2025 yılı için açıklanan asgari ücretin başlıklar halinde etkilediği kritik ödemeler

Asgari ücretteki artışlar, memurların, sözleşmeli personelin ve işçilerin de içinde bulunduğu 85 milyonu doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir. Kimilerinin eline geçen ücret tutarı artarken kimilerinin de üzerindeki mali yük artmaktadır. Bazıları da aylık almaya başlamaktadır. Dolayısıyla asgari ücret artışı birçok kesimi doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen bir özellik arz etmektedir. 2025 yılında uygulanacak net asgari ücret Bakan Vedat Işıkhan tarafından 22 bin 104 TL olarak açıklandı. Başlıklar halinde konuyu bütün boyutlarıyla açıklayacağız.

Belirlenen asgari ücretten gelir vergisi alınmayacağı için asgari ücretliler için belirlenen net tutar kadar bütün çalışanların vergi matrahından indirim yapılmaktadır. Bu nedenle memurlar ve sözleşmeli personel için de asgari ücretin önemli bir etkisi bulunmakta ve doğrudan etkilenmektedir. Her ay 22 bin 104 TL kadar ücret gelir vergisi matrahından indirilecektir.

Asgari ücretin brüt tutarı aynı olmakla birlikte ele geçen net ücret tutarı medeni durumdan dolayı asgari ücretliler arasında değişmekteydi. Asgari ücretten gelir ve damga vergisi kaldırıldığı için şimdi evli ve çocuklu asgari ücretli ile bekar asgari ücretli aynı net ücreti alacaktır. Bize göre bu konuda düzenleme yapılması uygun olacaktır. Ancak şuana kadar düzenleme yapılmadı.

Bakıma muhtaç engelli ve bakıma muhtaç engelliye evde bakım hizmeti veren kişilere Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından ödenmekte olan evde bakım ücretleri memur maaş katsayısına göre belirlendiği için asgarî ücret artışı evde bakım ücretini etkilemiyor. Ancak, asgari ücret evde bakım parası alacakların belirlenmesinde etkili olmaktadır. Yani asgari ücretin çok artması birçok yeni kişiye maaş bağlanması anlamına gelmektedir.

1 Ocak sonrası hane halkının kişi başına düşen gelirinin 14.736 TL’nin altında olması yeterli olacaktır. Kişi başına gelirinden dolayı başvurusu reddedilenler asgari ücret artışı sonrasında yeniden başvurabilirler. 65 yaş aylığı bağlanabilmesi için ise 1 Ocak’tan itibaren 7.368 TL’nin altında olması yeterli kabul edilecektir. Asgari ücretin artması birçok yeni kişiye maaş bağlanması anlamına gelmektedir.

Sigortalıların borçlanma tutarları da asgari ücretle doğrudan ilgilidir. Bu nedenle borçlanma yapacak sigortalıların ödeyecekleri borçlanma tutarları da artmaktadır. Ayrıca, isteğe bağlı sigortalıların ödeyecekleri sigorta prim tutarlarından tutun da yurtiçi ve yurtdışı borçlanma tutarlarına kadar birçok ödeme asgari ücrete bağlıdır. Yine Bağ-Kur’luların ödeyecekleri prim tutarları ile SGK tarafından kesilen idari para cezalarının tutarı da asgari ücret tutarına göre belirlenmektedir.

Bu nedenle borçlanma yapacakların ellerini çabuk tutarak aralık ayı bitmeden borçlanma yapmalarını öneririz. Aksi takdirde 1 Ocak itibarıyla yani bir günlük farkla asgari ücretteki artış oranı kadar borçlanma tutarları artacaktır.

Genel sağlık sigortası kapsamında olanların ödeyecekleri GSS primleri de asgari ücrete göre belirlendiğinden asgari ücret artışı, ödenecek GSS primlerini de arttırmaktadır. Bu ödeme ise milyonlarca GSS’linin ödeyeceği prim yükünü arttırmaktadır. GSS’lilerin ödeyecekleri tutarlar ise asgari ücretin %3’ü kadardır. Yeni asgari ücrete göre GSS’li olanlar; 26.005,50 x %3 = 780,16 TL ödeyecektir.

İşsizlik ödeneği tutarı, 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçememektedir. Alt limit ise brüt asgari ücretin yüzde 40’ıdır. Dolayısıyla asgari ücret artışı işsizlik ödeneğinin hem tabanını hem de tavanını arttırmıştır. Buna göre brüt işsizlik ödeneği tavanı 26.005,50 *%80 = 20.804,4 TL (Neti ise 20.646,49 TL), tabanı ise 26.005,50 * %40= 10.402,2 TL (Neti ise 10.323,24 TL) olmuştur.

Yine asgari ücret artışı hem SSK hem de Bağ-Kur’luların sigorta primine esas kazanç tavanlarını da arttırmıştır. Buna göre tavan tutar 26.005,5 x 7,5 = 195.041,25 TL olmuştur.

