Dil ve yürek

Servetin iki büyük felâketi olduğunu söylerler; İsraf ve cimrilik.

İsraf nedir?

İsraf, insanoğlunun aşağılık duygusunu bastırmak için yaptığı güç gösterisi.

Cimrilik nedir?

Cimrilik korkaklıktır, bilinç altındaki tanımı malına güvenmek ve sığınmaktır.

Malını, kendi varlığının yegâne teminâtı olarak görür.

Sıkıştığı anda, malını yitirme korkusuyla dost göründüğü kimseleri terk etmekten çekinmez.

Yani malını kaybetmektense dostunu kaybetmeyi tercih eder. Çünkü cimri, maddî kıymetlerle satın alınamayacak değerleri hiç tatmadığı için bilmez.

Cömertlik, vefa, merhamet, sadâkat ve samimiyet gibi yüksek değerlerin fakiridir.

Kötü ahlâk ve çirkin vasıflar, hep birbirine bağlıdır.

Cimri insan, merhametsizdir, merhametsiz insan mağrur ve kibirlidir, kibirli insan da fedâkârlıktan uzaktır.

Yani cimrilik, bütün kötü huylara bağlı olan ve nihâyetinde insanı insanlıktan uzaklaştıran çirkin bir vasıftır.

**

Her iyiliğin her doğru davranışın başka iyi ve doğrulara açılan pencereleri olduğu gibi tersi de doğrudur.

Yani topluma yansıyan her kötü davranış ve her türlü çirkinlikler de bulaşıcıdır.

İnsan önce kötü gördüğü şeyleri önce eleştirir sonra alışır ve toplumda yaygınlaştıkça da özenir.

Yani kötülük anlatılarak engellenmez, bilakis özendirmeye neden olur.

O yüzden de iyilikler güzellikler, doğru davranışlar bulaşıcı olduğu gibi kötü ve yanlış davranışlar da bulaşıcıdır.

**

Toplumların yönünü, gidişatını bu değerlerden hangilerinin hakim olduğuna bakarak görebilirsin.

Turnusol kağıdı gibidir bazı değerler.

Mesela, bireysel menfaatlerin öne çıktığı, özendirildiği, bir toplumda adaletsizlik ve gelir dağılımı bozukluğu dikkat çekici biçimde artmıştır.

Mesela adam kazıklama, uyanıklık olarak görülüyorsa paylaşma azalmıştır.

Mesela halk arasında “Bal tutan parmağını yalar” sözü çok normal bir cümle gibi söylenmeye başlandıysa toplumda ciddi oranda bir bal ve ciddi sayıda parmak vardır.

Mesela güzel sözler, iddialı fikirler, parlak düşünceler ortalık malı gibi herkesin ağzına düşmüşse o fikir ve düşüncelerin içi boşalmıştır.

**

Devletler, özellikler medyanın bu kadar yaygın olduğu bir yüzyılda toplumları iyi ve kötü yöne kolaylıkla manipüle edebilirler.

Cömertlik, paylaşma, merhamet, kahramanlık, girişimcilik, dürüstlük, çalışkanlık gibi değerleri öne çıkarabilirler. Toplumun saygı duyduğu, gençlerin özendiği rol modellere bu değerleri yükleyerek insan kalitesini artırabilirler.

Artırmalıdırlar.

Çünkü devletlerin en önemli görevi halkın beden ve ruh sağlığını korumak ve iyileştirmektir.

**

Zamanın alimlerinden Zemahşerî, Lokman Hakîm’in başından geçen bir hadiseyi şöyle anlatır:

Bir gün Dâvud (as), Lokman Hakîm’den bir koyun kesip en iyi yerinden iki parça getirmesini istemişti.

Lokman Hakîm de ona, koyunun dilini ve yüreğini getirdi.

Aradan birkaç gün geçtikten sonra Dâvud (as), Lokman Hakîm’den bir koyun kesip bu defa da hayvanın en kötü yerinden iki parça et getirmesini istedi.

Lokman Hakîm, yine koyunun dil ve yüreğini getirdi.

Hazret-i Dâvud, ona hikmetini sorunca da şöyle dedi:

“–Bu ikisi iyi olursa, bunlardan daha iyisi; kötü olursa da, bunlardan daha kötüsü olmaz!..”

Kimler ne söylemiş
* 1899 yılında Amerikan Patent Dairesi Başkanı: Artık yeni hiçbir şey yok. İcat edilebilecek her şey icat edildi.
* 1903’de bir banka müdürünün Henry Ford’a söyledikleri: Atlar her zaman kullanılacaktır. Otomobil ancak geçici bir moda olabilir.
* 1911 yılında Birinci Dünya Savaşı esnasında Fransız Orduları Başkomutanı şöyle demiş: Uçaklar hoş oyuncaklar ama askeri değerleri yok.
* 1927’de yeni icat edilen sesli film hakkında konuşan ünlü bir film endüstrisi yöneticisi: Artistlerin konuşmalarını kim duymak ister ki?
* 1944 yılında Fox’un başkanı: Televizyon en geç altı ay içinde piyasadan silinecek. İnsanlar her akşam böyle bir kutuya bakmak istemezler.
* 1949’da ünlü bir teknoloji dergisi: Bilgisayarlar gelecekte belki sadece 1.5 ton ağırlığında olacaklar.
* 1962’de bir plak şirketi yöneticisi Beatles grubunu eleştiriyor: Gitar gruplarının modası geçti.
* 1977’de ABD’de büyük bir bilgisayar firmasının başkanı: İnsanların evlerinde bilgisayar bulundurmaları için herhangi bir neden göremiyorum.