarak niteliğinin yükseltilmesi ihtiyacının devam etmekte olduğu ifadelerine yer verildiğini görüyoruz.

Yaşanan süreçte kamu kesiminde bu öngörülerin maalesef yerine getirilemediğine ya da farklı nedenlerle yerine getirilmediğine hatta bu konularda daha da kötüye gidildiğine şahit oluyoruz. Basit gibi görülebilir ama etkin yönetilmeyen insan kaynağı halka halka toplumun tamamına sunulan kamu hizmetlerinde kendisini gösterecektir.

Nereye el atarsanız atın nerede bir başarı veya başarısızlık varsa mutlaka altından nitelikli veya niteliksiz insan kaynağı çıkacaktır. Bu nedenle etkin bir bürokratik yapı kurarak oyun kurucu olunmak isteniyorsa etkin bir insan kaynağı politikası oluşturulmak zorundadır. Ülkenin geleceği açısından böyle bir şeye ihtiyaç olduğu ise tartışmasızdır. Bu konuda ne kadar başarılı olduğu ise tartışmalıdır.

Ya elimizdeki nitelikli insan kaynağını her alanda etkin bir şekilde kullanarak başarıya koşar adım gideceğiz ya da başkalarının başarısını kıskanarak yerimizde sayacağız. Son tahlilde çözüm elimizin altında. Her tercihin bir vazgeçme olduğunu bilmemiz gerekiyor.