BEYAZPERDE VE ÖTESİ / Huysuz bir adam, 35 mm bir kurgu masası ve 13 filmlik bir efsane...

Ali Murat Güven
00:009/08/2009, Pazar
G: 9/08/2009, Pazar
Yeni Şafak
BEYAZPERDE VE ÖTESİ / Huysuz bir adam, 35 mm bir k
BEYAZPERDE VE ÖTESİ / Huysuz bir adam, 35 mm bir k


Yukarıdaki fotoğraf, 1986 yılının sonbaharında, Güneydoğu İngiltere'deki Hertfordshire kentinin Harpenden kasabasında çekildi. Burası, 1980'lerin başlarında ülkesi ABD'yi terk edip ailesiyle birlikte Britanya adasına göç eden efsanevî yönetmen Stanley Kubrick'in uzun yıllar boyunca yaşadığı çiftlik evi ve o evdeki çalışma odası…


Kubrick, kendisinden özel bir mülâkat kopartabilmek için aylarca kapısını aşındıran Alman dergisi “Sinema”nın editörü Marla Harlan'a “Evimde benimle yalnızca tek bir kare fotoğraf çekebilirsin” demişti, “O da bu sohbetin ruhunu yansıtacak en iyi kare olmalı… Yoksa, bilesin ki sana dişe kovuğa gelir hiç bir şey anlatmam!”


Meslek hayatına dünyaca ünlü “Look” dergisinin fotoğrafçısı olarak başlayan Kubrick'e çerçeve beğendirebilmek çok zordu; ancak Marla Harlan da Harpenden'deki görüşmeye dergideki en iyi fotoğrafçısıyla birlikte gelmişti. Karizmatik sinemacı, konuklarını çalışma odasına aldıktan hemen sonra onlara beklenen soruyu sordu: “E, mülâkat için nasıl bir fotoğraf tasarladınız bakalım?”


Foto muhabiri odayı alıcı gözüyle inceledikten sonra “Uzak bir kare en iyisi gibi Üstad” dedi, “Okurlarımıza her şeyi bir defada gösterecek, bütün hikâyeyi tek vuruşta anlatacak genel bir açıdan alacağım sizi... Odanın iç düzeni bütünüyle kadraja girecek. Tıpkı sizin de çok sevdiğiniz ve filmlerinizde sık sık yaptığınız gibi!”



Kubrick, aldığı cevap üzerine “Doğru bir tercih” dedi ve Marla'ya yönetmenlik kariyeri boyunca medya mensuplarına vermiş olduğu üç büyük mülâkattan birini armağan etti; aynı zamanda da 70 yıllık hayatındaki sonuncu mülâkatıydı bu… Gazetecilerle görüşmekten ölesiye nefret ediyordu, çünkü daha yıllar öncesinde “Benim filmlerim, insanlara anlatmak istediğim şeyleri zaten fazlasıyla anlatıyor, beni ille de yakından tanımak istiyorsanız onları dikkatle izleyin” demişti. Ancak, konuk gazeteci, Kubrick'in kayınbiraderi Jan Harlan'ın kardeşi olduğu için, çok zor açılan bu kapıyı da “yakın akraba kontenjanı”ndan ve bir defalığına aralamayı başaracaktı.


Marla'nın soruları ve aldığı cevaplar, (mülâkatı süsleyen tek kare olarak) yukarıdaki fotoğrafla birlikte, 1987 yılında “Sinema” dergisinde yayımlandı. (Ki sinema okulu öğrencileri için eşsiz bir ders mahiyetindeki o görüşmeyi, önümüzdeki haftalarda, Almanca orijinalinden yapılan özenli bir çeviriyle Yeni Şafak internet sitesinde de yayımlayacağız.)


