Gençlerin istihdamında işverene prim kolaylığı ayrımcılık değil mi?
Kadri DELİKANLI: Marmara Ün. İşletme Fak. mezunuyum. Kamuoyunda istihdam paketi olarak da bilinen 5763 sayılı Yasa, gerçekten ülkemizin en büyük problemi olan işsizliğe çare olacaktır. Lakin bu yasanın 20. maddesinde “18-29 yaş arası genç ve kadınların istihdamlarında işveren priminin tamamı ilk yıl hazine tarafından akabindeki 5 yıl süresince de % 20 olarak her yıl periyodik olarak Hazine tarafından karşılanacak” hükmü yer almaktadır. Takdir edersiniz ki bu maddedeki ayrım nedeniyle, 29 yaş üstü gençlerin istihdamı çok güçleşecektir. Hatta işverenler, 29 yaş altı gençlerin istihdamını tercih edeceğinden, zira kendi ödeyeceği işveren priminin ilk yıl tamamını, akabindeki 5 yıl süresince de yine avantajlı olacağından ve bu nedenle 29 yaş altı arkadaşlarımızı tercih edeceğinden yeni işe başlayacak 29 yaş üstü gençlerin istihdamı hemen hemen imkansızlaşacağından korkunç bir adaletsizlik ortaya çıkacaktır. Bir de mevcut çalışan 29 yaş üstü arkadaşlarımızda işten çıkarılma tehlikesi ile başbaşa kalacaklardır. Malumunuz üzere, gerek bay gerek bayan 29 yaş üstü arkadaşlarımız ekseriyetle evli olmaktadır. Bu haliyle 18-29 yaş arası arkadaşlarımız belki sevineceklerdir, ama 29 yaş üstü arkadaşlarımız da işsizlik tehlikesiyle başbaşa kalacaklardır. Bu Anayasamız'ın eşitlik ilkesine aykırıdır. Mesela benim ailemde 2 kardeşim 18-29 yaş arası iken, ben ve diğer kardeşim, 29 yaş üstü aralığındayız. 18-29 yaş arası 2 kardeşim hâlâ lisans eğitimi aldıkları için henüz iş yaşamına katılmamışlardır. Ama ben ve kardeşim çalışmaktayız. İşte 2 tezat örneği size. Bir taraftan belki yapıcı olabilecekken, bir taraftan da yıkıcı olabilecektir. Allah muhafaza işsizlik nedeniyle aile facialarına bile sebebiyet verme tehlikesi bile olabilecektir. Ben, lisans mezunu olmama rağmen binbir güçlükle iş buldum. Ama yasadan dolayı belki işten çıkarılma tehlikesiyle karşı karşıya kalacağım. Benim durumumda olan onbinlerce, belki yüzbinlerce arkadaşımız çok kötü; hele evli olanlar daha da kötü durumlarla karşılaşabilirler.
C: Okuyucumun kendisinin iş bulma sürecini anlatırken kullandığı “binbir güçlükle” kavramına dikkatleri çekmek istiyorum, öncelikle. Çünkü eğitim sisteminin yol açtığı bazı olumsuzluklar arasında yer alan “mesleksizlik” veya “meslekî tecrübesizlik” genç işsizliğine yol açıyor ve gençlerimiz, depresyona girecek kadar zorluklar yaşıyorlar. Çünkü eğitim süreçleri içerisinde geçerli bir meslek edinememe gibi büyük bir iktisadî girdaba düşebiliyor, gençlerimiz. Bu nedenle 18-29 yaş aralığındaki gençlerimizin işe girişlerinin teşvik edilmesinin, büyük toplumsal yararlar getireceği inancındayım. Bunun yanında hemen söylemek gerekir ki, 30 ve daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde iş güvencesi sistemi hukukî olarak devrededir. Ayrıca iş dünyası, birkaç puanlık prim indirimini değil, iş tecrübesini ve işe bağlılığa dikkat etmektedir. Elbette birkaç istisnası olsa bile, hem işe iade davası yolu hukukî mücadele yolu olduğu gibi, iş güvencesi sistemi dışında kalan 29 ve daha az işçinin çalıştığı işyerlerinde de bu tür haksız fesihlerin kötüniyet tazminatı ile tecziyesi de yargı yoluyla mümkün olacaktır. Bütün bunlara rağmen bu düzenlemenin anayasal eşitlik anlamında sorgulanması mümkündür. Nitekim 4857 sayılı İş Kanunu'nun 5. maddesi de bu hususta önemli olan “eşit davranma borcu”nu düzenlemektedir. Ancak gençlerimizin işsizliğinin mutlaka önlenmesinde ve toplumsal dengemiz için bu sürecin işlerliğinin devamında büyük yararlar var.
Annemin emekliliği ne zaman?
Ayşenur YILMAZ: Vatandaşlarımızın sorunları ile ilgilendiğiniz için öncelikle teşekkür ederim. Benim sorum annemle ilgili. Annem 04.08.1960 doğumlu. Bağ-kura giriş tarihi 23.02.1987 ve toplam Bağ-kur hizmet süresi 4 yıl 11 ay ve 27 gün yani 1817 gün. Daha sonra SSK'lı olarak 1814 gün çalıştı. Uzun süre ara verdi. Şimdi isteğe bağlı olarak bugün itibariyle 510 gün ödedik. Gün sayısı olarak bu üç hizmet süresini topladığımızda 4141 yapıyor. Ancak hizmetlerin birleştirilmesi için bir girişimde bulunmadık. Son kurumumuz SSK idi. Babam öğretmen olduğu için isteğe bağlı SSK ödemelerimizde sağlık primlerini ödemedik. Bu bilgilere göre annem emeklilik hakkını ne zaman kazanabilir?
C: Okuyucumun annesi, 20 yıllık sigortalılık süresini, 43 yaşını ve en az 5150 günü tamamlayarak emekli olabilecektir. Prim ödeme gün sayısı hariç diğer şartları yerine getirmiştir. En az 859 gün daha prim ödenerek SGK'den yaşlılık aylığı istenebilecektir.
Annemin SSK'dan yaştan emekliliği nasıl olacak?
Yalçın KILIÇ: Merhaba, ben, Sakarya Üniversitesi Maliye 3. sınıf öğrencisiyim. Annemin SSK'dan yaştan emekliliği için gerekli koşulları tamamlayıp tamamlamadığını danışacaktım. Annem, 06.06.1956 doğumlu, 1990 yılında girişi yapıldı. Toplam 3821 günü var. Yani 51 yaşında, 18 yıldır SSK'da kaydı var, 3821 ödenmiş günü var. Acaba SSK'ya başvurursak emeklilik gerçekleşir mi? Hocamızın notlarına göre 3600 ödenmiş gün, 50 yaş (kadın için), 15 yıl sigortalılık gerekiyordu..
C: Okuyucumun annesi, 15 yıllık sigortalılık süresini ve en az 3600 günü tamamlamıştır. 50 yaşını ise 06.06.2006 tarihinde doldurmuştur. Buna göre 54 yaşında kısmî yaşlılık aylığını SGK'den talep edebilecektir.
