14 yaşında kanun çalmaya başladı. Besteleriyle sadece Türkleri değil Yunanlıları da kendine hayran bıraktı. Sol eliyle besteler yapan ve 'günümüzün en iyi icracısı' olarak kabul edilen Göksel Baktagir;
Müzik hayatım ev ortamında başladı. Rahmetli babam Türk Müziği'nin bir çok enstürmanını icra eden biriydi. Bende babamın bize sağladığı müzik ortamından nasiplenmiş oldum.
Ailemizin mesleği ayakkabı imalatı ve tamiri üzerine. Ama babam da çocukluktan başlayan bir müzik merakı varmış. Müzik hep daha ön planda olmuş ve kendini aşmak adına bir çok enstrüman çalmış. Onun müzik aşkı bana geçti.
Madolin. Bir ara bağlama'ya heves ettim. Dört yıl kadar bağlama ve kısa bir süre de ud çaldım. Ama babam hep kanun icracısı olmamı istiyordu.
Kısa bir dönem hastalanmıştım. Babam da bunu fırsat bilip, benim Bağlamamı bir yakınımıza hediye etmişti. Bunu kanun çalmamı istediği için yapmıştı. Müzikte şifayı kaptığınız zaman artık iflah olmazsınız. Ruhuma işlemişti bir kere… Ortada bağlama da yoktu. Bende kanuna başlamış oldum.
Ondört.
Otuz yıldır çalıyorum.
Her enstrümanın teknik olarak farklılıkları vardır. Kanun üç buçuk oktavlık ses sahası içerisinde çok zengin bir enstrüman. Üzerinde çok nota var ve hepsi 'açık' ses. Onları Türk müziğine yaklaştırmak için farklı melodiler bulmak gerekir. Ben de ondört yaşımdan şu güne kadar bu enstrümanın sırrını çözmeye çalışıyorum. 'Bu sazın, tınısını, kapalı sesleri nasıl çıkarabilirim?'düşünüyorum. Ciddi anlamda bir aşama katettim.
Var tabii. Yıllardır bu sazın sırlarını çözmeye çalışıyorum. Enstrüman insan ömrü gibidir. Çocukluk, olgunluk ve yaşlılık dönemi icra eden insanla birlikte gelişir. Siz onunla birlikte olgunlaşırsınız.
Tabiki zor. Tamburu Cemil Bey bile bir çok enstürumanı iyi icra etmesine rağmen kanun da zorlanmış.
Teknik olarak bir çok enstrümandan daha kolay olabilir. Ama hedefiniz sanatsal bir şeyler yapmaksa, o zaman çok zor. Ben 'kapalı' sesleri bulabilmek için kendi formüllerimi oluşturdum.
Parmaklarımı süpürge gibi tellerin üzerine kapadım. Zaman içerisinde çok farklı bir teknik oluştu. Müzikte simetrik değil asimetrik bir mızrap tekniği uygulamaya çalışıyorum. Bunları kendi içimde formüle ettim. Başlangıcı belki daha zor ama ona emek harcayan biri için farklı bir kapı.
Şimdi uzun süreler çalışmıyorum. Sabahtan akşama kadar aralıksız çalıştığım zamanlar oldu. Yoğun bir çalışma dönemi mutlaka olur ve olmalı da. Ama iç disiplini oturttuğunuz vakit, standart olarak günde en az dört saat çalışmanız gerekiyor.
Yoo. Aslında gayet neşeli bir çalgıdır.
Ne kadar isterseniz. Enstrümana ne verirseniz onu alırsınız. İsterseniz bu enstrümanı Arp gibi de kullanabilirsiniz. Ben zaman zaman kullanırım da. Aynı zamanda Caz da, Klasik Türk Müziği de yapabilirsiniz. Bir çok müzik türüne cevap verecek teknik donanıma sahip. Ama burada sizin ruh haliniz önem taşıyor. Size çok dramatik gelen bu ses başkasına eğlenceli gelebilir.
Ortak kültür yapısına sahibiz. Bizim makamsal yapımızda olan ve onlarında aşina olduğu ud ve kanun sazına karşı bir ilgi var. Öğrenmek istiyorlar. Eğitmenlik için için her yıl davet alıyorum. Yaz ve kış semineleri olmak üzere bir hafta müzik kampları düzenleniyor. Belirli sayıda öğrenciler günde altı saat hızlandırılmış eğitim alıyorlar. Biz kendi kültürümüzün yansımalarını onlara öğretmeye çalışıyoruz. Onlar her dersi kayda alıyorlar ve bunlar arşivleniyor.
