Trump’ın Filistin plânı, “Bibi Plânı”

ABD Başkanı Trump’ın İsrail ve Filistin arasında barış anlaşması için bir plân hazırladığı daha iktidarının ilk günlerinden itibaren konuşuluyordu. Ancak bu plânın detayları konusunda şimdiye kadar çok az bilgi sızdı. Öte yandan Trump’ın sır gibi saklanan bu plânı yürütmekle görevlendirdiği heyetin İsrail yanlısı isimlerden seçilmiş olması da dikkatlerden kaçmadı.

Heyetin en üst düzey üç ismi; Trump’ın damadı ve danışmanı Jared Kushner, Trump’ın eski avukatları Jason Greenblatt ile İsrail Büyükelçisi David Friedman. Üçü de Yahudi olan bu isimlerin işgal edilmiş topraklarda İsrail’in yasa dışı yerleşimlerini destekledikleri biliniyor. Bu üç isim tarafsız değiller, tam aksine İsrail’in tezlerini savunuyorlar. Trump’ın Dış İşleri ve Ulusal Güvenlik ekibi de İsrail’i kayıtsız şartsız destekliyor. ABD’deki “İsrail Lobisi” Trump’ı “Gelmiş geçmiş en büyük İsrail yanlısı ABD başkanı” ilân etti. ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence dinsel gerekçelerle İsrail’i destekleyen “Hıristiyan-Siyonist” kimliğiyle tanınıyor. Dış İşleri Bakanı Mike Pompeo Temsilciler Meclisi üyesiyken İsrail yanlısı bir siyasetçiydi. ABD’nin BM Büyükelçisi Nikki Haley’se Filistinlilerin hayrına olacak her girişimi baltalamakla maruf, ucu İsrail’e dokunacak her girişime siper oluyor.

ABD’nin BM Büyükelçisi Haley son olarak, BM’nin yeni “Filistin raporu”nun kamuoyuyla paylaşılmasını engellemek için Genel Sekreter Antonio Guterres üzerinde baskı kurmaya çabaladı. İsrail’e ağır eleştiriler getiren rapor parça parça basına sızdı. Raporda Gazze’de insanî krizin dayanılamaz boyutlara vardığı ve İsrail’in Filistinlilere orantısız güç kullandığı belirtilirken yeni bir savaş uyarısı da yapılıyor. Raporda “İsrail’in yerleşim faaliyetleri hız kesmeden devam ediyor ve yaşayabilir bir Filistin devleti kurulması yönündeki umutları baltalıyor” deniliyor. Haley’in engellemek istediği rapor önümüzdeki günlerde açıklanacak..

Trump’ın sözde barış heyeti Filistinlilerden ziyade Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Ürdün ve Mısır ile konuşmayı yeğliyor. Kushner bu ülkelerin liderleriyle kişisel bağlantılarına bel bağlamış görünüyor. Mısır ABD’nin askeri ve ekonomik yardımlarına bağımlı. Suudiler ve Emirlikler için “İran meselesi” Filistin’den daha hayatî önemde. Bu iki ülke İran’a karşı ABD ve İsrail ile yan yana duruyor. Yoğun bir Filistinli nüfusa ev sahipliği yapan Ürdün ağır ekonomik ve malî krizle boğuşuyor. IMF kaynaklı bütçe kesintilerine halkın tepkisi yüzünden ülkede hükümet değişikliği yaşandı. ABD heyeti Filistinlilere istemedikleri plânı dayatmak için bu ülkelere güveniyor. Trump’ın ABD Büyükelçiliğini Kudüs’e taşıma kararından bu yana heyetin Filistin yönetimiyle teması koptu. Washington’ın arabulucu olarak olumlu rol oynayacağına inanmayan Filistinliler için Trump’ın plânı bir “Bibi (Netanyahu) Plânı”dır.

Trump’ın ‘Filistin plânı’na son şeklinin verildiği söyleniyor. Önümüzdeki günlerde Kushner ve Özel Temsilci Greenblatt Kudüs, Kahire ve Amman’da yetkililerle görüşecekler. Heyet Trump’ın “Kudüs kararı” sebebiyle Beyaz Saray’ı boykot eden Ramallah’taki Filistin yönetimiyle görüşmeyecek. Kushner ve Greenblat bölgeye gitmeden önce New York’ta BM Genel Sekreteri Guterres ile biraraya geldi. Duyumlara göre Nikki Haley’in de katıldığı toplantıda Gazze’deki insanî kriz ile BM’de Filistin ile ilgili son girişimler de tartışılmış.

Kushner Washington’da İngiliz Dış İşleri Bakanı Boris Jonhson ile de görüşmüş. Kushner, Jonhson’a Avrupa’dan gelecek önerilere açık olduklarını belirtmiş, ancak barış plânına nihaî şekli Trump’ın vereceğini söylemiş. Heyetin Temmuz başlarında Avrupalı diplomatlarla bir toplantı düzenleyeceği söyleniyor. Toplantının Avrupa’da mı yoksa ABD’de mi olacağı belli değil. Toplantıya Arap dış işleri bakanların katılıp katılmayacakları da netleşmemiş.