Memurların bilmesi gereken bazı konular vardır ki iş işten geçtikten sonra bunları öğrenmenin maliyeti oldukça fazla olabilmektedir. Bu konulardan en önemlisi mal beyanıdır. Bu yazımızda bütün memurların sıklıkla sıkıntıya düştüğü mal beyanıyla ilgili kritik konuları örneklerle açıklamaya çalışacağız. İstifa eden veya emekli olan memurlar mal beyanında bulunmak zorunda mıdır? Kapatılan Devlet Personel Başkanlığı tarafından yayımlanan Mal Bildirimine İlişkin Rehber’de istifa eden memurların durumu
Memurların bilmesi gereken bazı konular vardır ki iş işten geçtikten sonra bunları öğrenmenin maliyeti oldukça fazla olabilmektedir. Bu konulardan en önemlisi mal beyanıdır. Bu yazımızda bütün memurların sıklıkla sıkıntıya düştüğü mal beyanıyla ilgili kritik konuları örneklerle açıklamaya çalışacağız.
Kapatılan Devlet Personel Başkanlığı tarafından yayımlanan Mal Bildirimine İlişkin Rehber’de istifa eden memurların durumu açıklanmıştır. Benzer durum emekli olanlar için de geçerlidir.
Rehberde konuyla ilgili olarak; “Seçimler nedeniyle görevinden istifa eden memurların, istifa nedeniyle memurluk statüsü ile ilişiği kesildiğinden, ilgili Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin (e) bendi gereğince görevinden istifa ettiği tarihten itibaren 1 ay içerisinde mal bildiriminde bulunması, yine seçimler nedeniyle istifa eden memurun seçilememesi durumunda görevine dönmesi halinde de aynı maddenin (a) bendi gereğince göreve başlayış belgeleri ile birlikte mal bildiriminde bulunması gerekmektedir.” ifadelerine yer verilmiştir.
Buna göre her ne şekilde olursa olsun istifa eden memurlar ile emekliye ayrılanların mal bildiriminde bulunmaları gerekmektedir. Bunun amacı ise memuriyetten ayrılanların ani mal varlığı artışlarının takip edilmesinin gerekli olmasıdır. Yani ben memuriyetten ayrıldım kimseye hesap vermem diye bir şeyin olmadığının bilinmesi gerekiyor. Birçok memur buna uymadan memuriyetten ayrılmaktadır. Soruşturma olduğunda ise konunun farkına varıyorlar.
Memurların en fazla merak ettiği konuların başında memurların görev veya kurum değişikliği yaptıklarında ek mal bildiriminde bulunup bulunmayacakları gelmektedir. Bazı kamu kurumları naklen atanan personellerin veya daha üst görevlere atananların ek mal bildiriminde bulunmalarını istemektedirler. Ancak, mevzuatta böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır.
Örnek: A kurumunda Daire Başkanı olarak görev yapan bir personel kendi kurumuna veya başka bir kuruma Genel Müdür olarak atanırsa ek mal bildiriminde bulunması gerekir mi?
Konuyla ilgili olarak Rehberde şu ifadelere yer verilmiştir: “3628 sayılı Kanunda ve ilgili Yönetmelikte kamu görevlilerinin, görevlerinin veya kurumlarının değişmesi (kurum içinden veya kurum dışından üst göreve atanma veya naklen atanma gibi hallerde) hallerinde mal bildiriminde bulunacaklarına dair herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.
İlgili Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde mal bildiriminin verilmesi gereken zamanlar düzenlenmiş olmakla birlikte, söz konusu maddede üst görevlere atanma veya naklen atanma hallerinde bildirimin verilmesi gerektiğine dair bir hükme yer verilmemiştir. Her ne kadar söz konusu maddenin (e) bendinde; görevi sona erenlerin ayrılma tarihini izleyen bir ay içinde mal bildiriminde bulunmalarının gerektiği belirtilmiş olsa da, görev veya kurum değişikliği hallerini “görevin sona ermesi hali” olarak değerlendirmek doğru olmayacağından, bu hükmün üst göreve atanma veya naklen atanma gibi hallerde uygulanmasının uygun olmayacağı değerlendirilmektedir. Dolayısıyla, kamu görevlilerinin, görevlerinin veya kurumlarının değişmesi hallerinde mal bildiriminde bulunmalarına gerek bulunmamaktadır.”
Aylıksız izinde bulunanların genel ve ek mal bildirimi karşısındaki durumu üzerinde durulması gereken önemli bir konudur. Rehberde bu konuyla ilgili olarak şu ifadelere yer verilmiştir: Aylıksız izin süresi içerisinde memurluk statüsü devam etmekte olduğundan, mal varlığında meydana gelen önemli değişikliklerin aylıksız izin dönüşünden itibaren bir ay içerisinde beyan edilmesi gerekmektedir.
Bize göre genel beyan dönemi dışında gayrimenkul ediniminde de mal varlığındaki artış tutarı maaşın 5 katı kadar ise ek mal beyannamesi verilmemelidir. Ancak, bu konuyu farklı yorumlayan kurumlar çıkabilir ve ek mal beyanı verme döneminde olduğu gibi tutarı ne olursa olsun ek mal beyanı verilmeliydi denebilme riski olduğu için riske girmeden gayrimenkul ediniminde tutara bakmadan süresinde ek mal beyannamesi verilmesini öneririz.
Mal Bildiriminde Bulunulması Hakkında Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde yer alan;”8 inci maddede gösterilen mahiyet ve miktardaki malın iktisabı ile hak, alacak veya gelir sağlanması veya borçlanılması, mal varlığında önemli değişiklik sayılır.” hükmü dikkatlice incelendiği takdirde bu cümlede yer alan “ve” bağlacından dolayı kazanılan malın miktarı ve niteliği birbirine bağlıdır ve aynı derecede önemlidir. Eğer söz konusu cümlede “ve” yerine veya sözü kullanılmış olsaydı “kazanılan malın mahiyeti” veya “kazanılan malın miktarı” şeklinde ayrı ayrı dikkate almak gerekirdi. Dolayısıyla ek beyan döneminde verilecek beyannamede yer alacak hususlarla genel beyan dönemindeki beyannamede yer alması gereken hususların birbirine karıştırılmaması gerekmektedir.
Nitekim rehberde konuyla ilgili olarak şu ifadelere yer verilmiştir: “Yönetmelik hükmünde belirtilen “mahiyet ve miktardaki malın iktisabı” ifadesinden ek mal bildirimi verilmesinde malın mahiyetinin ve miktarının birlikte aranması gerektiği anlaşılmaktadır. Bu hükümden hareketle, taşınmaz veya taşınır mal fark etmeksizin net aylık tutarının beş katından az tutardaki mal edinimlerinin beyan zorunluluğu bulunmamaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken husus; taşınmazlar için genel beyan döneminde değerine bakılmaksızın beyan zorunluluğu varken ek mal beyanında bu zorunluluğun bulunmadığıdır.”