Daha çok kendi makamsal yapımızı kanunla oluşturduğum teknikle öğrettim. Mesela solak olduğum için sol tekniği geliştirdim. Onlar da bu tekniği öğrenmek istiyorlar.
Tabiî ki…
Evet. Çünkü mandal tertibatı sol tarafta bulunuyor. Sağ tarafta 'eşik' dediğimiz bir yer vardır. Eşiğe yakın icra yaptığınızda metalik sesler elde edersiniz, ama sol tarafa yaklaştığınızda daha homojen bir ses ortaya çıkar. Bende sol el ağırlıklı bir teknik uyguladığım için daha dolu sesler çıkıyor.
Şifresi mızrap teknikleri. Yıllar içerisinde keşfettiğim şeyler. Asimetrik bir mızrap tekniği uyguluyorum.
Mezun olduğum okulda bir eser icra edilirken boşta kalan ellerle devam edilirdi. Ben buna daktilo yani bilgisayar icrası diyorum. Siz bilgisayara notayı verirsiniz; bütün notalar doğru çıkar ama orada ruh yoktur. Müzikte vurgular dinamizim oluşturur. Vurguların oluşabilmesi için de mızrapların asimetrik bir vurguya sahip olması gerekiyor. Ben buna 'kalıp dökmek' diyorum. Döktüğüm kalıplar var, oluşturduğum teknikler…
Tabiî ki öğretiyorum…
Tabii, muhakak. O heyecan olmasa zaten olmaz…
Musiki bizleri aşan bir ilim. Melek lisanı olarak adlandırılan potansiyel bir güç. Müzikte yol aldıkça derinleşiyorsunuz. Kanun sanatçısıyım. Gönlümün sesini enstrümana yansıtıyorum. Bu anlamda benim aynam oluyor. Bir insanın kendi kimliğini enstrümanda bulabilmesi için, ayrı bir sürece ihtiyacı var.
Çok başarılı ve yetenekli olabilirsiniz. Bir yıl içerisinde çok iyi sesler çıkarabilirsiniz. Sizi dinleyen de etkilenebilir. Bu yetenektir. Ama aslında siz o değilsinizdir. Kendi kimliğiniz daha oluşmamıştır. Zaman içerisinde orijinal renkleriniz ortaya çıkmaya başlar. Bunun için ciddi emek harcamanız gerekiyor. O zaman müzik ilmine erişiyorsunuz. Zaman içerisinde bir ekol oluşturmuş oluyorsunuz.
Tabi ki. Çocukluktan bu yana kendi iç dünyamda üretmeye meraklıydım. Bestekarlık bir birikim. Gördüğünüz, duyduğunuz her şeyden biraz alıyorsunuz. Doğada var olan ilişkilerden bire bir etkileniyoruz. Bunlar iz bırakıyor ve bir süre sonra notalar halinde ortaya çıkıyor. Yaptığım bazı bestelerde doğanın sesleri var. Mesela; okyanusu anlatacaksam sazımın kendi imkanları içerisinde okyanus sesini çağrıştıran bir takım sesler duyuyorum. Martı sesi duyuyorum.
Yirmi yıldır hizmet verdiğim Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul Türk Müziği Topluluğu çok özel bir topluluktur. Burada 10. yüzyıldan başlayan ecdadımızdan bize miras kalan önemli klasik eserler ağırlıklı icralar yapıyoruz. Zaten böyle bir deryada harmanlanan bir insanım. Ama bugünün anlayışını katıp geçmişten beslenerek farklı bir tarz oluşturmaya çalışıyorum. Bu kesim içinde çok fazla takdir gördüğüm gibi özellikle bazı yaptığım çalışmalarda “Ne gerek vardı böyle bir şeye” gibi sözler de duyuyorum. Böyle insanlar olacaktır. Bu sadece benim için geçerli değil. Rahmetli hocamız Selahattin İşçi ile konuşmamızda bana; “Oğlum sen yoluna devam et. Bana da çok şey söylendi ama bu bir tarzdır kendi hissiyatındır. Bende kendi hissiyatımda devam ettim” demişti.
