Kamu personel istihdamında 35 yaş sınırı ve oluşturduğu sorunlar

Çok sayıda okuyucumuz kamu personel istihdamında yaşanan yaş sorunundan bahsederek kamuya girişteki 35 yaş sınırının kaldırılmasının gündeme gelmesini istemektedir. Konuyu rasyonel bir şekilde bütün boyutlarıyla ele almaya çalışacağız.

Birçok okuyucumuz kamuya girişte konulan 35 yaş sınırından rahatsız olduğunu belirterek konunun gündeme gelmesini istemişlerdir. Bu kapsamda bir okuyucumuzun talebine yer vererek konuyu çok boyutlu olarak açıklamaya çalışacağız.

Okuyucumuz; “Kamuda A ve B grubu meslekler ile kariyer mesleklere girişte istenen 35 yaş şartının kaldırılmasını ya da daha üst yaş seviyelerine çekilmesini talep ediyoruz. Ülkemizde bu konuda mağdur olmuş yüz binlerce insan var. Ülkemizde emeklilik yaşı 65’tir.Kamu kesimi 35-40’lı yaşlarında olan birinin iş ilanlarına başvurmasını engellerse özel sektör neden işe alsın bu 35-40’lı yaşlardaki kişileri? Peki bu 35-40’lı yaşlarda olan vatandaşlar nasıl iş bulup geçimini sağlayacak ve sigorta primini dolduracak?” ifadesini kullanmış.

657 sayılı Kanunun ek 40 ıncı maddesinde kariyer meslekler için 35 yaş sınırı genelleştirilmiştir. Kariyer meslekler için yaş sınırı yıllardır uygulanan bir durum olup, yapılan sadece 657 sayılı Kanunun ek maddesine konularak genelleştirilmesidir. Yoksa geçmişte de yaş sınırı vardı.

Konuyla ilgili olarak 657 sayılı Kanunun ek 40 ıncı maddesinde; Mesleğe özel yarışma sınavına tabi tutulmak suretiyle alınan ve 36 ncı maddenin “Ortak Hükümler” bölümünün (A) fıkrasının (11) numaralı bendinde sayılan kadrolara atanmak amacıyla kurumlarca yapılacak olan özel yarışma sınavlarına başvurularda üst yaş sınırı; özel mevzuatında yer alan yaş şartına ilişkin hükümlere bağlı kalınmaksızın giriş sınavının yapıldığı yılın ocak ayının birinci günü itibarıyla otuz beş yaşını doldurmamış olmak şeklinde uygulanır.

Kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları tarafından mesleğe özel yarışma sınavına tabi tutulmak suretiyle yapılacak alımlarda da birinci fıkra hükmü uygulanır.” hükmüne yer verilmiştir.

Kendim de kariyer meslek mensubu olarak uzman yardımcılığından başladığım için herhalde konuyu en iyi bilecek durumda olan kişilerden sayılabilirim.

Bu mesleklere yardımcı olarak başlanmakta ve yardımcılık süresi de 3 yıldır. Bu sürenin sonunda yapılacak yeterlik sınavında başarılı olanlar uzman veya müfettiş olarak atanırlar. Başarılı olamayanlar da durumuna uygun memur kadrolarına atanmaktadır. Süreç kabaca bu şekilde işlemektedir.

Yardımcılık süreci istisnalar dışında oldukça çetin geçmektedir. Bir uzmanın veya müfettişin refakatinde geçen üç yıllık yardımcılık süreci tahammül sınırlarını zorlayabilmektedir.

Kanunda kariyer meslekler için yaş sınırı 35 olarak belirtilse de kurumlar 35 yaşında olan birisini uzman yardımcısı veya müfettiş yardımcısı olarak kolay kolay almamaktadır. Mülakat komisyonunda müfettişler veya uzmanlar yer aldığı için 35 yaşındaki bir kişinin uzman yardımcısı veya müfettiş yardımcısı olmasına engel olmaktadırlar. Çünkü bunların sınavı kazanması halinde refakatine gireceği uzmanın yaş olarak bunlardan daha küçük olacağı için uygulamada sorunlar çıkabileceği düşüncesiyle engel olunmaktadır.

