Bir kısmı Birecik Barajı göl suları altında kalan Belkıs Zeugma antik kentinin yıllardır talana maruz kaldığı ve İngiliz casusu Lawrence'ın Zeugma'da kaçak kazı ve eser hırsızlığı yapanların öncüsü olduğu açıklandı. Gaziantep Arkeoloji Müzesi eski Müdürü ve Gaziantep Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Rıfat Ergeç, Lawrence'ın British Museum'a eser temin etmek için Zeugma'da kazı yaptığının ortaya çıktığını söyledi.

Lawrence Zeugma'da

Rıfat Ergeç, Zeugma'nın, antik bir harita olan Peutinger Levhası (M.S. III.-IV. yüzyılda çizilmiş, daha sonra 1465-1547 yılları arasında yaşayan Alman antikacı Peutinger tarafından 1507'de kopyalanarak çoğaltılan Roma İmparatorluğu'nun yol haritası) sayesinde eskiden beri Fırat kıyısında bulunduğu bilinen, ancak kesin yeri belirlenemeyen antik kent olduğuna işaret etti. Ergeç, "20. yüzyılın başlarında, Karkamış'ta kazı yapan ekibe bir süre katıldığı bilinen İngiliz casusu Lawrence'in hem British Museum'a eser temin etmek, hem de kendi çıkarları için Zeugma'da kazı yaptığı biliniyor' dedi. Ergeç, 'Lawrence'in Zeugma'da başlamasına yol açtığı kaçak kazı ve eski eser kaçakçılığının ardından, bölgede araştırma yapan bilim adamlarınca Zeugma'nın, Belkıs Köyü yakınındaki ören yeri olabileceği düşünülmüş' diye konuştu.

Rıfat Ergeç, 'Arabistanlı Lawrence' olarak da tanımlanan İngiliz casusu Thomas Edward Lawrence'in, 1911-1914 yılları arasında imal edilen ve Arabistan'dan getirip Gaziantep'te kullandığı öne sürülen NSU marka motosikletini, Hasan Süzer Etnoğrafya Müzesi'nin kullanılmayan bir bölümünde bulduklarını bildirdi. İngiltere ya da Hollanda yapımı olduğu belirlenen motosikletin gazyağı ile çalıştırıldıktan sonra özel bölümdeki suyun ısınmasına bağlı olarak oluşan buhar ile hareket ettiğini anlatan Ergeç, sözlerine şöyle devam etti: 'Karkamış kazı ekibinde yer aldığı bilinen Lawrence, Arabistan'dan gelirken getirdiği bir motosiklet ile Karkamış başta olmak üzere, yörede tarihi eserlerin bulunduğu yerlere gidip gelmiş. Gaziantepli yaşlı kuşak, Arkeoloji Müzesi'nde sergilediğimiz motosikletin, Lawrence'ın 1917-1918 yıllarında Karkamış ve diğer kültürel varlıkların bulunduğu yerlere gidip gelirken kullandığı motosiklet olduğunu iddia ediyor.'

Zeugma köstebek yuvası

Belkıs Köyü ve Zeugma antik kentinin çok eski tarihlerden itibaren kaçak kazılara ve kaçakçılığa sahne olduğunu vurgulayan Ergeç, şöyle konuştu: "20. yüzyılın başlarından itibaren çevre köylülerce eski eserlerin para ettiğinin öğrenilmesi üzerine, ören yeri adeta köstebek yuvasına dönmüş, yol güzergahından bir hayli içeride ve gözden uzak olduğu için de kaçakçılar rahat bir çalışma ortamı bulmuşlar. Çalınan eserlerin tamamının yurtdışına götürüldüğü tahmin ediliyor."