|

Günümüz çocukları için şiir, biçilmiş bir kaftan

Yazar, şair, editör Ayşegül Sözen Dağ’a çocuk şiiri ile ilgili sorularımızı ilettik. Ayşegül Sözen Dağ çocukların şiirle olan bağını kuvvetlendirmek için ebeveynlere, öğretmenlere ve şairlere büyük görevler düştüğünü söylüyor ve ekliyor: “Çocuğa görelik ilkesiyle, çocuğu içine çekecek şiirler yazmalıyız.”

Zeynep Tuba Kesimli
04:00 - 16/07/2023 Pazar
Güncelleme: 14:55 - 15/07/2023 Cumartesi
Yeni Şafak
Ayşegül Sözen Dağ.
Ayşegül Sözen Dağ.
Çocuklar için şiirler, masallar, hikâyeler kaleme alıyor, çocuk kitaplarını yayına hazırlıyorsunuz. Ancak bu söyleşide sizinle çocuk şiiri üzerine konuşmak istiyoruz. Çocuğun duygu ve düşünce dünyasının gelişiminde şiirin nasıl bir rolü var?

Her ne kadar masal, eleştiri yazıları ve öykü türlerinde çalışmış olsam da çocuklar için şiir söylemek/yazmak edebiyat dünyamın biricik eylemidir, şiir benim özel çocuğumdur. Yetişkinler için şiir ne kadar önemliyse çocuklar için de önemli. Çocuklar için söylenmiş/ kaleme alınmış şiirleri manilerle karıştırmak ise en büyük yanılgı. Çocuk şiiri, uçsuz bucaksız bir evren. İyi yazılmış bir şiir, çocuk okurun imgelem dünyasını zenginleştirir. Çocuklar için kaleme alınmış şiirler bir sehl-i mümteni sanatıdır dersek abartmış olmayız, zira her satır zorun imbiğinden geçirilmiş kolay bir anlatımdan ibarettir. Çocukların imgelem dünyasını asla hafife almamak gerekiyor. Öyle ki çocuklar için şiir yazmak, yetişkinler için şiir yazmaktan daha meşakkatli. Çocuğa görelik ilkesiyle yazılan bir şiir, çocuğun söz dağarcığını zenginleştirir. Çocuğun duygu ve düşünce dünyasını ilmek ilmek örerek güçlendirir. Şiir, çocuğun evrene bakışını da olumlu yönde etkiler. Şiir okuyan çocuklar akademik anlamda da başarı sağlar, zira şiirin özüne inen bir zihin güç soruları da zorlanmadan çözer. Çocuğun kişilik gelişiminde sağlıklı bir düş gücü ve imgelem dünyası en önemli faktördür, bu bağlamda çocuklar için söylenmiş/yazılmış şiirler çocuk dimağında önemli bir yer tutar.


Alemdar Yalçın ve Gıyasettin Aytaş’ın yayına hazırladığı Çocuk Edebiyatı isimli eserde “Çocuk ve şiir, bu iki kavram birbirine ancak bu kadar yaklaşabilir ve yakışabilir.” İfadesi geçiyor. Ancak birkaç çocuğa “Çocuk şiiri nedir?”
sorusunu ilettiğimde “Bayramlarda okunan sözlerdir.” Cevabını aldım. Bu, çocuklara kendileri için kaleme alınmış eserleri ulaştıramamış olduğumuzun da küçük bir göstergesi. Bu bağlamda çocukların şiirle olan bu sınırlı bağını nasıl kuvvetlendirebiliriz ve çocuğa şiiri sevdiren şiirin özellikleri nelerdir?

Çocuklar şiiri çok sever, yeter ki şiirle bir kere tanışsınlar. Çocuk şiirinin okuruna yeteri kadar ulaşmamasında birçok faktör etkili olsa da bunların en başında popüler çocuk edebiyatının nitelikli çocuk edebiyatını gölgelemiş olması geliyor. Okullarda öğrenciler için seçilen/ tavsiye edilen kitap listelerinde niçin çocuk şiiri kitabı azdır ya da hiç yoktur? Üzülerek ifade etmeliyim ki öğretmenler çocuk şiiri ve nitelikli çocuk eserlerini tanıma/okuma noktasında (istisnalar hariç) yeterli değil. Çocuk okur her türlü edebî eserle tanışmalı. Bu yüzden bilhassa anne babalar, ilkokul ve ortaokul öğretmenleri çocuklar için yazılmış şiirlerle çocukları tanıştırmalı diye düşünüyorum. Çocukların şiirle olan sınırlı bağını kuvvetlendirmek için şair amcalara/ teyzelere de büyük görevler düşüyor: Çocuğa görelik ilkesiyle, çocuğu içine çekecek şiirler yazmalıyız. Çocuk şiirinde her konu işlenebilir, yeter ki nitelikli bir anlatım olsun. Aslında günümüz çocukları için şiir, biçilmiş bir kaftan. Her şeyin kısa sürede yapıldığı, videoların dahi 1,5 hızda izlendiği bu zamanda çocuk şiiri için az şey okuyarak çok şeye ulaşmanın sihirli anahtarı diyebiliriz.


