Türkiye'de atık maddelerin işlenmesiyle elde edilen ve ağırlıklı olarak semt pazarı esnafı, mahalle aralarındaki manavlar ile bakkallarda siyah renkli naylon poşetlerin kullanımının sürdüğü bildirildi.
Türkiye Çevre Platformu Doğu Akdeniz Bölgesi Temsilcisi Oktay Demirkan, yaptığı açıklamada, ABD'deki çeşitli çevreci kuruluşlar tarafından yapılan araştırmalarına göre, dünyada plastik torba kullanımının yılda 500 milyon ile bir trilyon arasında değiştiğini söyledi.
Kullanıldıktan sonra atılan bu poşetlerin birçok ülkede tekrar toplanarak hijyenik olmayan koşullarda işlenip yeniden aynı amaçla işlendiğini belirten Demirkan, bu uygulamanın kalitesiz ürün ortaya çıkması yanında insan sağlığına yönelik de büyük risk oluşturduğunu ifade etti.
Araştırmalara göre yapılan hesaplamalardan Türkiye'de her 5 kişiden birinin yaşamı süresince bez torbayı tercih etmesi halinde 31 milyar 46 milyonun üzerinde plastik torbanın kullanımdan kalkmış olacağını belirten Demirkan, şöyle konuştu:
“Bangladeş, plastik torba kullanımını yasakladı. İrlanda, Avrupa'da bir ilk olarak, 2002'de plastik torbaları vergilendirdi. Bunun sonucunda bugüne kadar plastik torba kullanımında yüzde 90 azalma kaydedildi. Çin, kullanımını paralı hale dönüştürdü. 27 Mart 2007 tarihinde San Francisco Amerika'da plastik torba kullanımını ilk yasaklayan şehir oldu. Dolayısıyla plastik torba kullanımındaki düşüş, bir ülkenin dışa bağımlılığında da azalma demektir.”
Demirkan, Türkiye'de bazı kentlerde belediyelerin siyah poşet konusunda yasak getirmesine karşın, daha çok semt pazarları, mahalle aralarındaki bakkal ve manavlarda kullanımının sürdüğünü söyledi. Yetkililerin, “uzak durun, kullanmayın” açıklamalarına karşın, uygulamanın önlenemediğine dikkati çeken Demirkan, plastik atıklardan hijyenik olmayan ortamlarda elde edilen poşetlerin vatandaşın satın aldığı ürünlerin taşınmasında kullanılmasına son verilmesinin sağlanmasını istedi.
Demirkan, atık maddelerin dönüştürülmesi sırasında şeffaflaştırma işlemi mümkün olmadığı için koyu tonlarda renklendirme yapıldığını söyledi. İçinde mikroorganizma barındıran bu poşetlerin, şeffaf olanlara göre daha ucuz olduğu için esnaf tarafından tercih ettiğini belirten Demirkan, “Hangi renkte olursa olsun kimyasal ve mikroorganizmalarla insan sağlığı açısından ciddi bir tehdit oluşturan naylon poşet yerine bez torba veya file kullanılmalı. Naylon poşetin pembesi, moru, turuncusu da sağlıklı diyemeyiz, ama siyah olanlardan özellikle uzak durmak gerekiyor” dedi.
Demirkan, Türk gıda kodeksine göre, gıda maddelerinin atık plastik maddelerin hijyenik olmadan dönüştürülmesiyle elde edilen bu poşetlerin içinde taşınması ve muhafaza edilmesinin yasak olduğunu vurguladı. Buna karşılık Türkiye'de yılda 260 bin ton civarında siyah poşet tüketildiğini belirten Demirkan, şöyle devam etti:
“Kendi elimizle sağlığımızdan olmak istemiyorsak, eski alışkanlıklarımıza dönmeliyiz. Geçmişte yaptığımız gibi manavdan meyve alırken file veya bez torba kullanmak daha doğru. Çevrenin korunması için kağıt torba kullanımının uygun olmadığını düşünüyoruz. Bu tür maddelerin kullanılmasının tam anlamıyla son bulması için bu amaçla üretimine son verilmesi, denetimlerin artırılarak bu maddelerin kullanımında ısrar edenlere ağır yaptırımlar getirilmesi gerektiğini düşünüyoruz.”
Çukurova Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezinin yaptığı araştırmaya göre, bazı patojenler içeren siyah poşetlerin doğada çözülmesi bin yıldan fazla zaman alıyor.
Bir yıl içinde sadece ABD'de 12 milyon varil petrol, plastik poşet yapımı için kullanılıyor. Dört kişilik bir ailenin bir yılda kullandığı poşet sayısı ise tam 1460'ı buluyor. Yapılan hesaplamalardan, ortalama olarak her gün bir kişinin bir poşeti kullandığı ve sonra da attığı ortaya çıkıyor.
Isı ve güneş ışınlarının plastik torbalarda kimyasal çözümlemelere neden olduğu, zaman içinde daha küçük, ancak daha zehirli petro-polimerlere bölünmesine yol açtığı, bunun da toprak ve suyu zehirli hale dönüştürdüğü kaydediliyor.
