Otuz yıl önce başta İsrail olmak üzere ABD ve Avrupa'dan getirilen tatlı su balıkları yaygınlaşınca, Türkiye'deki göllere has balıkları yok etmeye başladı. Kavinle ve Gökçe balıklarının nesli kurudu. Şimdi ise Çıldır gölündeki Sarıbalık türü tehlike altında.
Balık türlerinin çoğaltılması için Türkiye'deki göllere bırakılan “İsrail Sazanı” birkaç yıl içinde Türkiye'deki en değerli balık türlerini yok etti. Bilim insanlarına göre bu balık türleri, çevre etkileriyle birlikte önümüzdeki 30 yılda göllerdeki balık popülasyonunun yarısını yok edebilir. Türkiye'deki göller üzerine en kapsamlı bilimsel çalışmayı gerçekleştiren Süleyman Demirel Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fahrettin Küçük “20 balık türü daha yok olmak üzere” uyarısında bulunurken, 30 yıldır Türkiye gölleri üzerine araştırmalar yapan Yrd. Doç. Erol Kesici, yanlış üretim teknikleri ve çevre faktörleri ilk 10 yılda, aralarında Avlan, Karagöl, Akşehir, Eber, Tuz gölü, Beyşehir göllerinin de bulunduğu çok sayıda göl haritadan silecek” dedi.
Süleyman Demirel Üniversitesi (S.D.Ü) Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fahrettin Küçük'e göre 1970'lerden itibaren Türkiye'deki balık çeşitliliğini arttırmak için devlet kontrolünde yurtdışından getirilerek göllerimize bırakılan balıklar şimdilerde Türkiye göllerine has balıkların soyunu tüketiyor. Latince isimlerinden Türkçeleştirilen ve aralarında “İsrail Sazanı” olarak da bilinen Gümüş (Açık denizlerden) Gümüşi Havuz (Avrupa) Güneş (ABD) ve Tatlısu Balıkları (Avrupa), Türkiye'deki balık yapısını bozarak yerli türlerin sayısını azalttı. Küçük 78 tür yerli balığın bölgeye has balıklar olduğunu söyleyerek, “Bu balıklardan Eğirdir'de yaşayan Kavinle Balığı ve Beyşehir'deki Gökçe Balığı tamamen yok oldu. Akgöl'de ise balık kalmadı. Hali hazırda 20 tür de yok olma tehdidiyle karşı karşıya” dedi.
İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuran Ünsal, devletin 30 yıl önce yürüttüğü yanlış politika sonucu söz konusu yabancı balıkların, bugünkü nesillerinin genişlediğini ve tüm Türkiye'ye yayıldığını belirterek, "Her türlü ortamda yaşayan ve besin seçmeyen bu balıklar gittikleri göllerde de yerli türler ve yumurtalarıyla beslenince balık türleri yok olma tehdidi ile karşılaştı” dedi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Prof. Dr. Ruşen Ustaoğlu ise balıklardaki popülasyon azalmasının bilinçsiz, kaçak ve yanlış balıkçılık yöntemleriyle arttığını savunuyor.
Süleyman Demirel Üniversitesin Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Erol Kesici ise yanlış ve kaçak avlanma ve göl kaynaklarının engellenmesine bağlı olarak Türkiye'de çok sayıda gölün kuruduğunu ya da kurumak üzere olduğunu belirterek, “Bu bir zincir. Önce kirlenir, balıklar yok olur. Üzerine bir de yamyam balıklar getirildi mi bu hızlanır. Göle giden sular barajlarla engellenir, su kaynağı göle gitmez. Göl bataklık olur sonra da çöl” dedi.
Balıkesir'in Bandırma İlçesi'nde, Kuşcenneti Gölü'ne 10 yıl önce devlet tarafından bırakılan ve gölün en büyük balık popülasyonu haline gelen 'İsrail Sazanları', bölge halkının en büyük geçim kaynağı haline geldi. Hızla çoğaldığı için balık nesillerini tehdit eden İsrail Sazanı günde 20 ton gibi yüksek bir rakamla balıkçıların yeni geçim kaynağı haline geldi.
Balık türleri arasında hızlı üreyen ve diğer balık türleriyle beslenen “İsrail Sazanı” Türkiye'ye ilk defa Trakya'daki göllere bırakılmıştı. Zamanla ülke geneline bilinçli ya da bilinçsiz yayılan balık türü, Türkiye göllerine has balık türlerinin popülasyonunu da azalttı. Çevresel faktörler ve yanlış avlanma da göllerin kurumasına neden oldu.
Kars İlçe Tarım Müdürlüğü verilerine göre Kars Çıldır Gölü'nde balık sayısında yüzde 50 oranında düşüş gerçekleşti. Her geçen yıl azalan balık sayısında en çok da Çıldır Gölü'ne has “Sarıbalık” zarar gördü. Çıldırlı balıkçılar azalmanın kaynağıyla ilgili İsrail Sazanı olarak bilinen balık türüne işaret ederken, İlçe Tarım Müdürlüğü yetkilileri ise balık sayısındaki azalmanın kaçak ve bilinçsiz avlanmadan kaynaklandığını dile getiriyor.
Manisa Marmara Gölü: İsrail Sazanı patlaması yaşandı, diğer türler azaldı.
Bursa İznik Gölü: İsrail Sazanı gölde yaşayan Yayın, Aynalı ve Pullu sazanlarının sayısını azalttı.
Bursa Ulubat Gölü: Göle has Turna balıkları, hızlı üreyen İsrail Sazanı karşısında yenik düşüyor.
İstanbul Büyükçekmece Gölü: Yerli sazan sayısında ciddi azalmalar balık türünü tehdit ediyor.
Balıkesir -Kuş Gölü: 10 yıl önce bırakılan İsrail Sazanı en fazla popülasyona sahip balık oldu. Günde 20 ton İsrail Sazanı tutuluyor.
Eskişehir Porsuk Çayı: Balık tutanların ağına her defasında İsrail Sazanı takılıyor.
Kocaeli Yuvacık Barajı: Barajda tutulan Havuz Sazanı, İsrail Sazanı'nın soykırımına uğradı.
Adapazarı Sapanca Gölü: İsrail Sazanı nedeniyle, Tatlı Su Levreği, Kadife Balığı, Kaya Uskumrusu bulmak çok zor.
Kars Çıldır Gölü: Göle has Sarıbalık yerine İsrail Sazanı balıkçıların oltasına takılıyor.
Tuz Gölü: Çevresel etkilerle kurudu. Gölün en derin yeri 2 metreye kadar düştü.
Akgöl: Gölge balık kalmadı
Eğirdir Gölü: Göle has Kavinle balığı İsrail Sazanı nedeniyle tamamen yok oldu.
Konya Akşehir Gölü: Kurumaya bağlı sadece sazan balığı bulunuyor.
Konya Beyşehir Gölü: Göle has Gökçe balığı İsrail Sazanı nedeniyle tamamen yok oldu.
Afyonkarahisar Eber Gölü: Kurumaya bağlı göldeki balık zenginliği yok denecek kadar azaldı