Çocuklar için şiirler kaleme alan ve satır aralarında kendi düşünce dünyanızdan anekdotları çocuklarla paylaşan bir isimsiniz. Bunlar arasında kimi zaman pastoral öğeler kimi zaman İslam dünyasının kıymetli mekânları, kimi zamansa âdeta bir çocuğun dilinden dökülmüş günlük hikâyeler karşılıyor bizi. Türk çocuk edebiyatında Ayşegül Sözen Dağ’ın şiiri nerede duruyor?

Çocuklar için kaleme aldığım ilk şiir kitabım Menekşe Bayramı’nda çocukları doğanın içine çektim. Onların imgelem dünyasını çiçeklerle, böceklerle süsledim. İkinci şiir kitabım olan Kuşlara Ayarladım Saatimi’de ise çocuk okurları biraz daha soyut bir yolculuğa çıkardım. Neşe, mutluluk, umut, müzik, hüzün, savaş, göç, kayıp, gibi birçok duygu/durumu çocuğa görelik temelinde ele aldım. Kitabın son bölümünde ise çocukları Kudüs’ün zeytin ağaçlarına çıkardım, Kudüslü çocuklarla uçurtmalar bıraktık göğe. Çocuklar her şeyi anlayabilir, yeter ki biz nitelikli bir anlatımla onlara sunalım. Çünkü onların hayal dünyası bizim bildiğimizden çok daha güçlü.

Bizimle severek okuduğunuz 3 çocuk şiir kitabını paylaşabilir misiniz?

Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın Kuş Ayak, Cahit Zarifoğlu’nun Gülücük, Mevlana İdris’in Dondurmalı Matematik kitapları severek ve dönüp dönüp okuduğum kitaplardandır. Üç kıymetli şairimizi de rahmetle anıyorum.

Bu ayın kitapları

Kuzey Işıkları’nın efsanevi hikâyesi

Efsaneye göre, Tulikettu olarak bilinen bir tilkinin koşarken kuyruğunu sallamasıyla kürkünden etrafa saçılan kıvılcımlar, Kuzey Işıkları’nı oluşturarak gökyüzüne yükselir. Ketebe Çocuk’tan çıkan Alev Kuyruk da Laponya’nın göçebe halkı Samilerin efsanelerinde yer alan Kuzey Işıkları’ndan ilhamla kaleme alınmış. Babasını kaybettikten sonra annesiyle birlikte küçük bir kulübeye gelen, karanlıkta yeni bir ışık bulan ve sevinci yeniden keşfeden Freya’nın sürükleyici hikâyesini şahane çizimlerle sunan Alev Kuyruk 3 yaş ve üzeri okurun severek okuyacağı bir kitap.

1 adım, 2 adım, 3 adım…

Küçük Adımlarım, okula yeni başlayan çocukların endişelerini somutlaştırarak anlatan bir kitap. Öyle ki çocuk okula başladığında 10 adımda yürüdüğü yollar okula alıştıkça kısalıyor. Adımlar azaldıkça çocuk etrafındaki detayların farkına varmaya başlıyor, geçtiği kapılar küçülüyor, hayat güzelleşmeye, endişenin yerini neşe almaya başlıyor. Bu yıl ilk kez okulla tanışacak olan miniklerin okul kaygısıyla baş etmesine yardımcı olacak bu kitap renkli çizimleriyle Fibula Yayıncılık’tan çıktı.

Halkalı’dan geniş ve manzaralı yuvalar

Recep Bilal Aksu’nun yazıp tasarladığı Galaksi Emlak, yazarın önceki kitabı Kedikodu gibi küçük kitap formatında yayınlanmış. “Neptün, Mars, Uranüs, Satürn ve diğer gezegenlerde ferah, manzaralı ve sıcacık yuvalar bulabilir miyiz?” sorusuna cevap aradığımız kitapta Galaksi Emlak’ın rehberliğinde Güneş sistemi ve gezegenler hakkında verilen bilgileri ve çocukları kıkır kıkır güldüren anekdotları okuyoruz. Kitap, okuru bilgiye boğmaması ve bunu eğlenceli bir dille başarması bakımından kıymetli.




#Aktüel
#Edebiyat
#Kitap
1 yıl önce