Geçtiğimiz günlerde 2021 yılı temmuz ayına ait bütçe rakamları açıklandı.Yılın ilk çeyreğini iyi bir performansla (22,7 milyar lira fazla vererek) kapatan merkezi yönetim bütçesi ikinci çeyrekte 55,3 milyar lira açık vermişti.Temmuz ayında bütçe dengesindeki bozulma daha da arttı ve aylık bütçe açığı 45,8 milyar lira olarak gerçekleşti.Böylece 2021 yılı Ocak-Temmuz dönemine ait toplam bütçe açığı 78,3 milyar liraya ulaştı.2020 yılı Ocak-Temmuz dönemindeki bütçe açığı ise çok daha yüksek seviyede
Geçtiğimiz günlerde 2021 yılı temmuz ayına ait bütçe rakamları açıklandı.
Yılın ilk çeyreğini iyi bir performansla (22,7 milyar lira fazla vererek) kapatan merkezi yönetim bütçesi ikinci çeyrekte 55,3 milyar lira açık vermişti.
Temmuz ayında bütçe dengesindeki bozulma daha da arttı ve aylık bütçe açığı 45,8 milyar lira olarak gerçekleşti.
Böylece 2021 yıl
ı Ocak-Temmuz dönemine ait toplam bütçe açığı 78,3 milyar liraya ulaştı.
2020 yılı Ocak-Temmuz dönemindeki bütçe açığı ise çok daha yüksek seviyede gerçekleşmişti (139,1 milyar lira).
Veriler son aylarda
mali disiplinde bir bozulmaya
işaret etse de, geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla daha iyi bir tablo söz konusudur.
**
Bilindiği gibi
borçların sürdürülebilirliği
faiz dışı bütçe dengesiyle doğrudan ilişkilidir.
Merkezi yönetim bütçesine
faiz dışı denge
açısından bakıldığında
bütçe açığına benzer bir gelişme
söz konusudur.
Şöyle ki,
2021 yılı Ocak-temmuz
dönemine ait
faiz dışı dengede 36,1 milyar liralık bir fazla
söz konusudur. Oysa,
2020 yılının aynı dönemine ait faiz dışı fazla değil, açık
verilmişti ve bu açık
59,4 milyar lira idi.
Kısaca, 2021 yılının Ocak-Temmuz dönemindeki
faiz dışı açık/fazla performansının önceki yıla göre daha başarılı
olduğu görülmektedir.
Bununla beraber, ilk çeyrekteki
mali disiplin adına elde edilen kazanımların
2. çeyrekte ve 3. çeyreğin ilk ayında
geri verilmeye başlandığı
da bir gerçek.
Yine, ağustos ayında yaşanan
yangın ve sel felaketlerinin de bütçeye ek yük getireceğini
ve
dengeleri daha da bozabileceğini
söyleyebiliriz.
**
Temmuz ayında açığın artış nedeni, bütçe giderlerinin (yüzde 21,4) gelirlere (yüzde 10,1) nazaran daha yüksek artmasıdır.
Yine, faiz hariç bütçe giderlerindeki artışın sadece yüzde 9 seviyesinde olması,
faiz giderlerinin bütçe dengesini bozan temel etken
olduğunu açık olarak göstermektedir.
Zira yılın ilk çeyreğinde 48,9, ikinci çeyreğinde ise 41,9 milyar lira faiz ödemesi yapılmışken;
sadece temmuz ayında 23,6 milyar liralık bir faiz ödemesi
yapılmıştır. Bu rakam aynı zamanda
faiz giderlerinde bir önceki aya göre yüzde 179,5 seviyesinde artış anlamına gelmektedir.
2020
yılının ilk
7 aylık döneminde toplam faiz gideri 79,7 milyar lira iken; 2021
yılının aynı döneminde
114,5 milyar liraya
ulaşmıştır.
Yani,
faiz giderleri
yalnızca temmuz ayında değil,
7 aylık dönemde bütçe giderleri arasında en fazla artan bütçe kalemi olmuştur.
Faiz giderlerindeki artışın arkasında borçlanma ihtiyacından daha çok
borçlanma faiz oranlarının yüksekliği
gelmektedir. Açık olarak, Merkez Bankası politika faizinin yükseltilmesi Hazine'nin borçlanma maliyetini ve borç yükünü artırmakta, bütçe dengesini bozmaktadır.
**
Faiz giderlerinde geçen yıla nazaran bu denli artışa rağmen bütçe dengesinin önceki yıla göre daha iyi performans göstermesinin arkasında
vergi gelirlerindeki artış
(önceki yılın aynı dönemine göre
yüzde 41,2 artmış)
yatmaktadır.
Vergi gelirlerindeki yüksek artışta
dış ticaretteki canlanmanın yansıması olarak ithalde alınan KDV’nin
7 aylık dönemde 77.5 milyar liradan
130.1 milyar liraya yükselmesi
önemli bir faktör. Bir başka faktör ise pandemi önlemleri kapsamında geçen yıl
ertelenen birtakım vergi gelirlerinin bu yıl tahsil edilmesidir.
**
Özetlersek, temmuz ayı bütçe rakamları
bütçe dengesinde bir bozulmaya
işaret etmektedir. Bu bozulmanın arkasındaki birinci etken
faiz giderlerinin aşırı artışıdır.
Bu artışta geçen yıl pandemi önlemleri kapsamında önemli düzeylere ulaşan
bütçe açıkları-borçlanma ihtiyacı
yanında,
yükselen borçlanma faizlerinin
de önemli etkisi var.
Vergi gelirlerindeki artışların harcamaların çok üzerinde gerçekleşmesi
bütçe açıklarının makul seviyelerde kalmasının en önemli nedeni olmuştur.
Bir defalık gelirlerin yüksekliği, doğal afetler için ekstra kaynak ayırma zorunluluğu ve yüksek faiz oranları bütçe dengesini zorlamaya devam edecektir.
Harcama disiplini (tasarruf önlemlerine taviz verilmeden devam edilmesi), borçlanma ihtiyacının ve borçlanma maliyetlerinin azaltılması mali disiplin için kaçınılmaz.
Mali disiplin olmayınca da, sadece sıkı para politikasıyla, makro ekonomik hedeflerin tutturulması hayal.
#Faiz
#Merkez Bankası
#Vergi