Tabi ki kendi köklerimizden besleneceğiz. Tanburi Cemil bugün yaşamış olsaydı günümüz anlayışını da mutlaka müziğine katacaktı. Benim de yapmaya çalıştığım şey bu. Sonuçta işlemeye çalıştığımız alanda sorumluluk bilinciyle kendi çizgimizi koruduğumuzda mutlaka bir yere geliyoruz. Ben ne çok koyu klasikçiyim ne de çok koyu modern biriyim.
Batı müziğinde bir eser yorumlanır. Bir iki estrüman için yazılmış eserler vardır. O estrümanların saz solistliğinde eserler icra edilir. Aslında çok iyi yorumlandığı zaman her estrümanın icracısı da bir solist vasfına sahiptir. Bu anlamda tabiki solist vasfıyla hizmet vermeye çalışan bir sanatçıyım. Yani öteki türlü “refakat” dediğiniz bir konumda kalırsınız.
Sadece sağlıklı ve iç huzurlu bol ilhamlı bir ömre talibim.
Herkes kendi alanında bir şeyler yapmaya çalışıyor. Fakat kalıcı olabilmek çok önemli. Kalıcı bir alanda hizmet verme gayretiyle çalışırsanız, o zaman sorumluluk biliniciyle hareket etme zorunluluğunuz var. Sorumluluğunuz kendi iç disiplininizi oluşturur ve bu bilinçle çok daha dikkat etmek zorundasınız. O zaman her sözünüz daha kontrollü ve her icranız daha süzme olmalı. Bu aslında büyük bir yüktür. Bizim de her geçen gün yükümüz artıyor.
Bu her sanatçı için pamuk ipliği gibi bir süreçtir. Alkışı çok almaya başladığınız dönemde kendinizi bulamamışsanız alkış sizi şımartır. “Oldum demeye başlarsanız” ve olmadan bitersiniz. Gerçekten böyledir ve çok tehlikelidir. Siz müzik yapmak için değil müzik olmak için çalışırsanız, orada bilemediğimiz gönül halesi ortaya çıkıyor.
Evet. Bana sunulan en önemli hediye belkide sazımdan da önce yetenekti. Çocukluğumdan bu yana hiçbir gayret sarfetmeden tamamen içimden gelen duygularla bir akış halinde devam etti. Ama bir dönem oldu ki elime sazımı alsam dahi hiçbirşey çıkartamamaya başladım. O zaman dedim ki “Artık çeşme buraya kadar aktı” devamı gelmiyordu çünkü! O kadar kötü bir duyguydu ki…
1997 yılında Okyanustaki Sesler 2 albümünün öncesinde. Tatil dönemine az bir zaman kalmıştı. Ve ben ilk bir hafta normalinden daha fazla uyumuştum. O hafta sonrasında Okyanustaki Sesler 2 'nin neredeyse yüzde doksanını bir haftada besteledim.
Çok önemli. Kanun kendimi en iyi tanımlama aracım. En yalın ve keskin olarak kendimi tanımladığım yer.
Kanun = aşk. Varoluş sebebim. Bu aslında hepimizin aradığı şey.
Hayatımızın içerisinde her zaman var olan sesler dünyası.
Kalp ritmi…
El çok önemli. (gülüşmeler)
Seviyorum onları. (gülüşmeler). Öğrencilerime de bunu yapmalarını söylüyorum. Yıllar önce bir sabah televizyon programına konuk olmuştum. Spiker; “O kadar narin çalıyorsunuz ki siz bir çivi bile çakmıyorsunuzdur” dedi. Bende “Çakmamaya çalışıyorum” dedim. Ama hayat böyle değil. Mesela; çarşı pazara çıkıyorsunuz elinizde poşet taşıyorsunuz. Sonra akşamda konserde saz solistliği yapıyorsunuz.
Ama bu da hayatın içinden güzel bir şey. Aslında sizi başka insanlardan farklı kılmıyor. Daha çok yaklaştırıyor. Sadece bunun dozunu biraz ayarlamak gerekiyor. Çünkü çok hassas bir teknik yapı üzerinde hareket ediyorsunuz. Enstrümanla olan birlikteliğinizde ellerinizin ve parmaklarınızın hassasiyetinin bozulmaması gerekiyor.