Sigortalılara (memurlar hariç) yapılan geçici iş göremezlik ödeneği; iş kazasının veya doğumun olduğu tarihten, meslek hastalığı veya hastalık halinde ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki 12 aydaki son üç ay içinde, sigortalı adına SGK’ya bildirilmiş olan prime esas kazançlarının, bu süredeki gün sayısına bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama günlük kazanç esas alınarak hesaplanır. Dolayısıyla asgari ücret artışı SGK tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneği tutarını arttıracaktır.

Prime esas kazançlardan istisna tutulacak yemek parası, çocuk zammı ve aile zammı (yardımı) tutarları 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalıların;

Yemek parası: 1/1/2025 ila 31/12/2025 tarihleri arasında; 866,85 TL x %6 = 52,011 TL (Günlük),

Çocuk zammı: 1/1/2025 ila 31/12/2025 tarihleri arasında; 26.005,5 TL x %2 = 520,11 TL (Aylık),

Aile zammı (yardımı): 1/1/2025 ila 31/12/2025 tarihleri arasında; 26.005,5 TL x %10 = 2.600,55 TL (Aylık), tutarındaki kazançları, prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

2108 sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Yasası’nın 1’inci maddesine göre; Köy muhtarları ile şehir ve kasaba mahalle muhtarlarına, 14.750 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ödenek verilmektedir. Bu ödenek damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmamaktadır. Bu ödeneğin net tutarının net asgari ücret tutarının altında kalması halinde aradaki fark, ödenek için öngörülen usul ve esaslar çerçevesinde herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ayrıca ödenmektedir.

Dolayısıyla asgari ücret tutarındaki artışın muhtar maaşlarını doğrudan etkilediğini ifade edebiliriz. Buna göre muhtar maaşları 22.104 TL’nin altında olamayacaktır.

Asgari ücret artışın en fazla sevindirdiği grup asgari ücretle çalışanlardan ziyade bazı oda başkanları olmaktadır. Çünkü 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu’nun aylık ücretler ve huzur haklarını düzenleyen 56’ncı maddesinde ücretler asgari ücrete endekslenmiştir.

Buna göre esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının yönetim kurulu üyelerinin huzur hakları, yönetim kurulu başkanı ve başkan vekilleri ile denetim kurulu ve disiplin kurulu üyelerine verilecek aylık ücretler ile merkez dışından genel kurul, başkanlar kurulu, yönetim kurulu, denetim kurulu ve disiplin kurulu toplantılarına katılacak üyelere ve bunların görevlendirilmelerinde ödenecek yolluk ve konaklama ücretleri, aşağıda belirtilen hadleri aşmamak kaydıyla ilgili esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının genel kurullarınca belirlenmektedir. Genel kurullarda yapılan oylamada ise genellikle kanundaki limitler oylanarak kabul edilmektedir. Kanuna göre yönetim kurulu başkanlarına yapılacak ücret ödemeleri üye sayılarına göre asgari ücretin katları şeklinde belirlenmektedir.

Asgari ücretin 26.005,5 TL’ye çıkmasından faydalanacak kesimlerin başında yer altı maden işçileri geliyor. Soma faciasından sonra 3213 sayılı Maden Kanunu’nda yapılan düzenlemeyle taban ücretleri asgari ücretin iki katına çıkartılan yer altı maden işçileri, yıl başından itibaren 52.011 TL brüt ücret alacaklar.

İntörn doktor maaşları hesaplanırken net asgari ücret kadar ödeme yapılmaktadır. 2025 yılı ilk yarısı için devlet üniversitelerindeki intörn doktor maaşı 22.104 TL kadar olacaktır. Vakıf üniversitelerindeki intörn doktor maaşı ise 4.702 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutar kadardır. Ayrıca stajyer öğrenci maaşları da artacaktır.

Sonuç olarak, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı asgari ücret artışları sonrasında prime esas kazançların alt ve üst sınırları ile bazı işlemlere esas tutarlarla ilgili olarak genelge çıkarttığı zaman asgari ücret artışlarının nasıl bir mali yük getirdiği daha net görülecektir. Asgari ücretlerdeki artışların kimilerini sevindirirken kimilerini de üzebildiğini ifade edebiliriz.

Kısa çalışma ödeneği (KÇÖ) çalışanın 12 aylık ortalama ücretinin yüzde 60’ı oranında ödenmektedir. Ödenek tutarının tavanı ise asgari ücretin yüzde 150’sidir. Yeni asgari ücrete göre 1 Ocaktan itibaren KÇÖ tavanı 39.008,25 TL’ye yükselecek. En düşük KÇÖ ise 15.603,3 TL olarak ödenecektir.

Kıdem tazminatı taban tutarı yeni asgari ücretin belli olmasıyla birlikte 26.005,5 TL’ye yükseldi. Memur maaş zammı belli olmadığı için kıdem tazminatı tavan tutarı ise henüz belli olmadı. Bunun için de Aralık ayı enflasyon oranının belli olması gerekiyor.

1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14’üncü Maddesinin 2762 Sayılı Kanunla değişik 13 üncü Fıkrası gereğince; bu Kanuna tabi işçilerin kıdem tazminatlarının yıllık miktarı en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçememektedir.