Ana Sayfa
Gündem
Politika
Ekonomi
Dünya
Aktüel
Spor
Yazarlar
Televizyon
Sağlık
Bugünkü Yeni Şafak
657'liler Ailesi
Bilişim
Çalışanın Sesi
Diziler
Düşünce Gündemi
İzdüşüm
Kültür-Sanat
Nar-ı Beyza
Okur Sözcüsü
Röportaj
Sinema
Yemek
Zamanda Yolculuk
Bize Yazın
Abone Formu
Temsilcilikler
Reklam
Künye
Arşiv

Yeni Şafak'ta Ara

	Dücane CÜNDİOĞLU dcundioglu@yenisafak.com.tr

Karanlıktayım. Bak, anlamadığın için yineliyorum: hâlâ karanlıktayım.

Çünkü güneşin battığı yerdeyim. Güneşin battığı yere güneşin doğduğu yerden geliyorum. Doğuşunu görmüştüm, nicedir batışını da görüyorum.

İster istemez bu mektubu da sana güneşin battığı o yerden -şaşma sakın!- karanlıktayken yazıyorum; bir Pazar günü güneş Boğaz'da hem de boğazına kadar batmışken okuyasın diye... sen bayram ederken bari bayramsız kalmış olana kulak veresin diye... üstelik üşenmeden, bıkmadan, sıkılmadan biteviye "sabır yâ HU!" diyesin diye...

"Ben güneşi severim" demiş Hugo'nun idamlığı...

Ne kadar da sade bir cümle değil mi?

Efendimiz İbrahim ise "Ben batanları sevmem" demiş... Güneşin parlaklığına aldanmayıp yüzünü "bir var, bir yok olan"a değil, bilâkis hep var olana, her daim varolana çevirmiş.

Sonradan zuhur etmiş şu ünlü Doğu-Batı ikilemi: Şark-Garb veya Maşrık-Mağrib ya da Morgenland-Abendland... güneşin doğuş ve batışıyla adlandırılmış bütün topraklar...

Oysa güneş doğduğu yerde batıyor; battığı yerde de doğuyor. Doğuş da araz, batış da. Ne garip değil mi, araza maruz kalanların kendisi de araz.

Araz (accident) "zatıyla kaim olamayan"ın adı... Her arazın ârız olmak için, ârız suretiyle var olmak için bir cevhere ihtiyacı var. Araz arazla kaim olamaz. Tanım gereği burası kesin.

Bu bakımdan cevher olmaksızın araz (var)olamıyor; olabilmesi için hiç değilse bir cevherin olması, arazın da işbu cevherle varlığa gelmesi gerekiyor.

Cevher (substanz) nedir? O da "zâtıyla kaim olan"ın adı... kısacası öz... özün kendisi... eskiden 'mahiyet' diyorlardı; şimdiyse ne'lik... "Nedir?" sorusunun cevabında söylenen 'nev' (tür).... Cins'le (genus) fasıl'dan (differenz) mürekkeb bir mahiyet... ve güya hakikat...

Doğu'da da, Batı'da da felsefeciler ve kelâmcılar böyle buyurmuşlar. Lâkin defter-i irfana sığmaz bir söz gelmiş de divaneden, sonunda ne cevher kalmış, ne araz...

Divane, yani varlık ehli sormakta ısrar edip der ki: Cevherin tanımında geçen 'kıyam' (kaim olmak) da bir araz değil midir?

Elhak öyledir; zira kaim olmak kâim olana ilişen bir arazdır. Öyle ya, kaim olan olmasa, kıyamdan söz edebilir miydik? Elbette edemezdik.

Cevherin tanımında yer alan ("zâtıyla kaim olan") iki unsurdan biri böylelikle elenir ve geride şu 'zât' denilen vasıf kalır. Soralım o halde, nedir şu 'zât' (essence, wesen) dedikleri?

Meselâ insan'ın zâtı: "düşünen/konuşan canlı" (hayvan-ı nâtık).

Düşünmek/konuşmak (nutk) şeklindeki özsel ayrımın kendisi de bir araz (accident) değil mi? Öyle, zira düşünen-konuşan olmasa düşünmek'ten de, konuşmak'tan da söz edemezdik.

Aynı eleştiri 'canlılık' için de geçerli. Çünkü canlılıktan söz edebilmek için, önce, canlı olan, canlı sıfatını alacak olan bir şey olması gerekiyor.

Bu durumda cevherin tanımının cevherin kendisiyle değil, bilâkis arazlarıyla yapıldığını kabul etmek zarureti ortaya çıkıyor ki son tahlilde 'cevher' diye bilinenler de birer arazdan ibaret kalıyor.

Oysa tüketilemeyecek olan tek hakikat VARLIKtır! Nitekim bu nedenle daha önce "hakikat Benim' demeyip "ben Hakikatim" dediğimi belirtmiş, hakikate sahip değil, dahil olabileceğime işaret etmiştim.

"Arada ne fark var ki?" diye sorup bu açıklamayı daha da açmamı istiyorsun ki ey tâlib, bakarsan görürsün, açılması istenen zâten (!) açık!

Lâkin yine de bil ki bir önermenin (yargı cümlesinin) yüklemi, konusunu (subjekts/sujet) kapsamak zorundadır. O halde ben'in hakikati kapsamadığını, buna karşın Hakikat tarafından kapsandığını, dilersen sen de görebilirsin.

Hakikatle hakikati üzre karşılaşmak istiyorsan, "ben Benim" de ve Eymen vadisinde yanmakta olan ateşe yaklaşmayı dene! Göreceksin ki o ateş, iki ben'den birini yakacak, diğerine ise dokunamayacaktır.

VE unutma ki ey talib, ateşten payını alacak olanların hepsi araz, varlığıyla ateşi serinletecek olan ise cevherdir.

Sen kendini kararlılıkla ateş sun ve bir bak bakalım, ateşten payını almayacak olan neyin var?

Bir de yanmaktan değil, yanamayacak halde kalmaktan kork! Çünkü güneşin battığı bu topraklarda Eymen vâdisinin artık adından bile söz edilmiyor.

Geri dön

Yazdır

Yukarı