Sözün sonunda, meraklıları için küçük bir bilgi notu ekleyelim… Fotoğrafın sağ tarafındaki ekranlı geniş masa, 35 mm bir film kurgu seti ve yerdeki teneke kutularda da Kubrick'in sondan bir önceki filmi “Full Metal Jacket”in ham çekimleri duruyor. Adı sinema tarihinde “mükemmeliyetçi” sıfatıyla özdeşleşmiş olan büyük sinemacı, filmlerinin pek çok aşaması gibi kurgusunu da başkalarının eline bırakmaz ve -en azından ön kurgularını- o masaya oturup bizzat kendisi yapardı.


1953'den 1999'a kadar topu topu 13 uzun metrajlı film çekerek beyazperde tarihinin en başarılı, en karizmatik ve aynı zamanda en gizemli figürlerinden birine dönüşmek hiç de kolay bir iş değil. Öyle ki onun 36 yılda çektiği kadarını yalnızca 3-5 yılda filmografisine ekleyen, ancak Yedinci Sanat'ın tarihçesine küçücük bir çentik bile atamayan yönetmenlerle dolu aynı dönem…

İşte, 23 yıl öncesinden günümüze uzanan bu önemli gazetecilik hatırası, Kubrick'in yalnızca “ne kadar huysuz bir adam olduğunu” göstermekle kalmıyor; aynı zamanda, usta bir sinemacının sahip olması gereken karizmanın -o kişinin çektiği filmleri kat be kat aşan- “topyekün bir hayat duruşu”yla oluştuğunu da pek güzel anlatıyor bizlere…


* * *

Stanley Kubrick'in yönettiği filmlerin tam listesi:

-
Uçan Rahip (Flying Padre)
/ 1951 / Kısa Metrajlı Belgesel (9 Dakika-SB)

-
Dövüş Günü (Day of the Fight)
/ 1951 / Kısa Metrajlı Belgesel (16 Dakika-SB)

-
Gemiciler (The Seafarers)
/ 1953 / Kısa Metrajlı Belgesel (30 dakika-Renkli)

-
Korku ve Tutku (Fear and Desire)
/ 1953 / Savaş Draması / 72 dakika-SB

-
Katilin Öpücüğü (Killer's Kiss)
/ 1955 / Suç Draması-Kara Film / 67 Dakika-SB

-
Katlediş (The Killing)
/ 1956 / Suç Draması-Kara Film / 85 Dakika-SB

-
Zaferin Yolları (Paths of the Glory)
/ 1957 / Savaş Draması / 87 Dakika-SB

-
Spartacus (Spartacus)
/ 1960 / Tarihsel Drama / (1991 yılında restore edilen kesintisiz ve en uzun versiyonu) 191 Dakika-Renkli

Kubrick bu filmi, çekimler başladıktan bir kaç gün sonra “başarısız” kabul edilerek setten kovulan Anthony Mann'dan devralarak yönetmiştir.


-
Lolita (Lolita)
/ 1962 / Psikolojik Drama / 152 Dakika-SB

-
Dr. Garipaşk: (ya da) Üzülmeyi Bırakıp Bombayı Sevmeyi Nasıl Öğrendim (Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb)
/ 1964 / Savaş Komedisi / 93 dakika-SB

-
2001: Bir Uzay Destanı (2001: A Space Odyssey)
/ 1968 / Bilim-Kurgu / (Kesintisiz ve en uzun versiyonu) 160 Dakika-Renkli

-
Otomatik Portakal (A Clockwork Orange)
/ 1971 / Bilim-Kurgu / 136 Dakika-Renkli

-
Barry Lyndon (Barry Lyndon)
/ 1975 / Tarihsel Drama / 184 Dakika-Renkli

-
Parıltı (The Shining)
/ 1980 / Korku-Gerilim / (Kesintisiz ve en uzun versiyonu) 146 Dakika-Renkli

-
Zırh Delici Mermi (Full Metal Jacket)
/ 1987 / Savaş Draması / 116 Dakika-Renkli

-
Gözleri Ardına Kadar Kapalı
(Eyes Wide Shut) / 1999 / Psikolojik Drama / 159 Dakika-Renkli