ABD dolarının sekiz yılda yüzde 25 oranında değer kaybetmesi, uzmanlara, para biriminin rezerv tercihi olmaya devam edip etmeyeceğini ve devam edilmemesi halinde yeni rezervlerin ne olması gerektiğini düşündürüyor
Wall Street Journal'da yayımlanan bir haber analizde, son yıllarda artan dolar karşıtı söylemlerin para biriminin dünyadaki merkez bankalarının rezerv tercihi olarak kullanılmasını tehlikeye atabileceği belirtildi. Dünya Ekonomik Forumu toplantılarında konuşan Columbia Üniversitesi öğretim üyesi Profesör Joseph Stiglitz, dolar temelli dünya ekonomisinin değişmesi gerektiğine dikkat çekti. Nobel Ödüllü ekonomist aynı zamanda, “Dünyanın yeni bir rezerv sistemine ihtiyacı var” dedi.
Ünlü yatırımcı George Soros'un 2008'de doların rezerv kuru tercihi olmasının tehlikede olduğuna dikkat çekmesinin ardından, geçtiğimiz yıl Rusya Başbakanı Vladimir Putin'in dünyanın dolara bağımlılığının küresel ekonomi için büyük bir tehlike oluşturduğu söylemişti. Dolar son günlerde avro karşısında ABD ekonomisinden gelen verilerle yükselmiş olsa da şu anda Şubat 2002'de gördüğü zirve seviyesine göre yüzde 25 oranında değer kaybetmiş durumda. ABD hükümeti, ekonomiyi canlandırmak için piyasaya trilyonlarca dolar aktardı ancak bu kez de yatırımcıları yüksek enflasyon korkusu sardı. Bu durum, özellikle elinde yüklü miktarda dolar cinsi ABD Hazine tahvili bulunduran gelişmekte olan ülkeler açısından endişe yaratıyor.
Haber analizde görüşlerine yer verilen California Üniversitesi öğretim üyesi Profesör Benjamin Cohen, doların kaderinin gelişmekte olan ülkelerin ekonomik performansına bağlı olarak çizildiğine dikkat çekti. Profesör, “Dünya ekonomisinin ekseninin Çin, Hindistan ve diğer gelişmekte olan ülkelere kaymasıyla birlikte, yatırımcıların dolardan uzaklaştıklarını görebiliriz” diye konuştu. Bununla birlikte fakir ülkelerin borç yükünden kurtulmaları için kampanyalar düzenleyen Ann Pettifor, “Dolar tercihinden vazgeçilmesi gerekiyor. Doların rezerv olması, büyük ekonomilerin devlet tahvillerini elinde tutan fakir ülkeler için sorun yaratıyor” dedi.
Dünyanın önde gelen petrol üreticilerinden İran, petrol ihracatında 2007'den beri para birimi olarak dolar kullanmayacağını duyurmuştu. İran Petrol Bakanı Gulamhüseyin Nozeri, petrol satışını dolar üzerinden yapmayı tamamen durduklarını söyleyerek, "Değer kaybı ve petrol ihracatçılarının uğradığı zarar göz önüne alınınca dolar güvenilmez bir para birimi oldu" yorumlarını yapmıştı. Daha sonraki adımlarda yabancı bankalardaki dolar varlıklarını da azaltan İran, ayrıca üyesi olduğu Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü OPEC'in de dolar yerine avro gibi başka para birimlerini kullanması çağrısında bulunmuştu. Bu gelişmelerin ardından İran, geçen yıl bu uygulama ile ülkeye 3,5 milyar avro kazandırdığını belirterek, 2007'de alınan karardan beri petrol satışlarında yüzde 85 oranında dolar dışındaki para birimlerini kullandıklarını belirtmişlerdi. İran Merkez Bankası Başkanı Mahmud Behmeni, döviz sepetinde ABD dolarına hiç yer verilmemesi için çalışmaların sürdüğünü ifade ederek, Türkiye de dahil olmak üzere bölge ülkeleriyle dış ticarette ilk aşamada milli paraların kullanılmasını sonra da ortak paraya geçilmesini savunuyor.
Geçtiğimiz aylarda Güney Kore, 245 milyar dolarlık rezervini dolar dışındaki para birimleriyle çeşitlendireceğini açıkladı. Bununla birlikte Çin ve Hindistan da merkez bankalarındaki dolar rezervini altınla değiştirebileceklerini açıkladı. Diğer yandan Uluslararası Para Fonu'ndan (IMF) gelen son veriler de doların çekiciliğini kaybettiği savını destekliyor. IMF rakamları, dünya genelindeki dolar cinsinden döviz rezervinin 2002'de yüzde 71,6 oranındayken, 2009'un üçüncü çeyreğinde yüzde 61,6'ya gerilediğini gösterdi.