Düşünün ki 26 yaşında bir uzmanın veya müfettişin refakatine 35 yaşındaki bir uzman yardımcısı veya müfettiş yardımcısı verildiğinde kendisinden çok küçük bir kişinin emrine girmek ve ondan talimat almak birçok sorun çıkarabilmektedir.

Ayrıca kariyer mesleklere daha önce memur olarak görev yapanların dahi alınmasında ciddi engeller çıkarılmaktadır. Bu mesleklere daha önce hiç görev almayanlar veya başka kariyer mesleklerde çalışanlar alınmaya çalışılmaktadır.

Bu nedenle kariyer meslekler için yaş sınırı tamamen kaldırılsa dahi fiilen bu kişilerin uzman yardımcısı veya müfettiş yardımcısı olarak sınav kazandırılmaları imkansıza yakındır. Bu nedenle kariyer meslekler için yaş sınırının kaldırılması veya yükseltilmesi sonuca etkili olmayacaktır. Kaldı ki uygulamada 35 yaşında olup ta sınav kazanan sayısı da yok denecek kadar azdır.

Bunun dışında KPSS B grubu kadrolar için genel olarak yaş şartı bulunmamaktadır. Yani 50 yaşını dolduran birisi de KPSS sınavından başarılı olarak B grubu kadrolara atanabilir.

Yazılarımızdan işçi kardeşlerimizin rahatsız olduğunu görüyorum. Derdimiz kimseyi rahatsız etmek değildir. Elbette işçilerin çok yüksek ücret aldığını iddia etmiyoruz. Ancak memurların içinde bulunduğu durumu göstermek açısından da bazı kıyaslamalar yapmamız gerekiyor. Yaptığımız işçi ve memur kıyası rahatsızlık oluşturabilmektedir.

Bu çerçevede bir okuyucumuzun göndermiş olduğu e-postada yer alan bilgileri yorumsuz olarak paylaşmak istiyorum.

KİT statüsünde olan Türkiye Kömür İşletmeleri kurumunda yevmiyeli bir işçi;

Günlük 2024 temmuz ayı itibarı ile 293 TL brüt yemek bedeli almaktadır. Sahada atelyede büroda çalıştığı yer fark etmeksizin istisnasız tüm işçilere bu tutar ödenmektedir. Eğer kurumda tabldot yerse 90 TL olarak yemek yediği gün başı bordrosuna kesinti girilmektedir. Memur ise 40 TL tabldot başı tutar ödemektedir. Yani işçi yemek yerse üste para alıyor, memur yemek yerse üste para ödüyor.

Düşünebiliyor musunuz asgari ücretin brüt 20 bin TL olduğu bir dönemde devlet işçisi asgari ücretin neredeyse yarısı kadar sadece yemek bedeli almaktadır.

KİT’lerde neredeyse üretim faaliyetinin % 95’i özel sektör eliyle yapılmakta iken yevmiyeli işçilerden;

* Masa başı büroda çalışanlar üretim primi almaktadır.

* Memurla yan yana masada çalışan işçi iş riski primi almaktadır (herhalde eline kalem batar veya klima çarpar diyedir!)

* Aydınlatma desteği olarak aylık 60 küsür TL almaktadır.

* Süt parası.

* Dikiş parası.

* Yılda bir kez şuan 2024 yılı için 5 bin TL giyim yardımı.

* 6 ton bedelsiz yakacak yardımı ( fiş olarak alıp vergisiz bir şekilde kömür tüccarına hakkını elden nakitle satarak devretmektedir.

İnanın üniversite mezunu KPSS ile atanmış memurlar olarak bu durum çok ağrımıza gidiyor. Lütfen işçi ve memur arasındaki bu haksızlığı gündemde tutmaya devam edin.