Elektrikteki 'otomatik fiyatlandırma sistemi' zam yönlü çalışıyor. Enerji maliyetindeki azalışlar vatandaşa indirim olarak değil, firmalara kar olarak yazılacak. EPDK'nın ise eli kolu bağlı durumda.
Elektrikte yapılan yaklaşık 6 milyar dolarlık özelleştirmenin ardından tüketicilerin bundan sonraki süreçte 'elektriği zamlı mı zamsız mı alacağı' tartışmaları sürerken, otomatik ayarlamaya alınan fiyatlandırmanın indirimlere değil, zamlara ayarlı olduğuna ilişkin eleştiriler gündemde.
Enerji Bakanı Taner Yıldız, önceki gün Toptan elektrik fiyatlarındaki indirimin şu an için vatandaşa yansıyacak şekilde görünmediğini belirtirken, " TEDAŞ, EÜAŞ'ta biriken karlardan bir kısmını kamu içerisinde düzenleyebilmek açısından, nihai tüketiciye gelecek olası zamları tolere etmek, dengelemek açısından TEDAŞ'ta indirime gidildi. Bu, nihai tüketiciye yansıyacak zammı tolere etmek içindir." demiş ve "Şu anda vatandaşımıza yansıyacak bir indirim görünmüyor." yorumunu yapmıştı.TETAŞ, elektrik satış fiyatlarında yüzde 20.35 indirim yapma kararı alırken, 1 Ekim-31 Aralık arası geçerli olacak yeni fiyatların abonelere ne kadar yansıyacağına EPDK'nın karar vereceğini ifade etmişti.Kurum bu indirimi barajlardaki üretim ağırlığı ve iyileşmeye bağlamıştı.
Bakan Yıldız'ın açıklamasını değerlendiren uzmanlar, “Bakan böyle söylerse, Kurul farklı bir karar verebilir mi? Normalde yüzde 5-7 indirim olması lazımdı. Ama bu açıklama üzerine Kurul nihai tüketiciye yansıyacak indirimi veremeyecektir” dedi. Piyasayı düzenleme görevini üstlenen kurumun etkisiz kalması ise ayrı bir tartışma konusu oldu. Geçtiğimiz ay elektrik fiyatlarında fiyat indiriminde geri adım atan EPDK'nın fiyat ayarlamasındaki çaresizliği tüketicilerin de tepkilerine neden oldu.
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Başkanı Cengiz Göltaş, elektrik fiyatlarında yapılan otomatik zamlar kadar, gerçekleşen maliyet kaynaklı indirimlerin tüketicilere yansıtılmadığını belirtti. “İndirimler değil zamlar otomatiğe bağlanmış durumda” diyen Göltaş, 2008'den beri büyük zamlar yapıldığını ve piyasa mekanizmasının tam olarak işlemediğini kaydetti. Elektrik borsasında fiyatlandırmalar ve karlar ortaya çıkıyorsa.Karaborsa mantığı işlememeli” diyen Göltaş, “Doğal tekel oluştu. Özelleştirme sürecinde ihaleleri alan firmaların kar güdüsüyle hareket ediliyor.Burada kazanan vatandaş değil özel şirketler olacaktır, karları katlanacaktır” yorumunu yaptı.
Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Genel Sekreteri Halil Çamalan, özelleştirme süreci ile tüketicinin daha ucuza elektrik almasının gerekliliğine vurgu yaptı. Vadandaşlara otomatik fiyatlandırma sayesinde, yapılan indirimlerin en az zamlar kadar yansıtılması gerektiğine dikkat çeken Çamalan, “Faturaya yansıyan önemli” dedi. Tüketici Bilincini Geliştirme Derneği (TÜBİDER) Başkanı Fuat Engin ise elektrik fiyatlarındaki indirimlerin tüketiciler lehine düzenlenmesini istedi. Engin, “Fiyatın son 3 ay içerisinde yapılan indirimin tüketiciye yansıtılmamasının ardındaki gerçekler dağıtım şirketlerine kaynak yaratma, fahiş oranda kar sağlama girişimidir” dedi.
Uzmanlar, “Elektrik fiyatları -tüketiciye yansıtılmazsa da- yapılacak zam, TEDAŞ'ın dağıtım kurumlarını alan yeni firmaların hanelerine yazılacak. Ceplerine giren bu farklarla da aldıkları dağıtım bölgelerine yapacakları yatırımların maliyetlerine katkı şeklinde yansıyacak" dedi.
