Her kıpırdanış bir 'imkânsız'ı gösterir

Türk hikâyeciliğinin en önemli isimlerinden Rasim Özdenören, uzun bir aradan sonra yeni kitabı İmkânsız Öyküler ile çıktı okuyucunu karşısına. Usta yazar kısa öyküler, kaleme aldığı kitabında, her kelimenin hakkını verirken, öykülerini de başka bir boyuta taşıyor. “Bir canlının yaşadığı her an bir mucize değerindedir. Ve imkânsız olan bir durumun tecellisidir” diyen Özdenören, İmkânsız Öyküler'de hayatın içinde olup da gerçekte imkânsız olan durumları vurgulamaya çalıştığını dile getiriyor.

Bilmiyorum uzun mu? Aslında bu son kitabın içinde 80 parça metin olduğu düşünülürse süre uzun da sayılmayabilir. Bu öykülerden birkaç tanesi 1987 yılında yazılmıştır. Aradaki yıllarda yazılan başka öyküler de var. Yoğunluklu olarak da son birkaç yılın ürünleri. Basım belki geç, ama bizim uğraşımız açısından sürecin kesintisiz devam ettiği görülür sanıyorum.

Bu anlatı imkânsızlığı değil. Metin kendi içinde dilsel olarak meramını ifade ediyor sanırım. Fakat anlatılan halden kaynaklanan bir imkânsızlık söz konusu. Kimi öykülerde bu imkânsızlık irrasyonel veya sürreel boyutlarda bile görünebilir. Fakat her şeye rağmen o halin gerçekliğinin vurgulanması gerekiyordu. Bana sorarsanız bir canlının yaşadığı her an bir mucize değerindedir. Ve imkânsız olan bir durumun tecellisidir. Bir nefes almak, bir bakış, bir an, bir düşünme pozisyonu, parmağın ufacık bir kıpırdanışı bir imkânsızı göstermiyor mu? Bu kitapta hayatımızın içinde olup da gerçekte imkânsız olan bu durumlar vurgulanmaya çalışıldı.

Bana kalırsa öyküde yer alan kahramanların tamamı bizim gündelik hayatımız içinde yer alan kişiler. O kişiler kendi hayatlarının gündelik doğası içinde yaşıyor. Ama o gündelik hayat dile getirildiğinde bir imkânsızlığı vurguluyor. Burada 80 parça metin olduğunu söyledik. Hemen aklıma gelen Kedicik başlığını taşıyan öyküye bakalım. Bir miyavlama sesinin doğal olmayan nesi var? Ama o ses gecenin karanlığıyla, bir kedi yavrusunun çaresizliğiyle, rüzgârda hışırdayan yaprakların sesiyle ve daha böyle binlerce ayrıntıyla aynı anda oluştuğu zaman, işte tam da o imkânsız olan durum ortaya çıkıyor. Bir anneyle küçük kızının tren yolculuğu gündelik hayatımızda her zaman gördüğümüz olaylardandır. Ama bu iki kişinin bir bayram arifesinde annenin kederden dişlerini sıkarak çocuğuna cevap vermesi, bir süre sonra karşılaşmayı düşündüğü bir gömüt taşının karşısında durmayı beklemesi, tren dumanının savrulması ve daha böyle nice ayrıntılar o doğal tablonun içinden fışkıran bir imkânsız hüznü resmediyor. Ben burada tabiî bu öykülerin tahlilini yapmak istemiyorum, yapmıyorum. Ama gündelik hayatımızın içinde duran imkânsızı işaret etmek istiyorum.

Burada sanırım benim niyetimden ziyade gerçekleşmiş olan metne bakmak lazım. Ben, burada özel bir dile, özel bir anlatıma ulaşmak istedim. Kimi eleştirmeciler, dilimin sade olduğunu söylediklerinde gerçekten şaşıyorum. Çünkü benim kendime bile bu dil fazla sade görünmüyor. Tersine, girift, yer yer anlaşılması zor bir ifade tarzına başvurulduğunu düşünüyorum. Çünkü metnin içeriği böyle gerektiriyor. Yalın veya sade olma kaygısından hareket etmiyorum, bu kurguyu en iyi nasıl anlatabilirim, düşüncesinden yola çıkıyorum.

İsterseniz yeni bir tarz da diyebilirsiniz. Bu, eleştirmecinin, edebiyat tarihçisinin karar vereceği bir olay. Biz elimizden geldiği kadar geçmişte yaptıklarımızı tekrarlamamaya çalışıyoruz.

Kısa olmaları açısından yeni değil.

Bu uzunlukta olan bazı öykülerimiz Hastalar ve Işıklar kitabımızda da yer aldı. Gene bizim başlangıçta yazdığımız öykülerin arasında buna benzer uzunlukta çok kısa metinlerimiz de vardı. Fakat onlar yayınlanmadı. Ben elimden gelse daha da kısalaştırmak istiyorum metinleri.

Zora talip olmak lazım. Kısa yazmak her zaman zordur. Kısa yazmak belagat gerektirir.