ABD'nin siyasi ve ekonomik çıkarları Ermeni lobisinin önünü kesti. Ermeni tasarısı Clinton ve Shelton'ın baskısı ve Beyaz Saray, Pentagon ve CIA yetkililerinin Hastert'ın ofisinde yaptıkları tonplantıdan sonra gündemden çıkarıldı.

Bir ayı aşkın süredir Türkiye'nin ve ABD'nin gündemini oldukça meşgul eden sözde Ermeni soykırımı tasarısı, Temsilciler Meclisi Genel Kurulu'ndan son anda Meclis Başkanı Dennis Hastert tarafından geri çekildi. Tasarının geri çekilmesinde, ABD Başkanı Bill Clinton ve Genelkurmay Başkanı Henry Shelton'ın son anda Temsilciler Meclisi Başkanı Dennis Hastert'a yazdığı mektuplar rol oynadı.

Clinton, ABD'nin, Irak lideri Saddam Hüseyin'in tehditleri, Ortadoğu'daki gelişmeler, Orta Asya'da barış ve istikrar, Balkanlar ve yeni enerji kaynakları bakımından Türkiye ile ABD arasındaki ilişkilerin önemine işaret ederek, tasarının Genel Kurul'dan geri çekilmesini istedi. Amerikan yönetiminin bütün baskısına karşılık tasarıyı gündeme alan Hastert, tasarının ele alınmasına yarım saat kala, Beyaz Saray, Savunma Bakanlığı ve Merkezi İstihbarat Teşkilatı yetkililerinin ofisinde kendisiyle yaptığı görüşmeler üzerine, ABD'nin ulusal güvenliği açısından tasarıyı geri çekme konusunda ikna olduğunu ancak bunu tek başına Cumhuriyetçi Parti olarak üstlenmek istemediği için uygun bir yol bulunmasını istedi.

Konu 'siyaset üstü'

Konunun "siyaset üstü" olduğunun vurgulanması isteği üzerine, günlerdir ikna için, Ortadoğu krizinin ortasında bile sık sık Hastert'ı telefonla arayan Clinton, bu kez Türk-Amerikan ilişkileri açısından tasarının geçmesinin çok ciddi sonuçlar yaratacağı uyarısında bulundu. Bunun üzerine Hastert, geri adım atabilmek için yer kazanırken, "Her yurtsever, Başkan'ı dinlemeli" diyerek tasarıyı geri çekti. Hastert, şunları söyledi: "Başkan, bu tasarının geçmesinin, Ortadoğu'daki durum üzerinde olumsuz etki yapacağı ve Amerikalıların hayatını tehlikeye atacağına inanıyor. Bu boşuna yapılmış bir talep değildir. Kongre'nin her ne kadar kritik güncel konular hakkında görüşlerini açıklama hakkı varsa da, bu görüşlerin açıklanmasının doğuracağı sonuçlar konusunda da dikkatli olması gerekir."

Washington'daki diplomatik kaynaklar, "Türkiye'nin stratejik önemi, tasarıya engel oldu. Türkiye'nin kolay kolay itilip kakılamayacak bir ülke olduğu ortaya çıktı. Bu büyük haksızlığın giderilmesiyle aynı zamanda üçüncü ülkere önemli bir mesaj verilmiş oldu. Türkiye'nin küçük hesaplara alet edilemeyecek bir ülke olduğu ortaya çıktı" yorumunda bulundular.

Cem: Yoğun çaba harcandı

Dışişleri Bakanı İsmail Cem, Ermeni tasarısının gündemden çıkarılmasını, "Türkiye'ye karşı haksızlıklarla dolu bir girişim, önlenmiş olmaktadır" sözüyle değerlendirdi. Cem, "Bu sonucun alınmasında belirleyici katkıları bulunan ABD yönetimine, Clinton ve Dışişleri Bakanı Albright'a, Savunma Bakanı Cohen'e, Genelkurmay Başkanı Shelton'a, Temsilciler Meclisi'nin doğruları savunmuş üyelerine ve ABD'nin Ankara Büyükelçisi'ne teşekkürlerimi sunuyorum. Kendileri, bizim çağrılarımızı ve anlattığımız gerçekleri değerlendirerek, Türk-ABD yakınlığını büyük bir tehditten kurtarmışlardır" dedi. Cem ayrıca, "Bu sonucun alınması için seferber olan Dışişleri teşkilatını ve özellikle de Washington Büyükelçiliğimizi, Büyükelçi Baki İlkin'i ve elçilik mensuplarını kutluyorum. Türkiye, büyük ve güçlü devlettir; kendi büyüklüğünün farkında olarak, kendi gücünü doğru yöntemlerle hayata geçirdiği sürece her tür zorluğun üstesinden gelmektedir. Son olay bunun kanıtı olmuştur" şeklinde konuştu.

Yeni Başkan'dan Hastert'a mektup

TBMM Başkanı Ömer İzgi, stasarının geri çekilmesinden bir gün önce Temsilciler Meclisi Başkanı Dennis Hastert'e bir mektup gönderdi. Tasarısının Türk Ulusu'nu rencide eden, çarpıtılmış, gerçek dışı iftiralarla dolu olması nedeniyle kesinlikle kabul edilemez olduğunu ifade eden İzgi, şunları kaydetti: "Karar tasarısıyla tarihi platformda irdelenebilecek bir konu, tamamiyle siyasi bir forumda ele alınmaktadır. Bu durum Temsilciler Meclisi'ni tarihi yargılayan ve gerçekleri saptıran bir organ haline dönüştürür. Hiçbir parlamentonun başka bir ülkenin tarihi üzerinde hüküm verme hakkı olamaz. Tasarı kabul edildiği takdirde, uzun ve köklü bir geçmişe sahip Türkiye-ABD ilişkilerine ağır bir darbe indirilmiş olacağı gibi, Kafkasya Bölgesi'ndeki barış çabaları ve Türkiye-Ermenistan ilişkileri üzerinde de olumsuz yansımalar meydana gelecektir. Bu görüşlerim TBMM üyelerinin ve ayrıca şanlı tarihini titizlikle korumaya kararlı olan Türk Ulusu'nun hissiyatını özetlemektedir.