Çiftçiyi desteklemek için kurulan tarım birliklerinin durumu hala istikrarsızlığını koruyor. Birliklerin bazıları sanayi devleri arasındayken, bazıları ise, borç yükünün altında. Pankobirlik'e bağlı Konya Şeker, bugün Türkiye'nin 36'ncı büyük şirketi. Buna karşın, ihracat rekorları kıran fındığın destekleyici kurumu Fiskobirlik'te sular durulmuyor
Son dönemde gıda fiyatlarında iç talebe bağlı düşüş sürerken, çiftçiyi desteklemek için kurulan birlikler de batmanın eşiğine geldi. Tarım birliklerinin bazıları üreticiye olan borçlarını ödeme uğraşındayken bazıları ise, hala sanayi devleri arasında yükselişini sürdürüyor. Dünyanın en büyük sofralık zeytin üreticisi Marmara Zeytin Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (Marmarabirlik) devler liginde tırmanışını sürdürüyor. Birlik, geçen yıl 144 milyon 572 bin lira ciro ile İSO 500'de 8 basamak birden yükseldi.
Öte yandan, Pankobirlik'e bağlı Konya Şeker de, İSO 500 listesinde yükselişini sürdürenlerden. 22 basamak birden yükselen kurum, bugün Türkiye'nin 36'ncı sanayi devi konumunda. Çiftçiyi desteklemek amacıyla kurulan bu birlikler, borç yükü altında batmanın eşiğinde. Bunların içinde en çok göze çarpanlardan biri de Fiskobirlik. Kurumun toplam borcu 84 milyon lirayı buluyor. Fiskobirlik Yönetim Kurulu Başkanı Lütfi Bayraktar, yükselişteki birliklerin ürünlerinin genelde arz fazlası olmayan ürünler olduğunu söyleyerek, fındığın arz fazlası olan bir sektör olduğunu, bu nedenle düşüşün meydana geldiğini kaydetti.
Darboğazda olan tarım birliklerinden biri de Tariş. Geçtiğimiz günlerde iplik sektörünün içinde bulunduğu kötü durumdan etkilenen Tariş İplik Dokuma üretimini 6 ay süreyle durdurma kararı aldığını bildirdi. Tariş pamuk birliğin bittiğini söyleyen Türkiye Ziraatçiler Derneği Başkanı İbrahim Yetkin, “Bir tek zeytinyağı kaldı diyoruz ama o da tehlikede. Bana göre Tariş diye bir şey kalmadı” yorumunu yaptı.
Isparta'da 4 ayrı yerde 4 ünite gül yağı tesis ile faaliyet gösteren Gülbirlik, Antbirlik, Güneydoğubirlik, Karadenizbirlik ve Kozabirlik faaliyetini sürdürmeye devam ederken, Taskobirklik kapanmanın eşiğine geldi.
Fiskobirlik Yönetim Kurulu Başkanı Lütfi Bayraktar, TMO'ya ve üreticiye yaklaşık 84 milyon liralık borçlarının devam ettiğini söyleyerek, şu anda kendi imkanlarıyla hiçbir şekilde söz konusu borçların ödenemeyeceğini belirtti. Konuyla ilgili Başbakan'la bir görüşme yaptıklarını bildiren Bayraktar, “Bizim Trabzon'da arazimiz var. İçinde 15 bin metrekare kapalı alanı olan kıymetli bir arazi bu. Biz istiyoruz ki, hükümet bunu alsın, bize ya para versin ya da fındık. Biz fındığı satıp borçlarımızı ödeyelim. Talebimizi Sayın Başbakan'a ilettik. Birliğimiz adına Başbakan'dan olumlu sonuç aldığımızı düşünüyoruz” dedi.
Türkiye Ziraatçiler Derneği Başkanı İbrahim Yetkin, tarım birliklerinin bazılarının yükselişte bazılarının ise düşüşte olmasının en büyük nedenlerinden birinin yönetimlerindeki eksiklikten kaynaklandığını belirtti. Tarım satış birliklerinin şu anki durumunun birçok nedene bağlı olduğunu belirten Yetkin, “Kooperatifler hazine kaynaklı kredi kullanıyorlardı. Bu kredilerin faiz oranları yüksek. Tarım satış kooperatiflerinin içinde en başırılı olanın Marmarabirlik olduğunu söyleyen Yetkin, bu başarının arkasında birliğin diğerlerine göre gelir-gider dengesini iyi ayarlaması olduğunu belirtti. Kooperatif bazında ise ele alındığında, en başarılı yapılandırmanın Pankobirlik'te olduğunu dile getiren Yetkin, Pankobirlik'in gerçek anlamda bir model olduğunu belirtti.
Türkiye'de faaliyet gösteren 17 tarım satış kooperatifi, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu (IMF) ile yapılan protokolle 2000 yılında, 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkındaki Kanun'la özerkleştirildi. Daha sonra, Mayıs 2001 dönemi öncesine ait borçları da silindi. Fiyat İstikrar Fonu'ndan aldığı kredileri ödemeyen birliklerin borcu ise, Bakanlar Kurulu kararıyla 2008'e kadar erteleniyordu. Şu anda birlikler hazine kredilerinden faydalanamıyor.
