Süveyş Kanalı’nda “The Ever Given” adlı gemiyi kurtarma çalışmaları sürerken deniz trafiği kilitlendi. Kanalın her iki tarafında bekleyen gemi sayısı 350’ye yaklaştı, ekonomik zarar 10 milyar doları aştı. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile birlikte Süveyş’i devre dışı bırakacak yeni kanal planları yapan İsrail’in projesi daha yüksek sesle dillendirilmeye başlandı. Olayın İsrail’in projesinin gündeme geldiği bir zaman diliminde yaşanması manidar bulunurken, krizin daha da derinleşmesinden endişe ediliyor. Uzmanlar kurtarma çalışmalarının ağır işlediğini, bunun alternatif arayışları gündeme getirdiğini belirtiyor.
YA İHMAL, YA KASIT
İSRAİL’İN EKMEĞİNE YAĞ SÜRDÜ
Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) Başkanı Prof. Dr. Ahmet Uysal da bu krizin İsrail’in alternatif yolunu gündeme getireceğine dikkat çekti: “İsrail’in alternatif kanal projesi daha önce de konuşuldu. Akabe’den Akdeniz’e uzanan boru hattını genişletme çabaları var. Yani İsrail kavşak noktadaki avantajını kullanmak istiyor. Mısır bu süreçte biraz zorlanacak. Çünkü önce Süveyş Kanalı’nda yaşanan kaza, sonra tren kazası Kahire’ye güveni sarsacak. Bu gelişmeler İsrail’in ekmeğine yağ sürdü. Kasıt olsun olmasın, bu tür kazalar alternatif arayışları gündeme getirir.”
HER HESAPTA İSRAİL VAR
Kanalın yoğun insan emeğiyle yapıldığını ve çok geniş olmadığını aktaran Uysal, “Teknoloji çok gelişti. İsrail Süveyş’e alternatif olabilecek, büyük gemilerin geçişine elverişli, daha geniş ve çift yönlü trafik sağlayacak bir kanal bile inşa edebilir. Bu Mısır’a ağır darbe olur” şeklinde konuştu. Beyrut Limanı’ndaki patlamadan sonra da İsrail limanlarının alternatif gösterildiğini hatırlatan Uysal, “İngilizler ve Siyonistler İsrail’i kurarken çok stratejik bir yer seçtiler. Bölgenin tam kalbine yerleştirildiği için İsrail her hesapta her aksamada karşımıza çıkıyor” dedi.
ALTERNATİF HAT PLANI
Maliyetler yüzde 25 arttı
İstanbul, Marmara, Ege, Akdeniz, Karadeniz (İMEAK) Deniz Ticaret Odası (DTO) Meclis Başkanı Salih Zeki Çakır, süreci yakından takip ettiklerini söyledi. Çakır, gemi kurtarıldıktan sonra günlük 40-50 geçiş sınırı sebebiyle yığılmanın bir süre daha devam edeceğini vurguladı:
Petrol fiyatı yükselecek
Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener, Süveyş Kanalı’ndan ciddi anlamda petrol ticareti olduğunu belirtti. Petrol noktasında Akdeniz ve Avrupa’yı besleyen kanalların buradan geçtiğine işaret eden Akyener, “Yerine göre bu güzergahtan ABD’nin bile beslendiği oluyor. Kanalın tıkanması direkt olarak petrol fiyatlarındaki düşüş eğilimini tekrar toparlanmaya sevketti. Nakliye maliyetleri de arttı. Bu tıkanma hemen hemen bütün piyasaları negatif etkiledi, petrol fiyatları yükseldi, yükselmeye de devam edecek. Kalıcı bir zarar olmaz, açıldığında tekrar toparlanır. Ülkeler bir müddet stoklarından yer” diye konuştu.
Son çare gemiyi boşaltmak
En iyi güzergah tarihi İpek Yolu
Kilitlenen Süveyş Kanalı’nın da içinde bulunduğu Okyanus Yolu, Çin’den Londra’ya uzanan büyük ticaret yollarından biri. Güzergahlardan diğeri Rusya üzerinden geçen Kuzey Koridoru, üçüncüsü ise Çin’i Türkiye üzerinden Avrupa’ya bağlayan Tarihi İpek Yolu. Kanal ve yol savaşlarında gözlerin çevrildiği bir ülke de 2013 yılında “Tek Kuşak Tek Yol” projesini başlatan Çin. Çin ve Uzakdoğu mallarının Kuzey Denizi üzerinden Avrupa’ya aktarılması da savaşın bir diğer cephesi. Süveyş’teki krizle birlikte birçok analist en iyi rotanın Tarihi İpek Yolu olduğunu belirtiyor. Çin devlet başkanı Xi Cinping’in 2013 sonunda duyurduğu ve Tarihi İpek Yolu’nun canlandırılması amacıyla geçtiğimiz yıllarda hayata geçirilen “Tek Kuşak Tek Yol” projesi, Süveyş Kanalı’na uğramadan 10 bin km yol katedilerek 15-20 günde Avrupa’ya ulaşımı mümkün kılıyor. Süveyş Kanalı’ndan geçen Okyanus Yolu kullanılırsa bir konteyner 20 bin km yol katederek 45-60 gün içinde Avrupa’ya ulaşıyor. Türkiye projede “Orta Koridor” olarak adlandırılan güzergahta jeopolitik konuma sahip. Rota üzerinde Yavuz Sultan Selim ve Osmangazi Köprüleri ile 18 Mart Çanakkale Köprüsü, Marmaray ve Avrasya Tüneli de kullanılıyor.